تحليل پيشنهادهاي واشنگتن به مسكو درگفتگوي قدس با يك تحليلگر ؛ روسيه نمي خواهد ايران را از دست بدهد

واضح آرشیو وب فارسی:قدس: تحليل پيشنهادهاي واشنگتن به مسكو درگفتگوي قدس با يك تحليلگر ؛ روسيه نمي خواهد ايران را از دست بدهد
گروه سياسي- آرش خليل خانه: پايان رهبري «زوج عجيب» بر روسيه و آمريكا فضاي جديدي را براي كاستن از چالشها و مناقشه

هايي كه در دو سال اخير به بن بست در روابط دو كشور انجاميده بود، فراهم آورده است.
بوش و پوتين از آن رو به «زوج عجيب» شهرت يافتند كه با وجود دوستي نزديك، هيچ گاه نتوانستند، از حركت كشورهاي تحت رهبري خود به سمت بن بست سياسي و در نهايت رويارويي جلوگيري كنند.
البته پس از يك دوره پرتنش در روابط دو كشور، اكنون ساده انگارانه است كه اقدام نمادين آمريكا در اهداي كليد قرمز رنگ ( Reset ) به وزير خارجه روسيه را از موضع حسن نيت تلقي كنيم، زيرا در پس اين هديه روبان شده، سر نخ طرحهاي پيچيده براي به بازي گرفتن روسها در خدمت اهداف كاخ سفيد نهفته است كه البته بعيد است روسهاي كهنه كار از آنها غافل باشند و از همين روست كه دستگاه سياست خارجي روسيه اعلام كرد به اين مسأله محتاطانه مي نگرد.

خبرنگار گروه سياسي قدس با همين نگاه پيشنهاد اخير واشنگتن به مسكو را در گفتگو با دكتر محمد شوري كارشناس مسائل روسيه و عضو هيأت علمي مركز تحقيقات استراتژيك مجمع تشخيص مصلحت نظام به بحث گذاشته است.
* آقاي شوري! اقدام دولت اوباما در اين فاصله كوتاه، جسورانه به نظر مي رسد. آيا طرح اين ايده برداشتن سنگ بزرگ پيش از فراهم شدن بسترهاي آن نبود؟!
** با روي كار آمدن اوباما تغييرات زيادي در سياستهاي آمريكا پديد آمده است. شايد يكي از مهمترين آنها تغيير رويكرد دوران بوش از تمركز بر مسأله عراق به نگاه اوباما در حل مسائل در افغانستان، در قالب به كار گيري نيروهاي ناتو براي غلبه بر طالبان و گروه هاي معترض باشد.
اين كار البته، به سادگي كه بيان مي شود نيست و تعديل هاي گسترده اي را در ساير حوزه ها مي طلبد، بنابراين آمريكا بايد در حوزه هاي ديگري از بحرانها و چالشهاي خود فارغ شود.
بزرگترين چالشي كه مقابل آمريكا قرار داشت، بعد از مسأله جنگ خاورميانه بن بست و تيرگي روزافزون روابط آن كشور با روسيه بود، در حالي كه واشنگتن هم براي پيشبرد طرحهاي خود در افغانستان نيازمند روسيه است و هم در حل مناقشه هسته اي با ايران بايد مانع روسيه را حذف كند، از اين رو واشنگتن به اين نتيجه رسيد كه همزمان با چالش با روسيه نمي توان مسأله افغانستان و ايران را هم به پيش ببرد، آمريكا راهي جز تجديد نظر در رابطه با روسيه ندارد.
مهمترين چالش يا در حقيقت عامل چالش با روسها طرح سپر دفاع موشكي آمريكا در اروپاي شرقي است كه در ماه هاي اخير آمريكا علايم مختلفي را براي مصالحه بر سر اين طرح به مسكو ارسال كرد از جمله آنكه در هفته اخير فاش شد، اوباما پيشنهاد معامله بر سر اين طرح را ارائه كرده است، كه اين پيشنهاد از سوي روسها رد شد و نشان داد روسها قيمت بالاتري را مطالبه مي كنند.به نظر مي رسد اين سياستي است كه آمريكا در ميان مدت آن را به پيش خواهد برد تا از شرايط بحراني حاضر خارج شود و روسها هم آن را به خوبي مي دانند و متناسب با آن تلاش مي كنند حداكثر بهره را ببرند و محتاطانه شرايط را به گونه اي مديريت خواهند كرد كه آمريكا با عبور از بحرانها بار ديگر نتواند ايده رهبري و مديريت جهان را دنبال كند.
در واقع روسها مايل نيستند به صورت تصنعي حس ابر قدرتي از سوي آمريكا به آنها القا شود، بلكه خواهان تغيير شرايط با به رسميت شناختن اين موقعيت از سوي آمريكا هستند كه البته لازمه اش، باز تعريف بسياري از معادلات قدرت در منطقه و جهان است.
* روسها مطالبات جدي دارند كه شايد تحقق آنها براي آمريكا نه تنها سخت كه شايد غيرممكن باشد. مثلاً در بحث گسترش ناتو و حمايت ناتو و آمريكا از برخي كشورهاي استقلال يافته كه شايد آمريكا نتواند عقب نشيني كند همان گونه كه كلينتون هم قبل از ديدار با لاوروف به اين مسأله اشاره كرد و در اين شرايط بازبيني روابط و معامله دو قدرت آيا امكان پذير است؟
** دو عامل موجب شد آمريكايي ها ناگزير از مواضع خود عقب نشيني كنند. يكي بحران مالي بزرگ جهاني كه منشأ آن آمريكا بوده است و فشارهاي زيادي را به دولت آمريكا وارد مي كند و آنها را مجبور كرده در بسياري از طرحهاي سياسي خود عقب نشيني كنند. در اين شرايط آنها ناچار به همكاري با ديگر قدرتها و حتي استمداد از آنها هستند.
دومين عامل تعريف جديدي است كه اوباما از مسأله خاورميانه و چالشهاي آمريكا در اين حوزه دارد. اين دو موجب مي شود كه مسائلي چون گسترش ناتو، حمايتها از جمهوريهاي استقلال يافته در اروپاي شرقي و يا طرحهاي چالش برانگيز نظامي چون طرح سپر دفاع موشكي در سياست خارجي آمريكا به حاشيه رانده شوند و ديگر در اولويت نباشند.
در واقع آمريكا در دوران ضعف و افول خود بسر مي برد و در اين شرايط طرحهاي ياد شده به تعويق خواهند افتاد. اين بدان معناست كه اين مسائل هيچ گاه به طور كامل از سياست آمريكا كنار گذاشته نمي شوند و آنچه رخ مي دهد نوعي عقب نشيني تاكتيكي به شمار مي آيد.
البته نبايد فراموش كرد كه روسيه هم با مشكلات مختلفي رو به روست و مهمتر از همه، بحران اقتصادي اخير، مسكو را هم بشدت تحت فشار قرارداده، بويژه آنكه روسيه كشوري است كه با پول نفت و گاز اقتصاد خود را اداره مي كند و چالشهايي هم از اين حوزه ميان آنها و اروپا در دو سال گذشته بروز كرده كه دستاورد همين مشكلات اقتصادي روسيه بوده است.
بنابراين روسها هم به دنبال يافتن راهي هستند كه در همكاري با غرب دوره بحران اقتصادي را پشت سر بگذارند و همين كه فضاي سياسي متشنج نباشد براي مسكو نيز يك امتياز مهم است.
به نظر مي رسد روسها در بحث سپر دفاع موشكي و مسأله اروپاي شرقي بويژه گرجستان و اوكراين تمايل بيشتري به مصالحه با آمريكا دارند، اما زماني كه مسأله ايران مطرح مي شود، روسها قدري با گارد بسته عمل مي كنند، چون ايران براي مسكو، هم يك مسأله هويتي و حيثيتي است و هم يك بحث راهبردي كه مصالحه بر سر آن مسكو را به كشوري دنباله رو بدل خواهد كرد. ضمن اينكه ايران را بايد به نوعي دروازه حضور و بازي براي روسيه در خاورميانه هم دانست.
آنها مايل نيستند ايران را از دست بدهند، بنابراين حداكثر همراهي روسها در اين حوزه ايجاد برخي تأخيرها در حوزه فروش تجهيزات دفاعي و نظامي به ايران مي تواند باشد و نه بيشتر.
* اما همان گونه كه اشاره كرديم و اگر ساده تر بگوييم تمايل روسها به معامله در اروپاي شرقي است و تمايل آمريكا به معامله بر سر مسائل خاورميانه، امكان ايجاد نوعي تعادل ميان اين دو براي روسيه و آمريكا چقدر وجود دارد؟
** در حوزه مطالبات سلبي روسيه در اروپاي شرقي يعني سر مسأله سپر موشكي،گسترش ناتو و مسائل گرجستان، اوكراين، آبخازي و اوستيا، دست آمريكا باز است تا از مواضع خود حتي به صورت موقتي عقب نشيني كند، اما در حوزه ايجابي، روسها خواستار انجام مذاكرات و همكاريهاي سياسي و اقتصادي با آمريكا هستند و بر مسائل راهبردي چون نظارت و كنترل تسليحات نظير احياي پيمان اسكارت هستند كه مشوق جدي و امري ترغيب كننده براي آمريكا نيست، اما مي تواند بهانه اي براي گفتگو و شروع كار باشد.
* آيا مي توان اين اتفاق را برداشت نخستين ميوه نسبتاً كال سياستهاي دو دوره رياست جمهوري پوتين براي احياي روسيه ابر قدرت تلقي كرد؟
** بله! به هر حال دوره رياست جمهوري پوتين و سياستهاي او پس ازغلبه بر مشكلات داخلي روسيه موجب شد اين كشور تا حد زيادي جايگاه نسبي را كه در نظام جهاني براي خود قائل بود به دست آورد و اين محبوبيت زيادي را براي وي و جانشين او، مدودف به وجود آورد و اين مهمترين عاملي است كه مي تواند روسها را اقناع كند تا از موضع قدرت، بازبيني روابط با آمريكا را بپذيرند.

دوشنبه|ا|19|ا|اسفند|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: قدس]

[مشاهده در: www.qudsdaily.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 46]