واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: بهاء الدين محمد بن عزالدين حسين بن عبدالصمد بن شمس الدين محمد بن حسن بن محمد بن صالح حارثي حمداني(از صحابه معروف حضرت علي/ع/ ) عاملي جبعي (جباعي) معروف به شيخ بهايي در سال 953 ه.ق مصادف با 1546 ميلادي در بعلبك متولد شد. او در جبل عامل در ناحيه شام و سوريه در روستايي به نام جبع يا جباع مي زيسته و از نژاد حارث بن عبدالله اعور همداني متوفي به سال 65 هجري از معاريف اسلام بوده است. ناحيه جبل عامل همواره يكي از مراكز شيعه در مغرب آسيا بوده است و پيشوايان و دانشمندان شيعه كه از اين ناحيه برخاسته اند، بسيارند. در هر زمان، حتي امروزه فرقه هاي شيعه در جبل عامل به وفور مي زيسته اند و در بنياد نهادن مذهب شيعه در ايران و استوار كردن بنيان آن بويژه از قرن هفتم هجري به بعد ياري بسيار كرده و در اين مدت پيشوايان بزرگ از ميان آنها برخاسته اند و خاندان بهايي نيز از همان خانواده هاي معروف شيعه در جبل عامل بوده است. پدر شيخ بهايي از رهبران شيعه و مشايخ بزرگ و از شاگردان و صحابه پيشواي معروف شيعه زين الدين علي بن احمد عاملي جبلي مشهور به شهيد ثاني است كه پس از كشته شدن شهيد ثاني به سال 966 ه.ق به ايران آمد. صاحب تاريخ عالم آراي عباسي درباره عزالدين گفته است: شيخ حسين از مشايخ عظام جبل عامل و در جميع فنون، فقه، تفسير، حديث و عربيت فاضلي دانشمند بود. او ايام شباب و روزگار جواني را در صحبت شهيد ثاني و زنده جاودان شيخ زين الدين به سر برده و در تصحيح حديث و رجال و تحصيل مقدمات اشتهار و كسب كمالات با وي همصحبت بود. از آنجا كه وي شاگرد شهيد دوم بوده و از سرزميني آمده بود كه مركز ديرين شيعيان بود، پيشرفت و شهرت بسيار يافت و مورد توجه سلطان محمد خدابنده پدر شاه عباس بزرگ قرار گرفت و پس از چندي مقام شيخ الاسلامي دارالسلطنه هرات به وي تفويض شد. بهاءالدين نيز در كودكي به همراه پدرش از جبل عامل به ايران آمد و در پايتخت ايران يعني شهر قزوين كه مركز تجمع دانشمندان شيعه بود سكني گزيد. وي چندي نيز در مشهد به تحصيلات خود ادامه داده و مدتي در هرات به جاي پدر مقام شيخ الاسلامي را عهده دار بوده است. پس از اتمام تحصيلات، شيخ الاسلام راهي اصفهان شد. چون در سال 991 هجري قمري به قصد حج راه افتاد، به بسياري از سرزمين هاي اسلامي از جمله عراق، شام و مصر رفت و پس از چهار سال در حالي كه حالت درويشي يافته بود، به ايران بازگشت. در خصوص علم مهندسي شيخ گفته اند كه اين دانشمند حمامي ساخت كه با يك شمع گرم مي شد. شيخ بهايي براي تقسيم آب زاينده رود در عهد سلطنت شاه طهماسب صفوي، سندي تهيه كرد كه به طومار شيخ بهايي معروف است، براساس اين سند سال به 360 روز و برنامه استفاده از آب به دو فصل مشخص تقسيم شده است. طبق طومار شيخ بهايي، فصل سيلابي، به مدت پيش بيني شده 195 روز كه از اول آذرماه هر سال آغاز تا 15 خردادماه سال بعد ادامه داشت و ديگري فصل جريان عادي، كه مدتش 165 روز از 16 خرداد هرسال تا اول آذرماه همان سال بود. وي در علوم فلسفه، منطق، هيئت و رياضيات تبحر داشت، مجموعه تاليفاتي كه از او بر جاي مانده در حدود 88 كتاب و رساله است كه از جمله مي توان به اثبات انوارالاهيه، الاثني عشريات در فقه، اسرارالبلاغه، جامع عباسي (به فارسي) در فقه، الحبل المتين في احكام الدين، درايه الحديث، زبده الاصول، شرح الاربعين، الفوائد الصمديه معروف به صمديه درنحو و مشرق الشمسين در فقه اشاره كرد. تحفه حاتميه در اسطرلاب به فارسي، الاسطرلاب معروف به صحيفه به عربي،بحر الحساب، تشريح الافلاك در هيات، خلاصه الحساب، تضاريس الارض، سوانح سفرالحجاز كه به عربي و فارسي سروده است و معروف به نان و حلواست و مثنوي شير و شكر از آثار ديگر شيخ بهايي است. معروف ترين اثر علمي شيخ بهايي كتاب كوچك خلاصه الحساب در حساب و جبر است كه مدت هاي طولاني كتاب درسي در اين رشته ها بوده و چند نوبت چاپ شده است. نامدارترين اثر بهايي الكشكول، معروف به كشكول شيخ بهايي است كه مجموعه گرانسنگي از علوم و معارف مختلف و آينه معلومات و مشرب بهايي محسوب مي شود. بهايي در شمار مولفان پر اثر در علوم مختلف است و آثار او كه تماما موجز و بدون حشو و زوايد است، مورد توجه دانشمندان پس از او قرار گرفته و بر شماري از آنها شروح و حواشي متعددي نگاشته شده است. خود بهايي نيز بر بعضي تصانيف خود حاشيه اي مفصل تر از اصل نوشته است. شيخ بهايي سرانجام در سال 1031 ه.ق در اصفهان درگذشت و بنا بر وصيت خود جنازه او را به مشهد بردند و در جوار مرقد مطهر حضرت علي بن موسي الرضا (ع) جنب موزه آستان قدس دفن كردند. مقبره اين دانشمند بين صحن امام و صحن آزادي و در جايي كه پيشتر محل تدريس او بوده قرار دارد. فراهنگ** 1883**1588
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 167]