بررسي حضور مستند در جشنواره-3/قيد زمان بزرگترين لطمه را به بخش مستند جشنواره فجر وارد كرد

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: بررسي حضور مستند در جشنواره-3/قيد زمان بزرگترين لطمه را به بخش مستند جشنواره فجر وارد كرد
قيد زمان بزرگترين لطمه را به بخش مستند جشنواره فجر وارد كرد
فرهاد ورهرام معتقد است معيار قيد زمان براي نمايش فيلم‌هاي مستند بالاي 70 دقيقه‌اي براساس عقلانيت نبوده و همين نگاه بزرگترين لطمه را به سينماي مستند وارد كرد.

به گزارش خبرنگار مهر، در بخش پاياني نشست نقد و بررسي حضور سينماي مستند در جشنواره سي‌ام فيلم فجر كه با حضور شفيع آقامحمديان، فرهاد ورهرام، صادق داوري‌فر و فتح‌الله اميري در محل خبرگزاري مهر برگزار شد، ورهرام مستندساز در انتقاد به كم و كيف حضور فيلم‌هاي مستند در جشنواره فيلم فجر، چگونگي داوري فيلم‌هاي مستند و عدم جذابيت اين فيلم‌ها در جشنواره سخن گفت.

*خبرگزاري مهر- گروه فرهنگ و هنر: يكي از بحث‌هاي مطرح در نمايش فيلم‌هاي مستند در اين دوره از جشنواره فيلم فجر فجر، مبحث شرط زمان‌بندي فيلم‌هاي مستند بود كه با انتقادهاي بسياري مواجه شد. كمي درباره اين شرط حضور فيلم مستند در جشنواره صحبت كنيد.

فرهاد ورهرام : سينماي مستند زمان‌بندي كوتاه و بلند ندارد و نمي‌توان براساس ترازو معيار خوب و يا بد يودن اين گونه خاص از سينما را سنجيد، ضمن اينكه به اعتقاد من تنها بحث زمان‌بندي مشكل نمايش فيلم‌هاي مستند در اين دوره از جشنواره فيلم فجر نبوده است. بلكه تركيب هيات انتخاب فيلم‌ها و داوري‌ها به لحاظ داشتن دانش سينماي مستند ضعيف بود و نتيجه اين ضعف در داوري فيلم‌ها اين شد افرادي كه صلاحيت نداشتند سهم بزرگي از جوايز جشنواره فيلم فجر را بردند.

اين درحالي است كه سينماي مستند حق تمام كساني است كه در طول سال‌هاي متمادي سينماي مستند جزيي از زندگي و دغدغه هميشگي آنها بوده‌است و در اين ارتباط فيلم مي‌بينند، حرف براي گفتن دارند تحقيق مي‌كنند اما مسئله اين است كه هيچ يك از اين كارشناسان را در تركيب هيات انتخاب و يا داوري‌هاي اين جشنواره و يا حتي ساير جشنواره‌هاي ديگر نمي‌بينيم.

*به نظرمي‌رسد حضور سينماي مستند در كنار سينماي داستاني در جشنواره فيلم فجر فرصت غنيمتي است؟

ورهرام: در پاسخ به اين مطلب بايد متذكر شوم كه من شخصا جشنواره فيلم فجر را يك پديده سينمايي نمي‌دانم واگر بخواهيم با استانداردهاي كشورهاي همسايه چون تركيه، افغانستان و پاكستان مقايسه كنيم به جرات مي‌گويم كه جشنواره‌اي ضعيف داريم. چراكه به نظر من اين جشن سالگرد پيروزي انقلاب اسلامي است و چون مردم سينما را دوست دارند و در اين ايام هيجانش بيشتر است برگزار مي‌شود وگرنه به معناي واقعي فاكتورهاي زيبايي شناسي يك جشنواره را ندارد.

* ملاك‌هاي شما دقيقا چيست؟

ورهرام: جشنواره فيلم فجر هر ساله بر اساس سياست مديران تغيير مي‌كند به اين معنا كه سياستگذاري در جشنواره‌هاي مختلف بنا بر قدرت تهيه‌كننده، جناح‌بندي‌هاي سياسي و شرايط روز اجتماع تغيير مي‌كند و به كرات دچار سانسور مي‌شود. اين در حالي است كه جشنواره حرفه‌اي سانسور و مميزي ندارد اما يكي از مهمترين ويژگي‌هاي جشنواره فيلم فجر سانسور است كه اين مميزي تنها به انتخاب فيلم‌ها معطوف نمي‌شود. بلكه سانسور افراد و انديشه‌ها براي نمايش فيلم‌ها را نيز در برمي‌گيرد و اين مسئله در انتخاب فيلم‌ها و افراد براي نمايش فيلم مستند نيز صورت گرفت. گواه اين مطلب هم عدم به كارگيري مشورت‌هايي كه به تيم اجرايي جشنواره براي نمايش فيلم هاي مستند داده بوديم، است.

* چطور؟

ورهرام: قبل از برگزاري جشنواره محمد خزايي دبير جشنواره به همراه محمدرضا عباسيان مدير ستاد اجرايي جشنواره از ما برخي از مستندسازان كه من هم جز آنها بودم دعوت كردند تا درباره كم و كيف نمايش فيلم‌هاي مستند در اين جشنواره مشورت بگيرند . من در آن جلسه به شرط زمان‌بندي براي نمايش فيلم‌ها معترض شدم و گفتم كه مگر سينماي مستند بلند و كوتاه دارد. آقاي عباسيان از نمايش فيلم‌هاي بلند مستند دفاع مي‌كرد اما من بدون هيچ رو دربايستي گفتم كه من براي سينماي مستند حرف مي‌زنم و مطمئن هستم كه تمام فيلم بلند مستند حاضر در اين جشنواره را به من بدهند، آنها به مستندهاي كوتاه و يا متوسط تبديل مي‌كنم.

ضمن اينكه من شخصا حاضر نيستم در جشنواره‌اي كه نه رسانه و نه مديريت به مقوله سينماي مستند اهميتي مي‌دهند شركت كنم. در طول جشنواره فيلم فجر برنامه سينمايي هفت حاضر نشد حرفي از سينماي مستند به ميان آورد حتي در شب اختتاميه حرفي از منتخب هاي جشنواره به ميان نياورد ؛ بنابراين چرا بايد در جشنواره‌اي كه سينماي مستند درسايه سينماي متوسط داستاني قرار دارد شركت كرد؟ بنابراين بهتر است اين نمايش فيلم هاي مستند از سال آينده از جشنواره فيلم فجر حذف شود.

شفيع آقامحمديان: من برخلاف نظر آقاي ورهرام معتقدم كه جشنواره فيلم فجر، يكي از رويدادهاي شناخته شده و مطرح در عرصه سينماي ايران است و سينماي مستند هم بنابر ماهيت خود سهم كوچكي از اين پديده فرهنگي دارد. از همين‌رو به اعتقاد من بحث عدم نمايش فيلم‌هاي مستند در جشنواره فيلم فجر منتفي است. البته نگاه مستندسازان و سياستگزاران در اين بخش نيز متفاوت است به اين معنا كه برخي به ضرورت حضور سينماي مستند در جشنواره فيلم فجر معتقدند و برخي ديگر مخالفت‌هايي دارند به همين دليل سياست مشخصي در خصوص چگونگي حضور اين نوع سينما در جشنواره فيلم فجر وجود ندارد.

فتح الله اميري كارگردان مستند "در جستجوي پلنگ ايراني": جشنواره فيلم فجر به يك برند تبديل شده است، از همين‌رو با حذف نمايش فيلم‌هاي مستند در جشنواره فيلم فجر مخالف هستم. به اعتقاد من مشكلات را بايد در جاي ديگري جستجو مي كرديم و بزرگترين ضعف ستاد اجرايي در بحث نمايش فيلم ها عدم اطلاع‌رساني درست بود. به اين معنا كه اگر از يك فيلم داستاني استقبال مي شد اخبار آن توسط خبرگزاري ها و رسانه هاي مختلف مخابره مي شد. اما در بحث سينماي مستند چنين نبود. به عنوان مثال نمايش فيلم "درجستجوي پلنگ ايراني" از مستندهايي بود كه در سالن هاي نمايش فيلم‌هاي مستند پر از جمعيت بود و جاي نشستن نبود.

اما در كمال تعجب متوجه شدم كه يكي از خبرگزاري‌ها در مثالي مبني بر عدم استقبال از سينماي مستند در جشنواره فيلم فجر از فيلم "در جستجوي پلنگ ايراني" ياد كرده و نوشته بود كه سالن نمايش اين فيلم خالي از جمعيت بود. وقتي پيگيري كردم خبرگزاري مورد نظر گفت كه منظور زمان نمايش اين فيلم درسالن ميلاد بوده است.

* اين مشكل فقط متوجه اهالي مطبوعات نبود بلكه هم ستاد اجرايي جشنواره و هم خود مستندسازان نيز كوتاهي كردند.

اميري: موافق هستم. پس از گذشت چهار روز از آغاز جشنواره ساعت نمايش فيلم‌هاي مستند در برج ميلاد اعلام مي‌شد و ازسوي ديگر خود فيلمسازان مستند هم در جشنواره فيلم داشتند براي ديدن فيلم‌هاي خود حاضر نمي شدند. من هم همه اين مسائل را قبول داردم. اما معتقدم كه پوشش رسانه اي اين رويداد در جشنواره فيلم فجر يك اهانت مسلم به سينماي مستند بود. اين بي توجهي آزارنده بود. در كنار نقاط ضعفي كه مطرح شد بهتراست نقاط قوت نمايش مستند در اين جشنواره را نيز بگويم.

يكي از اتفاق‌هاي خوب جشنواره اين بود فيلم‌هايي كه با كيفيت HD ضبط شده بود باهمين كيفيت پخش شد و اين اتفاق براي من جالب بود چون ما هميشه فيلم‌هاي خود را با همين فرمت فيلمبرداري مي كرديم اما ميشه با فرمت دي وي پخش مي شد ولي خوشبختانه چنين اتفاقي نيافتاد و فيلم ها با بهترين كيفيت پخش شد.

* آقاي ورهرام در صحبت هاي خود به تركيب نادرست هيات انتخاب و داوران در نخستين حضور سينماي بلند مستند اشاره كرديد، اما به نظر مي رسد اين تركيب نادرست در ساير جشنواره ها نيز به چشم مي خورد؟

ورهرام: من هم قبول دارم اين تركيب نادرست است و تنها مختص به جشنواره فيلم فجر نيست بلكه جشنواره فيلم شهر و يا حتي جشن خانه سينما كه داعيه حرفه اي ترين جشنواره سينمايي را نيز دارد از وجود اين تركيب ناصحيح رنج مي برد. اين درحالي است كه جشنواره كم سرو صدا تر مثل جشنواره فيلم سينما حقيقت و يا جشنواره فيلم كوتاه از تركيب هيات انتخاب و هيات داوري ويژه اي برخوردار است. درست مانند جشنواره فيلم‌هاي 100 ثانيه‌اي كه هم از تركيب هيات انتخاب خوبي برخوردار بود و هم داوران جشنواره اهل فن بودند.

همين مسئله را با محمد خزايي دبير جشنواره فيلم فجر مطرح كردم و خواستم كه از تركيب هيات داوران حرفه اي استفاده كند. اما صحبت هاي انجام شده نتيجه اي در برنداشت. واقعيت اين است كه سياست گذاري جشنواره فيلم فجر براين بود كه آگاهانه فيلم هاي كوتاه مستند را حذف كنند. چراكه اگر مستند كوتاه فرصت حضور داشت در گونه هاي مختلف سينمايي حرف براي گفتن داشت؛ دست آخر ديديم كه داوران جشنواره جايزه بهترين تدوين را به يك مستند 15 دقيقه‌اي از يك فيلم چهار اپيزودي دادند. حالا سئوال من از آقاي خزايي اين است كه اگر فيلمكوتاه جوابگوي جشن فجر نبود چطور به يك فيلم اپيزودي جايزه دادند.

* فيلم هاي مستند حاضر در جشنواره فيلم فجر را ديديد؟

ورهرام: هيچ فيلم مستندي در جشنواره نديدم اما برخي از فيلم هاي حاضر در جشنواره را در ساير نمايش هايي كه داشت ديدم كه خوب براي آن هم حرف براي گفتن دارم كه در حوصله اين نشست نيست. اما نكته قابل توجه اين است كه ما سه ژانر مستند نداريم يكي ژانر مستند در حوزه مردم شناسي است ، ديگري ژانر حيات وحش و در نهايت مستند پرتره است كه اين سه ژانر به معناي واقعي در سينماي ايران وجود ندارد. دليل هم دارد براي ساخت فيلم‌هاي زيست محيطي هيچ سازمان مرتبط با محيط زيست حاضر به همكاري نيست. اين درحالي است كه يك كارگردان كه در ژانر سينماي مستند زيست محيطي فيلم مي سازد بايد بتواند با نگاه ويژه خود به روابط بين انسان و حيوان و طبيعت تصوير درستي ارائه دهد.

ژانر سينماي مستند در حوزه مردم شناسي نيز نداريم به اين دليل كه هيچ سازمان دانشگاهي به فكر ساخت فيلم مستند مردم شناسي نيست. در حوزه سينماي پرتره هم به معناي واقعي فيلم خوب نداريم و به قول دوست عزيزي سينماي پرتره در ايران شبيه استشهاد محلي است. در نتيجه وقتي جشنواره فيلم فجر در داوري‌هاي خود يك فيلم زيست محيطي را انتخاب مي‌كند و يا به يك پرتره جايزه بهترين مستند را مي دهد به نوعي به فيلمسازان جهت مي دهد كه براي سال آينده در اين دو حوزه فيلم بسازند.

شفيع آقا محمديان: درباره راي هيات داوران خودمن هم به شخصه راضي نبودم منتها به دلايلي سكوت كردم و به راي هيات داوران احترام گذاشتم. اما با اين اظهارنظر آقاي ورهرام مبني بر سياستگذاري براي نمايش فيلم هاي زيست محيطي و پرتره به صرف دريافت جايزه در جشنواره مخالف هستم چون مي‌دانم چنين اتفاقي در مستند نمي‌افتد. برداشت من از آراي هيات داوران سليقه شخصي افراد است.

* به‌عنوان آخرين سئوال تجربه نشان داده است كه سينماي مستند بايد فاكتورهاي جذابيت را داشته باشد و در اين حالت است كه مخاطب خاص خودش را پيدا مي كند اين در حالي است كه يكي از اعضاي هيات انتخاب فيلم‌هاي مستند جشنواره فيلم فجر در گفتگو با خبرگزاري مهر گفته بود كه مستندهاي اين دوره از جشنواره فيلم فجر آثاري زيرخاكي هستند و يا دغدغه ما نيستند. نظرشما جيست؟

ورهرام: من موافق هستم. چراكه بسياري از فيلم‌هايي كه در اين دوره از جشنواره دغدغه ما نيستند نمايش داده شد . به اعتقادمن جشنواره تجربه يك سال سينما است. اما متاسفانه راه به خطار رفته‌اند و فيلم‌هايي انتخاب شده كه نه تنها دغدغه مخاطب ايراني نيست بلكه كارگردان هاي اين آثار از كمترين دانش و الفباي سينما برخوردار هستند. اين درحالي است كه جشنواره وظيفه اش اين است و بايد فيلمي انتخاب كند تا الگويي براي بقيه فيلمسازان شود بنابراين عنوان زيرخاكي عبارت صحيحي است.

شفيع آقا محمديان: من با اين نگاه مخالف هستم چراكه بايد موضوعات مختلف در گونه هاي متفاوت را بررسي كرد. ضمن اينكه در خصوص ضعف در ژانرهايي چون پرتره، سينماي اجتماعي و مردم‌شناسي حرف براي گفتن دارم. به‌عنوان مثال در حوزه مسائل اجتماعي و سياسي فيلم ميراث آلبرتا كه درباره فرار مغزها بود را داشتيم و يا فيلم كريم آسيب شناسي اجتماعي درباره زندگي جوانان در تونس است. اگر معتقد باشيم كه سينماي مستند آيينه تمام نماي حوادث روز جوامع است نبايد نسبت به حوادثي كه در اطراف درحال رخ دادن است بي تفاوت بود.

.....................

گفتگو: پريسا ساساني

© 2003 Mehr News Agency .

دوشنبه|ا|15|ا|اسفند|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 58]