ايران با آمار جهاني اهداي عضو فاصله دارد

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: ايران با آمار جهاني اهداي عضو فاصله دارد
عمومي- گروه سلامت - سپيده سمائي:
به فاصله كمتر از 40 سال كه نخستين عمل پيوندي در ايران در شهر شيراز انجام شد

امروز با همت پزشكان متخصص اين ديار، مركزي شكل گرفته كه تاكنون بيش از 550 عمل پيوندي كبدي را انجام داده و نام شيراز را در جايگاه نخست پيوند اعضا در كشور و منطقه نشانده است.

اين بخشي از سخنان استاندار فارس در مراسم افتتاحيه يازدهمين كنگره خاورميانه‌اي پيوند اعضا بود؛ كنگره‌اي كه هفته گذشته در شهر شيراز برگزار شد و ميزبان حدود 350 نفر متخصص خارجي و نزديك به 700 نفر كارشناس داخلي بود.

بسياري از كارشناسان، سطح برگزاري اين كنگره را بسيار مطلوب ارزيابي مي‌كنند. دكتر ايرج فاضل كه رياست افتخاري كنگره خاورميانه‌اي پيوند اعضا (mesot) را برعهده داشت ازجمله اين كارشناسان است كه در جمع خبرنگاران اظهار داشت: اين كنگره به‌دليل وسعت، تعداد شركت كننده، سطح كيفي و سطح علمي شركت كنندگان، بزرگ‌ترين رويداد علمي پس از انقلاب در ايران است.

از ايران تا اسپانيا

در حال حاضر، ميزان اهداي عضو در ايران به ازاي هر يك ميليون نفر 3/2 نفر است كه با شاخص‌هاي مطلوب جهاني فاصله‌اي چشمگير دارد.

از آنجايي كه جمعيت كشور‌هاي مختلف با يكديگر متفاوت است براي مقايسه وضعيت كشور‌ها از اين نظر شاخص تعداد پيوند به ازاي يك ميليون نفر جمعيت كشور ملاك مقايسه است.

بر اين اساس اسپانيا با 35 پيوند در ميليون جمعيت بهترين وضعيت را دارد و در ديگر كشور‌هاي اروپايي و آمريكا اين عدد بين 10 تا 25 در ميليون متغير است.

در ايران كه تا چند سال پيش اين رقم تنها 7/1 در ميليون بود با تلاش‌هاي انجام شده اكنون به عدد 3/2 رسيده‌ايم كه هرچند افزايش ناچيزي است اما حكايت از روند رو به رشد آمار پيوند عضو در ايران دارد.

اما با توجه به آمار متفاوت مرگ مغزي در كشور‌هاي مختلف آيا معيار تعداد پيوند نسبت به جمعيت مي‌تواند ملاك مناسبي براي مقايسه باشد؟ به عبارت ديگر آيا تعداد پيوند براساس تعداد مرگ مغزي در اين آمار لحاظ مي‌شود؟

دكتر كتايون نجفي‌زاده فوق‌تخصص بيماري‌هاي ريوي و مسئول واحد فراوري اعضاي پيوندي بيمارستان مسيح دانشوري، به سؤال همشهري اينچنين پاسخ مي‌دهد: چنين مقايسه‌اي صورت نمي‌گيرد اما آمار‌هاي جهاني حاكي از آن است كه 15 تا 16 درصد مرگ‌هايي كه در icu رخ مي‌دهد ابتدا با مرگ مغزي همراه است.

در جامعه نيز يك تا 2 درصد مرگ‌ها، مرگ مغزي است و به اين دليل شاخص تعداد پيوند در ميليون جمعيت مي‌تواند شاخصي مناسب براي مقايسه باشد.

با اين حال اين متخصص نيز تاييد مي‌كند كه با توجه به آمار بالاتر از استاندارد مرگ و مير ناشي از تصادف در كشور ما كه در بسياري از موارد با مرگ مغزي همراه است، آمار پيوند از مرگ مغزي در ايران چندان مناسب نيست: در كشور ما سالانه بين 3 تا 4 هزار مرگ مغزي داريم كه مثلا سال پيش ما فقط شاهد اهداي عضو از 300 مورد از اين افراد بوديم كه واقعا آمار پاييني است.

اگرچه وجود برخي سرطان‌هاي خاص و بيماري‌ها ازجمله سرطان دهانه رحم، 2 نوع سرطان پوست و اچ آي وي، غيرايراني بودن و حضور نيافتن اولياي دم فرد و در برخي موارد سن بالاي بيمار ازجمله موانع موجود براي استفاده از اعضاي بدن فرد مبتلا به مرگ مغزي عنوان مي‌شود و در بسياري از موارد به‌دليل ناشناس بودن فرد دچار مرگ مغزي و يا دسترسي ديرتر از زمان مقرر به خانواده وي، امكان استفاده از اعضاي بدن وجود ندارد، اما تعداد كم رضايت‌دهندگان و كم بودن تعداد مراكز پيوند در كشور موجب مي‌شود تا امكان استفاده از اعضاي بدن تعداد كمي از افراد دچار مرگ مغزي وجود داشته باشد.

به گفته دكتر نجفي‌زاده، بعد از مرگ مغزي، تنها بين چند ساعت تا 48 ساعت براي استفاده از اعضاي بدن شخص جهت پيوند به فرد نيازمند، زمان است و از اين‌رو بهترين نامزدهاي اهداي عضو كساني هستند كه پس از مرگ مغزي تا 2 روز اول شناسايي شده و در كمتر از 24 ساعت از اعضاي بدن آنها استفاده شود.

با وجود اين آمارها مسئول واحد فراهم‌آوري اعضا نسبت به آينده بسيار خوشبين است: خوشبختانه با همكاري رسانه‌ها و اطلاع‌رساني كه در اين زمينه انجام شده است، در حال حاضر وقتي با خانواده‌هايي كه عزيز مرگ مغزي دارند، روبه‌رو مي‌شويم و براي اهداي عضو با آنها صحبت مي‌كنيم آگاهي بسيار خوبي دارند و به سرعت رضايت مي‌دهند، در بسياري از موارد هم شاهديم كه خانواده‌ها مي‌گويند چون بيمار كارت اهداي عضو دارد و نسبت به اين امر راضي بوده ما هم رضايت داريم.

مردم ما بسيار مهربان هستند و به‌هيچ‌وجه حتي هنگامي‌كه خودشان در رنج هستند اگر بدانند كه مي‌توانند رنج بيمار ديگري را التيام بخشند از اين كار مضايقه نمي‌كنند.

دكتر نجفي‌زاده با بيان اين مطلب، ادامه مي‌دهد:در طول هفته گذشته كه كنگره در شيراز برگزار مي‌شد ما 3 مورد مرگ مغزي در تهران داشتيم كه خانواده‌هايشان اصرار به پيوند عضو داشتند و مرتب از تهران با تيم ما كه در شيراز بوديم تماس گرفته مي‌شد تا كار پيوند انجام شود.

اين درحالي است كه پيش از اين صحبت در مورد اهداي عضو با خانواده‌اي كه بيمارشان دچار مرگ مغزي شده بود سخت‌ترين مرحله كار به شمار مي‌رفت و گاه كار به درگيري فيزيكي ميان بستگان بيمار با اعضاي تيم فراهم‌آوري اعضاي پيوندي كشيده مي‌شد.

دكتر نجفي‌زاده با اشاره به آمار 60 تا 70 درصدي رضايت بستگان براي پيوند عضو فرد مرگ مغزي شده در اسپانيا مي‌گويد: متوسط اين آمار در كشور ما 33 درصد است اما مطمئنم كه در آينده نزديك با عملكرد خوب واحد‌هاي فراهم‌آوري اعضا و آگاهي مردم و همكاري بيشتر رسانه‌ها مي‌توانيم اسپانيا را پشت سر بگذاريم.

اين يك كار فانتزي نيست

رضايت‌ براي استفاده از اعضاي فرد مرگ مغزي شده در ايران تقريبا نصف اين ميزان در كشوري چون اسپانياست.

اما با توجه به تفاوت فاحش ميان آمار پيوند در اين 2 كشور به اين نتيجه مي‌رسيم كه علاوه بر رضايت بستگان و مسائل فرهنگي بايد فاكتور‌هاي ديگري نيز در اين زمينه مؤثر باشند.

براي رسيدن به آمار مطلوب ما يك سيستم منسجم لازم داريم و بايد كل سيستم بهداشت و درمان كشور به اين مسئله مانند يك ضرورت بنگرند نه يك كار فانتزي در كنار امور ديگر.

دكتر نجفي‌زاده با بيان اين مطلب از تحولات مثبتي كه در ماه‌هاي اخير اتفاق افتاده خبر مي‌دهد، تحولاتي همچون فعال كردن سيستم اهداي عضو در شهرستان‌ها: تا به حال مراكز فراهم‌آوري اعضا فقط در تهران و چند شهر بزرگ ديگر ازجمله مشهد، شيراز و اصفهان فعال بوده‌اند اما از 3 ماه پيش 16 دانشگاه علوم پزشكي در شهر‌هاي ديگر با همكاري و حمايت دانشگاه‌هاي علوم پزشكي واقع در تهران به اين سيستم پيوسته‌اند كه از قضا برخي از اين مراكز در اين 3 ماه فعاليت فوق‌العاده و نتايج چشمگيري داشته‌اند.

دكتر نجفي‌زاده دانشگاه‌ علوم پزشكي اردبيل را ازجمله اين مراكز معرفي مي‌كند: فعاليت مسئولان اين دانشگاه در ماه‌هاي اخير چنان بوده است كه آمار رضايت بستگان افراد مرگ مغزي براي اهداي عضو بالاي 80 درصد بوده كه رقمي قابل توجه است و در 3‌ماه اخير 7 مورد پيوندي از اين مركز داشته‌ايم.

البته از آنجايي كه در اين مراكز جديد امكانات لازم براي پيوند عضو از مرده وجود ندارد و بعضي از اين مراكز حتي امكان تاييد مرگ مغزي را نيز ندارند، گاه تيمي از تهران براي تاييد مرگ مغزي به شهرستان مربوطه اعزام مي‌شود و در نهايت جسد با استفاده از آمبولانس‌هاي مجهز icu به تهران منتقل مي‌شود و پس از پيوند اعضاي قابل استفاده، جسد بيمار مرگ مغزي به شهر خودش فرستاده مي‌شود تا طي مراسمي ويژه به خاك سپرده شود.

در اين ميان دكتر عليرضا داوودي، معاون امور هماهنگي وزارت بهداشت نيز افزايش مراكز پيوند در سراسر كشور را يكي از برنامه‌هاي وزارت بهداشت اعلام مي‌كند: وزارت بهداشت در كنار توسعه مراكز پيوند عضو، بحث افزايش يارانه‌ها براي اينگونه عمل‌ها و داروهاي آنها را نيز در دستور كار قرار داده است.

ايران بر فراز خاورميانه

هرچند ميزان پيوند عضو از جسد در ايران نسبت به آمار‌هاي جهاني تفاوتي فاحش دارد، اما وضعيت خوب ما نسبت به كشور‌هاي خاورميانه باعث اعتبار ايران در كنگره خاورميانه‌اي پيوند اعضا بود.

اين كنگره در حالي به كار خود پايان داد كه برتري ايران در تعداد و تنوع پيوند نسبت به ديگر كشور‌هاي خاورميانه كاملا محسوس بود.افزايش تعداد مراكز پيوند اعضا و همچنين توسعه مقررات و آمادگي فرهنگي مردم براي اهداي عضو ازجمله درخواست‌هاي متخصصان ايراني حاضر در اين كنگره بود: اگر مردم بدانند كه 29قسمت از اعضاي يك فرد مرگ مغزي ازجمله مفاصل و شبكيه فرد، قابل پيوند است و حداقل 6‌عضو يعني 2 ريه، 2 كليه، كبد و قلب مي‌تواند به فرد ديگري حيات دوباره ببخشد، مسلما در امر پيوند همكاري بيشتري مي‌كنند
شنبه 2 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 80]