مخاطرات زمين شناختي و اثرات ثانويه زلزله‌

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: مخاطرات زمين شناختي و اثرات ثانويه زلزله‌
مخاطرات زمين‌شناختي و آثار ثانويه زلزله، نقش مهمي در ميزان خسارات و تلفات ناشي از زمين لرزه دارند و در برخي موارد، تلفات و خسارات عمده ناشي از زلزله به دليل ناپايداري‌هاي زمين‌شناختي و يا مخاطرات ثانويه بوده و از اينرو لازم است به اين مخاطرات در مناطق لرزه‌خيز، توجه ويژه‌اي شود.‌

مهم‌ترين مخاطرات زمين‌شناختي ناشي از زلزله، عبارتند از اثرات ساختگاه و تشديد جنبش زمين، گسلش سطحي، زمين لغزش يا سنگ‌ريزش، روانگرايي و فرونشست زمين. ضمن آن كه مخاطرات ثانويه ناشي از زلزله، مرتبط با آتش‌سوزي و آسيب‌ديدگي صنايع نيز خطرناك است.‌

تشديد جنبش زلزله:‌

پتانسيل تشديد جنبش زمين به دليل اثرات ساختگاه، يكي از مسائلي است كه مي‌تواند منجر به افزايش صدمات و تلفات ناشي از زلزله شود. امروزه به خوبي روشن شده است كه وضعيت زمين‌شناختي ساختگاه و لايه‌هاي سطحي زمين بر روي حركت لرزه اي، تاثير دارد و مي‌تواند نقش تعيين كننده‌اي در حركت قوي در سطح زمين ايفا كند. به عنوان نمونه در زمين‌لرزه‌هاي 1985 مكزيكوسيتي و 1989 لوماپيريتا، تقويت آشكار دامنه ارتعاشات زلزله ناشي از تاثيرات ساختگاهي كاملا مشهود بود و منجر به افزايش تلفات و صدمات ناشي از اين رويدادها شد.‌

گسلش سطحي:‌

در نواحي فعال لرزه‌خيز معمولا بسياري از ساختمان‌ها و تاسيسات حياتي، در مجاورت و يا بر روي گسل‌ها ساخته شده‌اند كه باعث مي‌شود اثر حركت گسل در حين وقوع زلزله، خسارات مضاعفي به اين ابنيه وارد كند. از اينرو لازم است در حين بررسي‌هاي ساختگاهي براي ساخت و ساز، توجه خاصي به گسل‌ها داشت. بدين‌منظور علاوه بر محل قرارگيري گسل و موقعيت آن نسبت به سازه، لازم است نوع گسل و نحوه حركت آن، تاريخچه حركت‌هاي گسل در گذشته با استفاده از شواهد زمين‌شناسي و اهميت جابه‌جايي گسل در كاربري طرح، دقيقا بررسي شود.‌

نوع گسل امكان حركت آن در جهات افتي يا قائم و يا هر دو را مشخص مي‌كند و جا به جايي آن، ميزان حركت گسل را در جهات مختلف نشان مي‌دهد. همچنين اهميت ميزان جابه‌جايي گسل در كاربري طرح، بسيار مهم است.‌

به عنوان مثال خطوط راه‌آهن حساسيت زيادي در برابر جا به جايي گسل زلزله دارند و در اين صورت امكان قطع يا مختل شدن سيستم ريل‌ها وجود دارد و مي‌تواند سبب ايجاد صدمات جبران‌ناپذير شود. در مقابل، در تونل‌هاي انتقال آب حتي اگر گسلش با جابه‌جايي زيادي همراه باشد، خطرات جاني وجود ندارد و سيستم انتقال آب نيز با مقداري تغيير در بازدهي، مي‌تواند به عملكرد خود ادامه دهد.‌

سنگ ريزش:

وقوع زمين‌لرزه در مناطق كوهستاني، معمولا با ناپايداري‌هاي دامنه‌اي به صورت زمين لغزش و سنگ ريزش است. در زمين‌لرزه خرداد 1369 منجيل بر اثر ايجاد زمين‌ لغزش‌هاي بزرگ، برخي از روستاهاي منطقه نظير كاملا مدفون شدند. در زمين لرزه خرداد 1383 فيروزآباد - كجور نيز اغلب صدمات، به دليل سقوط بلوك‌هاي سنگي يا زمين‌ لغزش به وقوع پيوستند. زمين لغزش بخصوص تاثير زيادي در آسيب پذيري شبكه راه‌ها دارد و با توجه به اهميت آن در عمليات واكنش اضطراري پس از وقوع زلزله، هرگونه آسيب به شبكه راهها منجر به اختلال در فعاليت‌هاي امدادي مي‌شود. به عنوان مثال در زلزله 1384 اغلب راه‌هاي منطقه به دليل ريزش سنگ با زمين لغزش مسدود، شد و زمان زيادي صرف بازگشايي راه‌ها و دسترسي به نقاط آسيب ديده شد.‌

كامبد اميني حسيني - استاديار و رئيس پژوهشكده مديريت‌

خطرپذيري و بحران پژوهشگاه بين المللي زلزله‌شناسي و مهندسي زلزله‌

شنبه 9 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 3720]