سالمرگ شاعر سينماي ايران حاتمي اعتبار سينماي ملي ايران است

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: سالمرگ شاعر سينماي ايران حاتمي اعتبار سينماي ملي ايران است
جام جم آنلاين: زنده‌ياد علي حاتمي يكي از چهره‌هاي شاخص هنر ايران بود كه تأثيري ماندگار بر سينماي ايران گذاشت و همواره آثاري خاص با مولفه‌هاي سينماي ملي خلق كرد.

به گزارش مهر، پنجشنبه چهاردهم آذرماه 87 مصادف با دوازدهمين سالگرد درگذشت علي حاتمي نويسنده و كارگردان سينما و تلويزيون است كه مولفه‌هاي ايراني و ملي در آثارش عامل ماندگاري آنها در تاريخ سينماي ايران است.

حاتمي سال 1323 در خيابان شاهپور، كوچه ارديبهشت متولد مي‌شود. اينجا همان محله‌اي است كه رضا خوشنويس «هزاردستان» از آن به عنوان نشاني محل سكونتش به مستنطق شش‌انگشتي ياد مي‌كند.

حاتمي در سال‌هاي درس و مشق به اقتضاي سن و سال، نمايشنامه‌اي كوتاه مي‌نويسد و همراه دوستانش آن را در محله‌شان به اجرا درمي‌آورد. اين موضوع نشان از قريحه هنري اين كارگردان نام‌آور سينماي ايران دارد كه در سال‌هاي نوجواني هم به اين هنر علاقمند بود.

او در ادامه تحصيلات پس از كلاس نهم در هنرستان آزاد هنرهاي دراماتيك در رشته نمايشنامه‌نويسي ثبت‌نام مي‌كند. حاتمي سال 1343 در 20 سالگي وارد دانشكده هنرهاي دراماتيك مي‌شود. در همين دوران و پس از رفتن به دانشكده اولين نمايشنامه خود
«ديب» (ديو) را مي‌نويسد و ارديبهشت 1344 آن را در تالار نمايش هنرهاي دراماتيك به مدت سه شب به اجرا درمي‌آورد.

حاتمي سپس نمايش «خاتون خورشيد‌باف» يا «دختر نارنج و ترنج» را در هفت پرده و سپس نمايشنامه‌هاي «چهل گيس» ، «خاتون و شهر آفتاب و مهتاب» و «قصه حرير و مرد ماهيگير» را مي‌نويسد. نمايشنامه مدرن «آدم و حوا» يا «برج زهرمار» كه تحولي در كار حاتمي است، زمينه آشنايي او با مسئولان تلويزيون را فراهم مي‌كند.

حاتمي دهه 1340 به استخدام تلويزيون ملي درمي‌آيد و در بخش فيلمنامه‌نويسي اين سازمان مشغول به كار مي‌شود. او تا سال 1346 فعاليت هنري خود را با نوشتن فيلمنامه‌هاي مختلف براي تلويزيون ادامه مي‌دهد و مدتي نيز براي تلويزيون روستا كه آن روزها تازه تأسيس شده بود، فيلم‌هاي آموزشي مي سازد.

البته نام او در عنوانبندي اين فيلم‌ها ذكر نمي‌شود، چرا كه حاتمي اعتقاد دارد تلويزيون روستا صرفاً يك عنوان است و برنامه‌هاي آن با واقعيت‌هاي زندگي روستاييان جور درنمي‌آيد. او در همان سال‌ها قيد اين كار را مي‌زند.

سال 1348 كه كيميايي، مهرجويي و تقوايي فيلم‌هايي مانند «گاو» ، «قيصر» و «آرامش در حضور ديگران» را مي‌سازند، حاتمي خود را براي ساخت فيلم «حسن‌ كچل» آماده مي‌كند. او در 25 سالگي «حسن كچل» را به صورت رنگي (نه سياه و سفيد كه سنت فيلم‌هاي ايراني آن دوران است) فيلمبرداري مي‌كند.

حاتمي در «حسن كچل» همچون فيلمسازي عمل مي‌كند كه گويي نيم قرن از عمرش گذشته است. سبك كاري او در اين فيلم مثل نمايشنامه‌هاي ابتدايي‌اش متأثر از سنت سخنوري و نقالي است. اين فيلم كمدي موزيكال در سال 1349 در 15 سينما به نمايش در مي‌آيد و چهارمين فيلم پرفروش مي‌شود.

حاتمي سپس فيلمنامه «طوقي» را مي‌نويسد كه داستاني عاشقانه بر مبناي قصه »ويس و رامين» است. پس از «قيصر» كيميايي، اين فيلم هم موجي نو در سينماي ايران به راه مي‌اندازد. هر چند منتقدان آن زمان اعتقاد داشتند حاتمي در شخصيت‌پردازي «طوقي» از
«قيصر» كمك گرفته، ولي او اين موضوع را انكار مي‌كند. «طوقي» سال 1349 به نمايش درمي‌آيد و پرفروش مي‌شود.

فيلم بعدي حاتمي «بابا شمل» است با همان حال و هواي «حسن كچل». آن مرحوم دوست داشت فيلمسازي خود را در روال «حسن كچل» و «بابا شمل» ادامه دهد، اما شكست تجاري فيلم و شرايط آن زمان او را به اين نتيجه مي‌رساند كه دوره اين نوع فيلم‌ها سپري شده است. در همين زمان او «قلندر» را بر مبناي باورهاي عاميانه مي‌سازد كه سوم فروردين 1351 به نمايش درمي‌آيد.

حاتمي سال1351 كمدي سياه و تلخ »خواستگار» را مي‌سازد كه اين فيلم هم در گيشه شكست مي‌خورد. او سپس همراه با سرمايه‌گذار اين فيلم، اثر تاريخي »ستارخان» را مي‌سازد كه گوشه‌اي از تاريخ مشروطيت ايران را به تصوير كشيده و علاقه او را به ماجراها و آدم‌هاي تاريخي نشان مي‌دهد. اما نمايش اين فيلم با انتقاد بسياري از مورخان و منتقدان مواجه مي‌شود.

او پس از نمايش اين سه فيلم سال 1352 به تلويزيون بازمي‌گردد و فعاليت مجدد خود را در اين سازمان با ساخت مجموعه شش قسمتي «مثنوي معنوي» آغاز مي‌كند. حاتمي در شش قسمت مستقل اين مجموعه حكايت‌هايي كوتاه از مولانا را به تصوير درمي‌آورد و بلافاصله مجموعه تلويزيوني «صاحبقران» را توليد مي‌كند.

او سال 1355 به سازمان سينمايي «پيام» مي‌رود تا فيلم «سوته‌دلان» را كليد بزند. اين فيلم دي‌ماه 1356 به نمايش درمي‌آيد. حاتمي سپس توليد يك مجموعه تلويزيوني عظيم را آغار مي‌كند كه نام اوليه آن «تهران، روزگار نو» يا «جاده ابريشم» است اما با نام
«هزاردستان» به نمايش درمي‌آيد.

همزمان با انقلاب اسلامي تهيه اين مجموعه با وقفه مواجه مي‌شود و حاتمي در اين فاصله تهيه فيلمي ديگر را با نام »حاجي واشنگتن» براي شبكه يك آغاز مي‌كند كه مقارن با سال 1360 است. فيلم سال 1361 در اولين جشنواره فجر نمايش داده مي‌شود و پس از آن تنها در چند شهرستان كوچك امكان اكران پيدا مي‌كند.

مرحوم حاتمي همان سال فيلم «كمال‌الملك» را مي‌سازد كه نمايش آن سال 62 با واكنش‌هاي متفاوت روبرو مي‌شود. نگاه حاتمي در اين فيلم معطوف به گوشه‌اي از تاريخ هنر ايراني است. او با وجود نقطه نظرهاي منفي و مثبتي كه درباره آثار وي ارائه مي‌شد، ساخت فيلمي ديگر را با عنوان «جعفر خان از فرنگ برگشته» آغاز مي‌كند.

در واقع حاتمي در مقطعي اين فيلم را مي‌سازد كه مسئله خنديدن و نخنديدن تماشاگران سينما به شدت مورد بحث بود. خود وي نيز معتقد است «جعفر خان از فرنگ برگشته» اولين فيلم كمدي سينماي ايران در دوران پس از انقلاب است.

همان سال‌ها حاتمي كه يكي از دلايل متوقف ماندن مجموعه «جاده ابريشم» يا «هزار دستان» را نبود يك شهرك سينمايي مي‌داند، تصميم مي‌گيرد براي ادامه توليد اين مجموعه دست به ساخت شهرك سينمايي بزند كه امروز يكي از بهترين و مهمترين گنجينه‌هاي سينمايي كشور محسوب مي‌شود.

زنده‌ياد علي حاتمي پس از ساخت مجموعه تلويزيوني عظيم «هزاردستان» كه با استقبالي خوب مواجه مي شود، سال 1368 فيلم سينمايي «مادر» و پس از آن «دلشدگان» را مي‌سازد.

پروژه بعد وي »ملكه‌هاي برفي» است كه تا مرحله تداركات نيز پيش مي‌رود. حاتمي به طور همزمان فيلمنامه «آخرين پيامبر» را نيز آماده مي‌كند. اما قبل از آنكه تداركات عظيم ساخت اين فيلم فراهم شود ، فيلمنامه‌اي ديگر با نام «جهان‌پهلوان تختي» مي‌نويسد. در ميانه راه ساخت اين فيلم است كه بيماري فرصت به سرانجام رساندن كار را نمي‌دهد.

پرونده «جهان پهلوان تختي» پس از فوت وي با حضور بهروز افخمي بسته مي‌شود. نام و يادش گرامي ...
چهارشنبه 13 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 55]