سنت وقف را احيا كنيموقف، تلاشى براى خشنودى مردم و رضايت خداوند -بخش نخست

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: سنت وقف را احيا كنيموقف، تلاشى براى خشنودى مردم و رضايت خداوند -بخش نخست
ايرج نظافتي

با قلبي مهربان و رئوف و دستاني بخشنده به وقف زميني پرداخته است كه قرار است در آنجا مدرسه اي ابتدايي ساخته شود و دانش آموزاني كه آينده سازان اين مملكت محسوب مي شوند در چنين مكاني به تحصيل علم و دانش بپردازند و البته سود معنوي اين مهم نيز نسل اندرنسل نصيب فرد يا افرادي خواهد شد كه با نيتي پاك و خدايي اقدام به وقف ملك و املاك خود كرده اند و گره اي از مشكلات جامعه را باز نموده اند.

در روايات اسلامي آمده است كه وقف عملي صالح و باقي است و مصداق روشن تعاون از نوع اسلامي و انساني محسوب مي شود.

مي گويند پرونده افراد بشر معمولا پس از مرگ آنان بسته مي شود و مختومه مي گردد اما پرونده واقفان مؤمن هميشه باز است و از ثواب وقف تا روز قيامت برخوردار خواهند شد.

وقف سنت حسنه اي است كه از ديرباز به اشكال مختلف در تاريخ بشر وجود داشته و اسلام آن را در مسيري روشن، منطقي، هدفدار، مترقي و دقيق قرار داده است.

وقف اموال در راه خدا به دليل استمرار آثار خير آن براي جامعه قطعا درهاي بهشت را به سوي انسان مي گشايد.

اما در اين ميان بايد گفت كه هنوز در جامعه اسلامي مان فرهنگ وقف به يك امر نهادينه شده مبدل نگرديده است و با توجه به اينكه سازمان عريض و طويلي به نام اوقاف و امور خيريه وجود دارد ولي در اشاعه فرهنگ ارزشمند وقف چندان توفيقي كسب نكرده ايم و دستگاه هاي فرهنگي ذيصلاح نيز تاكنون برنامه اي مدون در اين باره به مرحله اجرا نگذاشته اند. با اين حال در اين سه شماره گزارش روز كيهان به بررسي جايگاه وقف در اسلام و ضعف و قوت ها در اشاعه فرهنگ وقف در جامعه خواهيم پرداخت.

ترويج و گسترش فرهنگ وقف

وقف در لغت به معناي ايستادن، ماندن و آرام گرفتن است و در اصطلاح فقهي نگه داشتن و حبس كردن عين ملك است و مصرف كردن منافع آن در راه خدا مي باشد.

باتوجه به اينكه در آستانه هفته وقف قرار داريم، چند روز پيش مقام معظم رهبري، حضرت آيت الله خامنه اي در ديدار رئيس و مسئولان سازمان اوقاف و امور خيريه، وقف را عملي بسيار خوب و مبارك دانستند و با اشاره به وجود سنت حسنه وقف در اسلام و اديان توحيدي خاطرنشان كردند: «فرهنگ وقف بايد بيش از پيش ترويج شود و گسترش يابد.»

رهبر معظم انقلاب با اشاره به وجود موقوفات متعدد و متنوع در كشور، عمل شايسته به نيت واقف را در گسترش فرهنگ وقف موثر ارزيابي كردند و افزودند: «عملكرد و اقدامات خوب متوليان و ادارات اوقاف موجب ترويج فرهنگ وقف مي شود.»

حضرت آيت الله خامنه اي با اشاره به تخلف متوليان موقوفات و مديران اوقاف در رژيم طاغوت خاطرنشان كردند: «يكي از اقدامات اساسي نظام اسلامي احياي نيت خير واقفين است كه اين خدمت بزرگ به عهده سازمان اوقاف و امور خيرات است و موجب رضايت خداوند متعال و خشنودي مردم مي شود.»

وقف فضيلت هاي بي شمار دارد

همچنان كه رهبر معظم انقلاب هم اشاره كرده اند امروزه بايد فرهنگ وقف را به يك امر نهادينه شده تبديل كنيم و در اين راه از ابزارهاي لازم نيز استفاده نماييم. ابزارهايي همچون مديريت صحيح بر موقوفات، اطلاع رساني به مردم و آگاهي بخشي به جامعه درباره بركات وقف.

«محمدعلي كاظميان» كارشناس علوم قرآني و استاد دانشگاه درباره وقف و بركات آن مي گويد: «وقف عبارت است از حبس عين مال و قراردادن منفعت آن در راه خير، در كار وقف فضيلت هاي بسيار و ثواب بي شماري ذكر شده است.»

اين استاد دانشگاه مي گويد: «در ماده 55قانون مدني چنين آمده است كه وقف عبارت است از اينكه عين مال حبس و منابع آن تسبيل شود، يعني منابع آن به رايگان در راه رضاي خداوند متعال قرار بگيرد.»

وي مي گويد: «وقف اموال در امور خير يادگار ماندگاري از انسان هاي نيك سرشت و نوع دوستي است كه با چشماني مهربان به هم نوعان خود مي نگرند، در واقع وقف يكي از بهترين و موثرترين شيوه هاي انفاق محسوب مي شود و براي هميشه زمان آثار و خيرات بخشش مال و كمك به مردم به ويژه محرومان و نيازمندان شامل حال واقف مي گردد و از بهره هاي معنوي و اخروي آن سود مي برد.»

حجت الاسلام عليرضا كرمي، كارشناس و صاحب نظر در علوم ديني نيز درباره وقف مي گويد: «در ميان انواع روش ها و شيوه هاي انفاق و بخشش و خرج مال در راه خداوند، شيوه اي همچون وقف حامل خير و بركت بسيار و هميشگي براي واقف و مردم نيست، چون وقف در اسلام ثواب بسيار دارد و پس از مرگ نيز به عنوان صدقه دائما به شخص وقف كننده مي رسد.»

اين كارشناس علوم ديني به پيشقدمي ائمه اطهار(ع) در امر وقف اشاره مي كند و مي گويد: «ائمه اطهار عليهم السلام خود در اجراي سنت وقف پيشقدم بوده اند، به عنوان مثال حضرت علي ابن ابي طالب(ع) زمين ها و باغ هاي بسياري را كه به دست خود آباد و احداث فرموده بود در راه خدا و براي مسلمانان وقف كرد.»

كرمي مي گويد: «رفع بسياري از نيازمنديهاي مستمندان و گشوده شدن بسياري از گره هاي اقتصادي با سنت وقف عملي مي شود، چرا كه وقف، ثروت و مايملك را بسان چشمه اي هميشه جوشان مي سازد كه هرگز از جوشش باز نمي ايستد و براي هميشه و در همه حال خير و بركت را به مردم و واقف مي رساند و در واقع صاحب خويش را از بهره هاي عظيم روحاني و معنوي برخوردار مي گرداند.»

پيشينه تاريخي

از شواهد و قرائن تاريخي چنين پيداست كه وقف از پيشينه اي عظيم تاريخي برخوردار است و هزاران سال قبل از اسلام نيز قدمت و سابقه دارد.

حجت الاسلام والمسلمين هادي قبادي، مشاور رئيس سازمان اوقاف و امور خيريه در گفتگو با سرويس گزارش روز كيهان به سابقه كهن و تاريخي وقف اشاره مي كند و مي گويد: «وقف يك واژه اي است كه تنها در متون اسلامي سابقه ندارد بلكه داراي يك پيشينه عميق تاريخي است و حتي در ساير اديان و مذاهب، سنتي همچون وقف به خوبي وجود داشته است، حتي در برخي اديان خيريه هاي وقف مانندي داريم كه بسيار استخوان دار و مفيد است، گرچه شايد در بسياري از اديان و مذاهب از وقف به معناي بنيادهاي خيريه اي ياد مي كنند اما تمامي كارها و فعاليت آنان شبيه همين وقفي است كه در فرهنگ اسلامي ما وجود دارد.»

حجت الاسلام قبادي وجود وقف در تمامي اديان و فرق غيراسلامي را نشان از روحيه نوع دوستي انسان ها و احساس مسئوليت آنان در قبال هم نوعان خود مي داند و مي گويد: «اما در دين مبين اسلام وقف در واژگان مختلفي مثل انفاق، صدقات يا قرض الحسنه كه مورد تأييد و تأكيد قرآن و روايات هم بوده وجود داشته و از ويژگي هاي بارز آن در مقايسه با ساير خيريه ها ماندگاري طولاني مدت آن است و در واقع يك چيز هميشگي و ابدي است.» مشاور رييس سازمان اوقاف و امورخيريه در ادامه مي گويد: «موقوفه نه قابل دخل و تصرف و نه قابل خريد و فروش و بخشش است و نه مي توان آن را به ارث گذاشت، به عنوان مثال وقتي شما منزل يا مكاني را وقف دارالقرآن و تدريس علوم ديني قرار مي دهيد كسي نمي تواند آن را تصرف كند و اين موقوفه تا قيام قيامت باقي مي ماند و حتي اگر خراب هم شود بايد از طريق درآمدهاي خودش مجدداً آن را بازسازي كرد.»

موقوفات براساس نياز روز

حجت الاسلام قبادي به تغيير شكل برخي از موقوفات در پس از پيروزي انقلاب اسلامي اشاره مي كند و مي گويد: «ويژگي بارز و منحصر به فرد موقوفات در دوره جديد و پس از پيروزي انقلاب اين است كه غالباً براساس نيازهاي روز جامعه بوده است، مثلا تعداد وقف براي احداث دانشگاه، دانشكده، مركز علوم ديني و قرآني، خوابگاه دانشجويي، ميادين ورزشي، مراكز فرهنگي و... در سال هاي بعد از انقلاب بسيار زياد بوده است، يعني شايد از نظر عدد در مقايسه با موقوفات مراكز مذهبي كمتر باشد اما از اينكه چنين موقوفاتي هم به وجود آمده است بسيار ارزشمند است و اين مهم نشان مي دهد كه موضوع وقف رفته رفته در جامعه امروز ايران اسلامي در حال نهادينه شدن است.»

مشاور رييس سازمان اوقاف مي گويد: «كم نيستند تعداد موقوفاتي كه با مقتضيات زمان هماهنگ است و در واقع نيازي از نيازهاي روز جامعه را پاسخ مي دهند، گرچه توقع در اين باره بيشتر از آن چيزي است كه تاكنون وجود داشته است.»

در اين هنگام از حجت الاسلام قبادي مي پرسم آيا شما بر اين باوريد كه فرهنگ وقف در جامعه امروز كشورمان نهادينه شده است؟ وي در پاسخ مي گويد: «ما هم قبول داريم كه هنوز فرهنگ وقف آن طور كه درخور و شايسته نظام جمهوري اسلامي است نهادينه نشده و هنوز به ايده آل هاي لازم در اين باره نرسيده ايم اما اينطور هم نيست كه هيچگونه كاري صورت نگرفته باشد، چرا كه در حال حاضر بهره وري از موقوفات و تعدد آنان با زمان حكومت منحوس پهلوي قابل قياس نيست.»

قبادي تلخ ترين دوران براي اوقاف را زمان حكومت 50 ساله پهلوي ها در ايران مي داند و مي گويد: «به اين دليل بايد آن دوران را بدترين دوران براي امور مربوط به وقف ناميد كه بيشترين تجاوزات به موقوفات صورت گرفت و خيلي از زمين ها و مراكز وقفي به تصرف افراد خاصي درآمد كه پس از پيروزي انقلاب اسلامي خيلي از آن موقوفات از تصرف خارج شده و دوباره به موقوفه برگشت خورده اند.»

مشاور رييس سازمان اوقاف و امورخيريه از وجود پرونده هاي قضايي در دادگستري ها در خصوص تصرف موقوفات خبر مي دهد و در ادامه سخنان خود مي گويد: «در بعد از انقلاب بسياري از موقوفات كه به تصرف افراد درآمده بود توسط مراجع قضايي تحت بررسي و پيگيرد قانوني قرار گرفت و گرچه برخي از پرونده ها در مراجع قضايي مشمول زمان بررسي شده و چند سالي به طول انجاميده اما سرانجام به موقوفات برگشت خورده اند.»

يك ميليون و چهل هزار رقبه در كل كشور

حجت الاسلام حيدر مصلحي، نماينده ولي فقيه و سرپرست سازمان اوقاف و امورخيريه درباره موقوفه ها در كل كشور مي گويد: «يك ميليون و 40 هزار رقبه در سطح كشور وجود دارد كه در 30 سال پس از پيروزي انقلاب اسلامي حدود پنج هزار و 643 موقوفه به ثبت رسيده كه اين موضوع نشان از افزايش توجه مردم به فرهنگ حسنه وقف دارد.»

مصلحي با بيان اينكه وجود اين حجم عظيم از رقبات در مجموعه سازمان اوقاف حجم گسترده اي از كار و فعاليت را مي طلبد، مي گويد: «به زودي با همكاري مديران، كارشناسان و برنامه ريزان دستورالعمل هاي جامع اوقافي براي حل مسايل و مشكلات موقوفات و بستن راه هاي سوءاستفاده هاي احتمالي تهيه و ابلاغ خواهد شد.»سرپرست سازمان اوقاف در ادامه تصريح مي كند: «يكي از دستاوردهاي انقلاب اسلامي ترويج فرهنگ وقف و تنوع و نوآوري در اختصاص درآمدهاي موقوفات است كه در اين زمينه با توجه به نيت واقفان عوايد حاصله از موقوفات صرف كمك به بيماران خاص، كمك به مستمندان مناطق محروم، كمك به تشكيل خانواده و ازدواج جوانان، توسعه تحقيقات علمي انرژي هسته اي، توسعه و ترويج فرهنگ شهادت و ايثارگري مي شود.»

شنبه|ا|3|ا|اسفند|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 265]