نبردچزابه؛تجربه اى جديدخداحافظى حاج احمد متوسليان با مردم خوب مريوان تيپ 27

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: نبردچزابه؛تجربه اى جديدخداحافظى حاج احمد متوسليان با مردم خوب مريوان تيپ 27
رهبري جنگ افروز رژيم بعث پس از چهار عمليات پيروزمند و پياپي ثامن الائمه (ع)، طريق القدس، مطلع الفجر و محمّد رسول الله (ص)، اينك به واسطه ي دريافت تصاوير ماهواره اي روسي و آمريكايي و اطلاعات عناصر نفوذي ستون پنجم داخلي، تا حدود زيادي نسبت به اين واقعيت اطمينان حاصل كرده بود كه ايرانيان در صدد انجام عملياتي بسيار بزرگتر و از حيث منطقه ي عمل وسيع تر، در شمال خوزستان هستند. پس بر آن شد تا با اجراي تاكتيك »تك بازدارنده«1 ضمن بر هم زدن آرايش نيروهاي ايراني، حتي الامكان اراضي اشغالي از دست داده را كه طي حملات ضربتي سپاهيان اسلام آزاد شده بود، از نو به تصرف درآورد. به علت موقعيت سوق الجيشي منطقه ي بستان در پهنه ي جغرافياي نظامي جبهه ي خوزستان و خاصه تأكيد حضرت امام بر اينكه »بستان بايد حفظ شود«، رهبري رژيم متجاوز عراق مي پنداشت در صورت تمركز فشار بر جبهه ي طريق القدس و باز پس گيري اراضي آزادشده ي اين منطقه استراتژيك، افزون بر ترميم خطوط دفاعي خود در عمق سرزمين هاي اشغالي ايران و تقويت روحيه ي نيروهاي مستأصل ارتش عراق، قادر خواهد بود در يك كارزار تبليغاتي گسترده، حاميان منطقه اي و جهاني خود را قانع كند كه همچنان اين عراق است كه در عرصه ي معادلات سياسي، نظامي جنگ، دست بالا را دارد و فتح بستان توسط نيروهاي ايراني، چيزي جز يك اتفاق ساده و قابل جبران نبوده است. با اين حال، سرفرماندهي ارتش عراق براي اجراي اين تاكتيك، با مشكل عمده اي دست به گريبان بود و آن، بي رغبتي و هراس شديد نيروهاي كادر ارتش اين كشور نسبت به شركت در يورشي بود كه بيشتر به يك خودكشي دسته جمعي و ابلهانه شباهت داشت. حكام متجاوز بغداد كه با دقت نقش موثر نيروهاي رزمنده مردمي حاضر در جبهه ي ايران را براي پيشبرد تحركات نظامي جمهوري اسلامي در سرزمين هاي اشغالي تحت مراقبت قرار داده بودند، بدون در نظر گرفتن معتقدات ايماني و انگيزه هاي آرماني بسيجيان ايراني، برآن شدند تا به نوبه ي خويش، يگان هايي را با مشخصات ويژه بسيج در عراق سازماندهي كنند و آنان را براي شكستن خطوط پدافندي مستحكم نيروهاي ايراني به خدمت بگيرند. در صورت تحقق چنين امري، سرفرماندهي دشمن مي توانست با خاطري آسوده، يگان هاي حرفه اي و جنگ آزموده ي خود را، به مثابه قواي احتياط در منطقه حفظ كند. هم از اين روي، رژيم صدّام در يك فراخوان اجباري سراسري، دست به كار تشكيل يگان هايي براساس الگوي »بسيج مستضعفين« شد.

خالد حسين نقيب، پژوهشگر مسايل سياسي - نظامي عراق و نويسنده ي كتاب ارزشمند «حزب بعث و جنگ» با اشاره به تقليد ساده لوحانه ي حاكمان بعثي بغداد از نمونه ي بسيج مردمي جمهوري اسلامي ايران مي نويسد:

... از آنجا كه تجربه ي «بسيج» در جمهوري اسلامي ايران، تجربه ي كاملاً موفّقي بود - چرا كه در جبهه ي ايراني ها، نيروهاي مردمي، ستون فقرات قواي مسلح ايران را تشكيل مي دهند - صّدام حسين تصميم گرفت نيروهايي مشابه بسيج را در عراق سازماندهي كند. تجربه ي تلخ استفاده از شبه نظاميان حزبي تحت فرمان «طه ياسين رمضان» متشكل در «جيش الشعبي» (ارتش خلقي) و شكست هاي مفتضحانه ي اين نيروها طي سال نخست جنگ نيز، در اتّخاذ اين تصميم از سوي حاكمان عراق مؤثر بود. هم از اين روي، رژيم عراق پس از شكست در جبهه ي بستان، تشكيلات شبه نظامي جديدي موسوم به «تيپ هاي مأموريت ويژه» تأسيس كرد و از كليه ي عناصر حزبي خصوصاً نظاميان شاغل در رسته هاي غير رزمي ارتش عراق خواست تا داوطلبانه به اين تشكيلات ملحق شوند. هر فردي كه به اين فراخوان پاسخ مثبت نمي داد، ضمن انفصال از خدمت، مورد بدترين اهانت ها قرار مي گرفت؛ تا حدي كه صّدام حسين از اين گونه افراد، گروهاني با نام توهين آميز »گروهان ترسوها« تشكيل داد و آنها را با خفت به جبهه اعزام كرد، فيلمي هم از اعزام تحقيرآميز آنان تهيه كرد تا به افراد حزبي و غيرحزبي نشان دهند و درس عبرتي باشد براي كساني كه از اعلام پيوستن داوطلبانه ي خود به اين تيپ ها امتناع مي ورزند. بدين ترتيب، در نوامبر 1981، تيپ هاي مأموريت ويژه براي اولين بار در عراق تشكيل شد. سيستم فرماندهي اين تيپ ها بدين قرار بود كه يكي از مسؤولين منطقه اي حزب بعث، بعد از دريافت درجه ي سرهنگ دومي، به عنوان فرمانده هر تيپ برگزيده مي شد و يك نفر ارتشي با همين درجه - سرهنگ دوم - به عنوان معاون وي تعيين مي گرديد. آموزش نظامي پرسنل اين تيپ ها فقط در فاصله ي پانزده روز انجام مي گرفت؛ با علم به اينكه هيچ يك از اين افراد، پيشتر هيچ آموزشي نظامي يي را فرا نگرفته بودند! تيپ هاي مأموريت ويژه، نخستين بار در عمليات باز پس گيري بستان - نبرد چزابه - شركت داده شدند و هنگامي كه نبرد به اوج خود رسيد، پانزده تيپ وارد عمليات تهاجمي مزبور گشتند.2

تشكيل «تيپ هاي مأموريت ويژه» در عراق، مستلزم صرف هزينه ي گزاف و از آن مهم تر، جايگزيني نيروهاي حزبي مأمور به اين تيپ ها با افراد قابل اطميناني بود كه بنا به ماهيت پليسي رژيم بعث، مي بايست حفظ نظم و امنيت در داخل عراق را عهده دار مي شدند. كشورهاي كويت، عربستان سعودي و شيخ نشين هاي ثروتمند حاشيه ي جنوبي خليج فارس، با واريز مبالغ هنگفتي از دلارهاي نفتي خود به خزانه ي رژيم جنگ افروز بغداد، رفع تنگناي مالي اين پروژه را بر عهده گرفتند. حاصل اين تشبثات، اعلام خبر تشكيل واحدهاي كماندويي داوطلب جنگ عليه ايران، موسوم به «قواي يرموك» از جانب ملك حسين بن طلال - پادشاه وقت اردن - بود.

در يادداشت هاي روزانه ي سال 1360 آيت الله هاشمي رفسنجاني مي خوانيم:

يكشنبه 11 بهمن

به جلسه ي علني ]مجلس[ رفتم... پيش از دستور، درباره ي اعلان شاه اردن در خصوص تشكيل نيروي داوطلب براي حمايت از عراق به فرماندهي خودش صحبت كردم و ]اين مطلب را[ نشان ضعف و انهدام جبهه ي دشمن به حساب آوردم.3

سرويس فارسي راديو دولتي كويت نيز در بخش خبري عصر روز دوشنبه 12 بهمن 1360 - اول فوريه 1982 - اعلام كرد:

... خبرگزاري رسمي عراق گزارش مي دهد آقاي صّدام حسين، رئيس جمهور عراق، طي سخناني در بغداد، از كمك هاي اقتصادي دولت كويت، پادشاهي عربستان سعودي و ساير كشورهاي عرب برادر در خليج ]فارس[ به عراق، در اين مقطع حساس قدرداني و تشكر كرده است. رئيس جمهور عراق، با اشاره به ابتكار اردن براي اعزام يك نيروي كمكي به كشورش، اين عمل اعليحضرت ملك حسين پادشاه اردن را يك اقدام شجاعانه خواند.4

سرانجام روز سيزده بهمن 1360، تك بازدارنده ي ارتش عراق با هدف برهم زدن آرايش نيروهاي ايراني در شمال خوزستان و باز پس گيري بستان، در منطقه ي چزابه آغاز شد. اين يورش گسترده، فرصت بسيار مغتنمي را در اختيار احمد متوسّليان، محمود شهبازي و محمّدابراهيم همّت قرار داد تا ضمن عزيمت به منطقه ي چزابه، شرايط صحنه ي جنگ در جبهه هاي خوزستان را از نزديك و لحظه به لحظه مورد مطالعه و بررسي قرار دهند؛ چرا كه دشمن با تمام توان خود، شامل لشكر 6 زرهي، دو تيپ ]يك تيپ تقويت شده[ و پانزده گردان پياده؛ هر يك به استعداد هزار سرباز از تيپ هاي مأموريت ويژه به ميدان آمده بود تا شكست خود در نبرد طريق القدس را جبران و بار ديگر شهر آزادشده بستان را اشغال كند؛ توهّمي چنان عميق كه موجب شد صّدام حسين شخصاً به منطقه بيايد و از كنار «پل سابله»، فرماندهي نيروهاي مهاجم عراقي را به عهده بگيرد.

محمود مرادي، از عناصر اطلاعاتي اعزامي از غرب، درباره ي نبرد چزابه مي گويد:

... ارتش عراق در روز سيزدهم بهمن، حمله ي بزرگي در منطقه ي چزابه انجام داد. همان زمان، حاج احمد و دوستانش در برنامه ريزي يي كه كردند، گفتند خوب است براي آشنايي بهتر با نحوه ي عمليات در جنوب، برويم و از نزديك كار بچّه هاي تيپ 14 امام حسين (ع) را در چزابه ببينيم. صبح روز پانزدهم بهمن، سوار بر دو - سه دستگاه اتوبوس، به سرعت از دزفول به سمت چزابه رفتيم؛ البته نه براي شركت در عمليات؛ بلكه صرفاً براي كسب تجربه و آشنايي عيني با چند و چون كار در جبهه هاي جنوب. يكي - دو روزي در خط چزابه مستقر بوديم و لحظه به لحظه، اوضاع را زير نظر داشتيم. يادم هست كه حاج احمد خيلي بر روي اين نكته تكيه مي كرد كه ما بايد با طريقه ي احداث خاكريز و سنگر و تشكيل خط پدافندي آشنا بشويم؛ بايد روي نحوه ي آرايش و شيوه هاي رزمي واحدهاي زرهي و مكانيزه ي دشمن در جريان پاتك هاي آن دقيق بشويم و...

طي چهل و هشت ساعتي كه ما در آنجا بوديم، تا حدود زيادي، هم با تكنيك «جنگ در دشت» آشنا شديم و هم با نوع آرايش يگان هاي زرهي و مكانيزه ي ارتش عراق براي حملات شان در جنوب. اين تجارب عيني و مشاهدات ميداني، براي ما خيلي مغتنم بود. اغراق نيست اگر بگويم كه براي شكل گيري آرايش رزمي تيپي كه مي بايست تشكيل مي داديم، در چزابه يك كلاس تئوريك و عملي عالي برپا شده بود.

نيروهاي عراقي در حمله ي خويش به تنگه ي چزابه، با كليه ي امكانات خود وارد عمل شده بودند. آنان تلاش مي كردند به هر نحو ممكن، به اهداف خويش در اين يورش گسترده دست يابند. ارتش عراق، با استفاده از ده ها عراده توپ 130 و 155 ميليمتري، كاتيوشا و خمپاره انداز و به كارگيري بمب افكن هاي روسي و فرانسوي و هلي كوپترهاي توپدار خود، چزابه را به يك جهنم تبديل كرده بود. صّدام حسين، ايستاده بر كنار پل سابله، بر سر ژنرال هايش فرياد مي كشيد و واحدهاي مجهز تانك و نيروهاي مأموريت ويژه ي خود را به سوي مواضع تيپ هاي 14 امام حسين (ع) و 25 كربلا گسيل مي كرد. با اين حال، رزم آوران سپاه انقلاب، آنان را وادار به عقب نشيني و فرار از منطقه كردند. صّدام ضمن به كارگيري وسيع جوخه هاي سيّار اعدام صحرايي در خطوط پشت جبهه و استفاده از حربه ي دودم ارعاب و تطميع، بقاياي قواي خودرا از نو سازماندهي و رهسپار ميدان كرد؛ ليكن اين تلاش نيز راه به جايي نبرد و نيروهاي تجديد ساختارشده ي دشمن، در نخستين ساعات درگيري، متحمل شكستي بس هولناك تر از پيش شده، مجبور به فرار از ميدان شدند. به شهادت خالد حسين نقيب، مؤلف كتاب «حزب بعث و جنگ»، پانزده تيپ مأموريت ويژه ي صدّام در جريان اين نبرد توسط تيپ هاي 14 امام حسين (ع) و 25 كربلا تارومار شده، اكثريت قريب به اتفاق نفرات شان به طرز فجيعي در چزابه به هلاكت رسيدند.5

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پانوشت ها:

1- در عرف نظامي، حمله اي را كه مانع از اجراي تك گسترده ي طرف مقابل شود، تك بازدارنده مي نامند.

2- ر.ك. به كتاب: حزب بعث و جنگ، جلد 2، خالد حسين نقيب، ترجمه ي محمّدحسين زّوار كعبه، دفتر ادبيات و هنر مقاومت حوزه ي هنري، ص86، با اندكي ويرايش متن.

3- عبور از بحران، ص 464.

4- ر.ك. به: نگاهي به رويدادهاي جهان، دو هفته نامه ي اميد انقلاب، سال دوم، شماره 27، شنبه 18 اسفند 1360، ص 24.

5- ر.ك. به: حزب بعث و جنگ، ج 2، ص 86.
يکشنبه 29 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 468]