ماجرای شعری که مقام معظم رهبری خواندند‏

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: ماجرای شعری که مقام معظم رهبری خواندند‏

رهبر انقلاب در خلال صحبت.های خود در اجلاس بیداری اسلامی دو بیت شعر به زبان عربی قرائت کردند. یادداشت زیر به.صورت اجمالی به معرفی شاعر، معنا و مفهوم شعر قرائت شده و همچنین چرایی استفاده. رهبر انقلاب از این دو بیت پرداخته است.‏
ابوفراس حمدانی کیست؟
نام او حارث بن سعید بن حمدون حمدانی تغلبی وایلی و از خاندان حمدانی.ها است. کنیه.اش ابوفراس، نام شیر است. از پدری عرب و مادری رومی در سال ۳۲۰ هجری در موصل به دنیا آمد. در سه .سالگی یتیم شد و سرپرستی او را پسر عمویش سیف.الدوله بر عهده گرفت. سیف.الدوله ابوفراس را در فتح حلب به همراه خود برد و در آنجا به او علم و ادب و سوارکاری و جنگاوری آموخت و در ۱۶ سالگی حکمرانی منبج را به او داد.‏
روزی هنگام بازگشت ابوفراس از شکار، دسته..ای از سپاهیان بزنطی که در دژهای این شهر کمین کرده بودند، بر او یورش بردند. در این زد و خورد سخت، ابوفراس زخم.هایی کاری برداشت و تیری نیز بر رانش نشست که نوک آن در رانش ماند و اسیر رومیان گشت. پس از آن نیز بار دیگر به مدت چهار سال در قسطنطنیه اسیر بود تا سیف.الدوله با پرداخت فدیه او را آزاد ساخت.‏
سیف.الدوله یک سال بعد و در حالی که حکومت حمص را به ابوفراس سپرده بود، درگذشت و پسرش ابوالمعالی سعدالدوله بر تخت نشست. او چون دریافت که ابوفراس می.کوشد بار دیگر بر بخش.های حکمرانیش در حمص چیره شود، سپاهی را به نبرد با او فرستاد. ابوفراس در این جنگ در سال ۳۵۷ هجری و در ۳۶ سالگی کشته شد و سرش را برای ابوالمعالی که خواهرزاده.اش نیز بود، بردند و پیکرش را رها کردند تا این.که برخی اعراب بادیه او را به خاک سپردند.‏
وی که شاعری جنگاور بود، بهترین اشعار خود را هنگام اسارت و بیماریش نزد رومیان سروده است. این مجموعه.ی او به رومیات شهرت دارد که سبب شهرت شاعر نیز شده است؛ اشعاری برآمده از قلبی مجروح و دلی شکسته و سینه.ای پردرد و اندوه و لبریز از عاطفه و احساس و صداقت و سوز دل و عشق، اشعاری که تصویرگر رنج و حسرت شاعر در زندان است. عشق به مادر پیر و فرزندان و وطنش از سویی و عزت نفس و مناعت طبعش و نیز شکیبایی و اعتماد و توکلش بر خدا در اسارت و از طرفی عتاب و خطاب.هایش به سیف.الدوله به خاطر اهمال در آزادسازی او در این اشعار موج می.زند.
وی اشعاری مشهور به اخوانیات نیز دارد که بسیار لطیف و ظریف است. رومیاتش را با حبسیات مسعود سعد قابل مقارنه و مقایسه دانسته.اند. درباره. جایگاه ابوفراس این سخن الصاحب بن عباد بسنده است که گفت: «بُدئ الشعر بملک و خُتم بملک»؛ مقصود او امرأالقیس و أبوفراس است.‏
اما دو بیتی که حضرت آیت.الله خامنه.ای در سخنان خود آورده.اند، از مطلع یکی از قصاید رومیات ابوفراس معروف به «عصی الدمع» است. این سروده ۵۴ بیت است و ابوفراس آن را در اسارت گفته است. رمز مناعت طبع شاعر و نیز طبع رقیق شعری او در این سروده آشکار است؛ به گونه.ای که برخی ناقدان شعر و ادب آن را زیباترین قصاید وی دانسته.اند و البته جایگاه والایی در شعر عرب دارد. شاعر در این دو بیت آغازین چنین می گوید:‏
أراکَ عَصِیَّ. الدَّمعِ شیمتُک الصبر
أما للهوی نهیٌ علیک و لا امرُ‏
می.بینمت که از اشک فرمان نمی.بری، منش تو شکیب است. آیا عشق بر تو امر و نهیی ندارد؟‏
آن.گاه شاعر خود بلافاصله در پاسخ چنین بیان می.کند که:‏
بَلی اَنَا مُشتاقٌ و عِندِیَ لَوعةٌ
ولکنَّ مِثلی لا یُذاعُ لهُ سِرٌّ‏
آری من [به وطن و خانواده] مشتاقم و از شوق سوز دلی دارم، ولی سرّ و راز چون منی برملا و مکشوف نگردد.‏
در حقیقت شاعر در این دو بیت سوالی را مطرح می.کند که نشان از داغ دل او و نیز اشتیاقش به گلایه و افشاندن اشک از دیده دارد، ولی او خودنگه.دار است تا مبادا در دید دشمن ضعیف بنماید. لذا اشک خود فرو.می.برد و شوقش را چون رازی سر.به.مهر در دل نگه.می.دارد، زیرا گاهِ افشای آن نرسیده است.‏
اما استفاده و تمثل بجا و بهنگام رهبر انقلاب از این اشعار در سخنان حکیمانه.شان، اشاره به وضعیت ملت مصر در دو برهه دارد؛ یکی آنگاه که حکمرانان مصر همه. ارزش.های ملی و اسلامی مصر را فروختند و آتش اسراییل بر سر فلسطینیان را شعله. بیشتری بخشیدند و دست در دست استکبار گذاشتند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران انتظار می.رفت که مصر با پیشینه. درخشان و شخصیت.های برجسته و احیاگرش در طول تاریخ بپاخیزد و علیه حکومت دست.نشانده.اش قیام کند، ولی این انتظار پاسخی جز سکوت نداشت. لذا یادآور بیت نخست ابوفراس شد، یعنی این پرسش را در ذهن متبادر ساخت که چرا لب به شکوه نمی.گشایی و همچنان صبوری پیشه کرده.ای؟ آیا این صبر بر بلا و وضع بد موجود، میل شما است یا در دل شوق رهایی دارید؟
مدت.ها گذشت تا ملت مصر با قیام خود علیه نظام نامبارک، بیت دوم قصیده را در ذهن آورد که: آری شوق رهایی در دل ملت موج می.زند و سکوت نه از باب رضایت است، که انتظار زمان مناسب را می.کشیم و سرّ خود را در دل نهان داشته.ایم تا به گاهش آشکار کنیم که بیهوده هدر نرود: «این سرّ مقدس یعنی انگیزه و عزم قیام، به.تدریج در ذهنیت ملت مصر قوام یافت و شکل گرفت و در لحظه. مناسب تاریخی، عریان در صحنه.ای پرشکوه به میدان آمد.»
نویسنده: علی.اکبر فراتی، دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عرب دانشگاه تهران.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 124]