گزارش «ايران» از تهديد حيات وحش منحصر به فرد كشور زندگى درمرزانقراض

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: گزارش «ايران» از تهديد حيات وحش منحصر به فرد كشور زندگى درمرزانقراض
گروه اجتماعى - حميده امينى فرد: مرگ يك قلاده پلنگ در جاده عبورى پارك ملى گلستان، كشته شدن يك قلاده يوزپلنگ آسيايى در جاده كرمان - راور و برخورد دو رأس آهوى كمياب در جزيره كيش با خودروهاى عبورى يعنى ما هنوز مسئله ايمن سازى زيستگاه هاى حيات وحش را جدى نگرفته ايم، چرا كه امروز همه مى دانند عبور جاده از وسط پارك هاى ملى يعنى فاجعه.
در كشورهاى ديگر براى حفظ سلامت انسان ها و حيوانات، در كنار حصاركشى در دو طرف جاده ها بويژه در مناطق حفاظت شده و پارك هاى ملى براى عبور حيات وحش، تونل هاى زيرزمينى ساخته مى شود.
اما موضوع فقط اين نيست ؛ چند روز پيش تلويزيون تصوير سگى هراسان را نشان مى داد كه از وسط بزرگراه ها و انبوه خودروها مى دويد تا لاشه سگ ديگرى را كه بر اثر برخورد با يكى از اين خودروها نقش بر زمين شده بود جمع كند، با اينكه تلاش اين حيوان تعجب همگان را برانگيخته بود، اما هيچ خودرويى حاضر به توقف نشد تا او بى خطر از بزرگراه عبور كند، با اين همه، سرانجام موفق شد لاشه همجنس خود را به دندان بگيرد و به كنارى بكشد. بدون شك، ديدن چنين تصاوير تكان دهنده اى اين سؤال را در ذهن تداعى مى كند كه امروز اين حيوانات هستند كه بايد چاره اى به حال خود كنند، چرا كه ظاهراً پذيرفته ايم ميان زندگى ما و آنها حصارى محكم كشيده شده است، ما فقط در مواقعى كه به آنها نياز داريم، يادشان مى كنيم. ما از كنار «خطر انقراض حيوانات» بى تفاوت مى گذريم و ما از وسط پارك هاى ملى جاده مى كشيم، بى آنكه بدانيم زيستگاه حيوانات را از هم جدا كرده ايم. به عبارتى، ما نسل حيوانات را تهديد مى كنيم.
گونه هايى كه تبديل به خاطره مى شوند
برخى از گونه هاى حيات وحش كشور براى چندمين بار در سال هاى اخير در معرض انقراض و نابودى قرار گرفته است، به طورى كه كارشناسان محيط زيست هشدار مى دهند كه اگر به همين روال ادامه دهيم نه تنها گونه منحصر به فرد گورخر آسيايى كه بزودى نسل يوزپلنگ و خرس سياه آسيايى نيز از بين خواهد رفت.
محققان بارها تأكيد كرده اند كه يوزپلنگ آسيايى، گونه اى نادر در جهان و مختص ايران است و اگر بودجه و اعتبار لازم براى حفاظت زيستگاه اين حيوان كمياب فراهم نشود، خطر انقراض آن جدى خواهد بود. هنوز چند قلاده يوز منحصر به فرد در راور كرمان وجود دارد كه به حفاظت زيستگاهى نيازمندند.
بر اساس آمار اتحاديه جهانى حفاظت (IUCN) اگرچه جمعيت يوز ايرانى در هفت سال اخير درصدى افزايش داشته است، اما همچنان در معرض خطر است و فقط پروژه حفاظت از يوزپلنگ آسيايى توانسته اين جمعيت محدود را حفظ كند.
به گفته مهندس على جورابچيان مدير پروژه حفاظت از يوزپلنگ آسيايى، هم اكنون ۷۰ قلاده يوزپلنگ ايرانى در پنج زيستگاه زندگى مى كنند كه با اجراى پروژه حفاظت از يوزپلنگ آسيايى در هفت سال اخير، ۱۵۰ قطعه عكس و يك ساعت و نيم فيلم مستند از يوز آسيايى در طبيعت تهيه شده كه در دنيا بى نظير است.
در هر ۱۲ هزار هكتار، يك نفر گشتزنى مى كند
در حال حاضر مشكل اصلى حيات وحش ايران، تعرض انسان ها به حريم زيستگاه هاى حيوانات است، عبور جاده از داخل پارك هاى ملى و مناطق حفاظت شده موجب از بين رفتن نسل حيوانات كمياب شده است.
ياسر انصارى، دبير كانون عالى گسترش فضاى سبز و حفظ محيط زيست در اين باره به آمار بالاى تلفات جاده اى حيوانات كمياب اشاره مى كند و مى گويد: ساخت و ساز بى ضابطه، غير فنى و فاقد ارزيابى تأسيسات زيربنايى مثل راه ها و جاده ها، خطوط انتقال آب، برق و گاز، تخريب و بهره بردارى بى رويه از جنگل ها و مراتع، معدن كاوى، توسعه اراضى كشاورزى و تجاوز روستائيان به حريم جنگل ها و زيستگاه ها از عمده ترين معضلات حيات وحش ايران است.
وى با اشاره به نابودى جنگل ها و مراتع در اثر بهره ورى يا چراى غير مجاز دام هاى اهلى، اين عوامل را علت اصلى تنگ تر شدن حريم زيستگاه ها، برهم خوردن تعادل اكولوژيك و در نتيجه ناقص شدن چرخه و زنجيره غذايى وحوش مى داند و مى گويد: شكار غير مجاز از دو جنبه حرفه اى و تفريحى نيز در سال هاى اخير موجب بحرانى شدن شرايط حيات وحش كشور شده است، چرا كه در هفته گذشته ۱۶ شكارچى در كرمان دستگير شدند كه چهار رأس قوچ و ميش، ۱۰ قطعه هوبره و ۹ قطعه كبك به طور غير مجاز شكار كرده بودند.
انصارى كمبود اعتبار و بودجه سازمان حفاظت محيط زيست و نبود نيروى انسانى در اين بخش ها را از عوامل تشديد كننده بحران مى داند و معتقد است: در اين باره بايد خلأ قوانين حفاظتى و بازدارنده حقوقى را هم اضافه كرد، بنابراين مجلس و دستگاه هاى قضايى بايد به موضوع وارد شده و دستگاه هاى دولتى را يارى كنند. به گفته انصارى، انجام اقدامات فرهنگى و آموزشى براى عموم مردم از طريق همكارى آموزش و پرورش با اولويت بخش هاى روستايى و استفاده از پتانسيل سازمان هاى مردم نهاد، اهرم ديگرى براى پر كردن خلأ هاى فعلى است.
وى با انتقاد از نبود فناورى هاى كارآمد براى كنترل زيستگاه هاى حيات وحش كشور مى گويد: در حال حاضر هر ۱۲هزار هكتار از اراضى جنگلى از طريق يك نفر كنترل و گشتزنى مى شود، اين در حالى است كه براساس استانداردهاى جهانى در كشورهاى اروپايى نيروهاى دولتى در كنار نيروهاى مردمى مسئول حفاظت از كمتر از ۱۰هزار هكتار اراضى هستند.
مردم بايد به اهميت حيات وحش پى ببرند
ايران از نظر تنوع گونه هاى جانورى و گياهى يكى از كشورهاى ترازاول دنياست، به طورى كه مى توان حيات وحش ايران را مجموعه اى از جانوران آفريقايى، هندى و اروپايى به شمار آورد. هوشنگ ضيايى، كارشناس و محقق محيط زيست در اين باره با مقايسه نقاط مختلف ايران با كشورهاى ديگر مى گويد: سيستان و بلوچستان از نظر آب و هوا، گياه و جانوران وحشى مثل خرس سياه و تمساح به شبه قاره هند، خوزستان با وجود پرنده هايى همچون آكراس آفريقايى و باكلان مارگردن به آفريقا و جنگل هاى خزرى به علت داشتن مارال و شوكا به اروپا شباهت دارد. البته ببر خزرى و شير ايرانى نيز در اين مناطق وجود داشته كه متأسفانه به علت بى توجهى در ۵۰ سال اخير از بين رفته است.
وى با اشاره به برخى حيوانات بى نظير و خاص ايران مى افزايد: گورخر ايرانى، زاغ بور، بسيارى از خزندگان مناطق كوهستانى مثل افعى لطيفى و دوپاى فيروز، گونه هاى خاص (اندميك) ايران هستند كه متأسفانه بسيارى از آنها در معرض نابودى قرار گرفته اند، به طورى كه براساس فهرست قرمز حفاظت از طبيعت (IUCN) هم اكنون يوزپلنگ، گورخر، دوپاى فيروز و حشره خورشوش به مرز انقراض كامل رسيده اند. ضيايى با بيان اين كه اقدامات خوبى نيز درباره حفظ گونه هاى نادر كشور صورت گرفته است، مى گويد: گوزن زرد ايرانى كه نادرترين حيوان دنيا محسوب مى شود، پس از آن كه در جنگل هاى گز كرخه خوزستان ديده شد، با انجام اقدامات مطلوبى مثل زنده گيرى و تكثير، هم اكنون در شرايط خوبى قرار دارد، به طورى كه الان در جزيره اشك درياچه اروميه حدود ۳۰۰ رأس گوزن زرد وجود دارد.سال گذشته نيز تعدادى از اين نوع در منطقه كرخه رها سازى شد.
اين مدرس دانشگاه مهمترين علل انقراض نسل حيوانات كمياب را در كشور آشنا نبودن مردم با حيات وحش مى داند و مى گويد: اگر مردم به اهميت حيات وحش پى ببرند، هرگز اجازه نمى دهند حتى يك گونه جانورى در كشور حذف شود. براى مثال گراز نقش يك باغبان خوب را در جنگل ايفا مى كند، زيرا براى كندن ريشه گياهان مرتب با دندان هاى تيز خود خاك را زير و رو كرده و موجب هوادهى به خاك مى شود يا خرس با خوردن ميوه هاى جنگلى و دفع آن ها موجب رويش درختان ميوه در سرتاسر جنگل مى شود، همچنين خفاش در شب مى تواند ۲ هزار پشه را يكجا بخورد، مارمولك هم در كنترل نسل سوسك ها بسيار مفيد است.
وى با اشاره به افزايش شكار غيرمجاز در كشور مى گويد: هم اكنون در ايران حدود يك ميليون شكارچى مجاز و غيرمجاز وجود دارد كه هر سال به آنها سهميه فشنگ داده مى شود، در حالى كه برخى از آنها هنوز با فرهنگ شكارچى گرى آشنا نشده اند و برخى نيز به طور غيرمجاز فعاليت مى كنند.
به گفته ضيايى در صورتى كه قوانين پيشرفته محيط زيست به درستى اجرا شود، بخش اعظمى از مشكلات حل مى شود، اما مشكل اصلى اينجاست كه اين قوانين اجرا نمى شود و سازمان حفاظت محيط زيست هم توان اجراى كامل اين قوانين را ندارد.
پنجشنبه 21 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 174]