روابط ایران و اردن؛ تقویت بازدارندگى متقابل

واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: وبلاگ > ایرانی، محمد - همه دولتمردان اردنى به اهمیت رابطه با ایران به عنوان یک کشور مهم در منطقه واقف هستند اما نگرانى هایى در اردن، بیشتر در قالب توهم وجود دارد و آن این است که ایران در مسائل داخلى اردن دخالت مى کند و به دنبال آن است که گروه هاى مخالف دولت و گروه هاى فلسطینى را حمایت کرده و کمک هاى مالى و تسلیحاتى دراختیار آنها قراردهد. اردن کشورى نسبتا کوچک و به لحاظ برخوردارى از منابع طبیعى ضعیف و تقریبا فاقد منابع آب و انرژى و سوخت است و اصولا فاقد توانایى اقتصادى مبتنى بر صادرات کالا است. از این رو بخشى از نیازهاى سالانه خود را از طریق دریافت کمک هاى خارجى و عمدتا از طرف امریکا وکشورهاى غربى تامین مى‌کند. به لحاظ بلوک‌بندى هاى سیاسى اردن در محور غرب قرار دارد ولى در عین حال به دلیل شرایط داخلى که حفظ امنیت در رأس آن قراردارد و نیز نوع مدیریت حاکم بر این کشور، توازن و ایجاد بالانس در روابط سیاسى خود با کشور هاى همسایه ودولتهای منطقه را در دستور کار خود دارد. بنابراین اردنیها بدلیل توان محدود و بمنظور حفظ و ثبات امنیت داخلی کشور که بسیار برای آنها اهمیت دارد در جهت کاهش تنش با کشورهاى هم‌جوار بویژه دولتهای حامی مقاومت گام بر می دارند. آنها امیدوارند ازاین طریق به شکلى ظرفیت هاى منطقه اى خود را نیز افزایش دهند. از این رو واز این زاویه رابطه با جمهوری اسلامی ایران براى اردن اهمیت دارد. موضوع دیگر به روابط این کشور با عراق بر می گردد که براى اردنی ها حیاتى است و در رویکرد همکارى با جمهورى اسلامى ایران مدنظر اردن قرار دارد. رابطه ای که پس ازسرنگونی رژیم صدام وقدرت یابی شیعیان درعراق به شدت آسیب دید ودستخوش تغییر اساسی شد. اما همواره نگرانی هایی نیز درروابط دو جانبه وجود دارد.واقعیت امراین است که مقامات اردنی از نفوذ جمهوری اسلامی درعراق به عنوان یک کشور عربی راضی نیستند.از رابطه خوب ایران با حماس و فلسطینی ها هراس دارند.درعین حالی که تقریباًً همه دولتمردان اردنى به اهمیت رابطه با ایران به عنوان یک کشور مهم در منطقه واقف هستند اما نگرانى هایى در اردن، بیشتر در قالب توهم وجود دارد و آن این است که ایران در مسائل داخلى اردن دخالت مى کند و به دنبال آن است که گروه هاى مخالف دولت و گروه هاى فلسطینى را حمایت کرده و کمک هاى مالى و تسلیحاتى دراختیار آنها قراردهد. با توجه به این که 60 درصد مردم اردن فلسطینى‌تبار هستند و فلسطینى ها در اردن حضور فعال دارند، این حساسیت ناشى از توهم نزد برخى مقامات اردنى وجود دارد. البته ریشه این توهم ناشى از سه تحول مهم است که در دهه اخیر در کنار مرزهاى اردن رخ داده است. اول؛ سقوط نظام بعثى صدام و قدرت گرفتن شیعیان در عراق است. دوم؛ پیروزى جنبش مقاومت، حماس در انتخابات فلسطین است و سوم؛ جنگ سى و سه روزه 2006 اسرائیل علیه حزب الله و اثبات ناکارآمدى اسرائیل در شکست مقاومت و به تبع آن تقویت مقاومت در منطقه است. برخى جهات داخلى در اردن، در هر سه عامل بالا، نقش ایران را برجسته مى‌بینند. هم در بحث قدرت گرفتن شیعیان در عراق، هم موضوع پیروزى حماس در فلسطین و هم پیروزى حزب الله در جنگ سى و سه روزه، آنها نقش ایران را برجسته مى بینند و لذا با نگرانى و حساسیت روابط خود را با ایران دنبال مى‌کنند.دراین میان دخالت و نقش عوامل خارجی درتحریک این دیدگاه رانباید نادیده گرفت . . درعین حال جریان دیگرى در بدنه سیاسى نظام اردن وجود دارد که از اهمیت رابطه با ایران به خوبى مطلع‌است. حتى آنهایی که با نگرانى به روابط با ایران مى‌نگرند نیز به نوعى تقویت رابطه با ایران را به منظور تقویت نگاه بازدارندگى دنبال مى کنند. به این معنى که تقویت رابطه با ایران مى تواند موجب بازدارندگى دربسیاری از مسائل در داخل اردن شود. به دلیل شکنندگى ساختار جمعیتى و وضعیت اجتماعى اردن ،مسئله امنیت و ثبات داخلى براى اردنى‌ها همانگونه که دربالا اشاره شداز اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. ساختار جمعیتی اردنی تبارهای حاکم عشیره‌اى و قبیله‌اى است اما بیش از شصت درصد مردم اردن فلسطینى‌تبار هستند و تنش نامحسوسى میان این دو وجود دارد. مرزهاى نامطمئن عراق نیز برحساسیت امنیتی اردنی ها افزوده و وضعیت داخلی را آسیب پذیرتر می کند. همه این عوامل موجب شده است تا مقامات ذیربط ازهر عاملی که باعث بی ثباتی دراین کشور شود شدیداًً پرهیز کنند و وارد دردگیری با طرف های منطقه ای نشوند. با توجه به این نکته، تلاش اردنى‌ها این است که با همه کشورهاى منطقه، رابطه متین و معقولى دنبال کنند تا امنیت داخلى اردن حفظ شود. حتی بحث مربوط به موضع‌گیرى معتدل اردن نسبت به برنامه هسته‌اى ایران وحمایت از فناوری هسته ای صلح آمیز و لزوم حل وفصل مناقشات از طریق مذاکره نیز با بحث امنیت داخلى اردن پیوند دارد. در این زمینه نگرانى اردن این است که درصورت بالا گرفتن مناقشات میان ایران و رژیم صهیونیستى ونظامی شدن روند، احتمالا اردنى ها با توجه به مرزهاى مشترک طولانى با رژیم صهیونیستى آسیب زیادی خواهند دید. لذا این موضع‌گیرى اردنى‌ها میتواند هم چنان در راستای حفظ ثبات داخلی اردن باشد. اما نگاه جمهورى اسلامى نسبت به گسترش رابطه با اردن چیست وچگونه باید باشد؟ اردن جایگاه ویژه اى در خاورمیانه دارد. اولا در همسایگى فلسطین و عراق است، یعنى دو مرز طولانى با دو کشور مهم عراق و تشکیلات خودگردان فلسطین دارد. این مسئله باعث شده است که حضور فلسطینى ها و عراقى ها در اردن بسیار پررنگ باشد و شکل‌گیرى چنین جامعه اى در اردن براى ما مهم شود. جمهورى اسلامى ایران بدلیل مواضع اصولی که درخصوص مقاومت وحمایت از آرمان فلسطین دارد در بین مردم مسلمان اردن از جایگاه معنوى خاصى برخوردار است. ازسوی دیگر حفظ و توسعه روابط سیاسى ما با اردن ، همان گونه که اردنى ها نگاه مى کنند متقابلا ‌ می تواند نوعى بازدارندگى را در اتخاذ مواضع منفى اردن علیه جمهورى اسلامى ایران به دنبال داشته باشد که این مسئله ایجاب مى کند جمهورى اسلامى رابطه اى معقول و مفید با اردن را پیگیرى کند. این رابطه منطقی فضاى مثبت و مفیدى را براى مقابله با تنش‌هایى که گه گاه ایجاد مى‌شود به‌وجود مى‌آورد. در این میان جمهورى اسلامى می تواند نیم نگاهى هم به توسعه روابط اقتصادى با اردن و ارائه امکانات و توانمندى‌ها به این کشور داشته باشد که این مسئله نیز مى تواند فضاى مثبتى را در توسعه روابط با اردن ایجاد کند. فراتر از روابط دوجانبه، جمهورى اسلامى براى توسعه جایگاه منطقه‌اى خود نیاز به گسترش روابط با کل اعضاى جامعه منطقه‌اى خود از جمله اردن دارد. رفع تنش وباز سازی مداوم مناسبات با سایرکشورهای منطقه شرط ضروری توسعه جایگاه وحضور فعال وتأثیرگذار ما درمنطقه است.از این منظر نیز رابطه با اردن براى ایران با اهمیت جلوه مى‌کند. با همه این تفاصیل رابطه جمهورى اسلامى و اردن نزدیک به سه سال است که دچار رکود کامل و کاهش محسوس درسطح روابط شده است. محمد ایرانی - سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در اردن

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبر آنلاین]

[مشاهده در: www.khabaronline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 75]