فراكسيون مسجد؛ بايدها و نبايدها/33آيا فراكسيون مسجد مي‌تواند مديريت حوزه مساجد را سامان بخشد؟

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: فراكسيون مسجد؛ بايدها و نبايدها/33آيا فراكسيون مسجد مي‌تواند مديريت حوزه مساجد را سامان بخشد؟
گروه اجتماعي: فراكسيون مسجد از جمله فراكسيون‌هاي تازه‌تأسيس و نوپاي مجلس است كه با هدف ساماندهي مشكلات فراروي اين حوزه با حضور بيش از يك سوم نمايندگان در مجلس هشتم شكل گرفته اما آيا مي‌توان انتظار داشت كه اين فراكسيون با وجود مشكلات عديده، مهم‌ترين معضل اين حوزه را كه همانا فقدان مديريت واحد است، سامان دهد؟
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران(ايكنا)، فراكسيون مسجد يكي از فراكسيون‌هاي نوپاي مجلس شوراي اسلامي است كه مردادماه امسال با اهداف متعددي همچون احياي مساجد و رفع نيازهاي فرهنگي اين حوزه معنوي در كنار فراكسيون‌هاي مذهبي تازه‌تأسيسي همچون «وقف و امامزادگان» و «غدير» آغاز به كار كرده است.

اگرچه اين فراكسيون همچون ساير فراكسيون‌ها مجموعه‌اي از نمايندگان همفكر و هم‌عقيده‌ است اما بايد به اين مسئله توجه داشت كه فراكسيون‌ها جنبه قانون‌گذاري ندارند و تنها با هدف بررسي و توجه بيشتر به مسائل خاص همانند NGOها در مجلس فعاليت مي‌كند كه برخي از آنها عمري كوتاه داشته و برخي همچنان پايدارند؛ با اين وجود به دليل برخي محدوديت‌هاي فراروي عملكرد فراكسيون‌ها،‌ كمتر فراكسيوني در مجلس وجود دارد كه توانسته به‌طور قانوني به اهداف و خط‌مشي‌هاي ممكن دست يابد، از اين‌رو خبرگزاري قرآني ايران(ايكنا) در صدد برآمد تا در قالب سوژه «فراكسيون مسجد؛ بايدها و نبايدها» به بررسي آسيب‌ها و انتظارات جامعه فعال در حوزه مساجد و بايسته‌هاي تحقق اين اهداف و انتظارات در قالب توفيق فراكسيون مسجد بپردازد.

ضرورت و چگونگي تشكيل فراكسيون مسجد نخستين موضوع قابل بحث در اين زمينه است كه حجت‌الاسلام‌والمسلمين «حسين ابراهيمي» رئيس اين فراكسيون كه مسئوليت مركز رسيدگي به امور مساجد نيز برعهده دارد، درباره آن معتقد است كه با توجه به مشكلات كنوني مساجد و عقب‌ماندگي‌هاي اين حوزه لازم بود نمايندگان مجلس شوراي اسلامي در جريان اين مشكلات قرار گيرند.

در نگاهي كلي به وضعيت كنوني مساجد بدون حب و بعض به مسائلي همچون كمرنگ بودن آباداني مادي و معنوي مساجد، حضور نداشتن جوانان در مساجد، جذاب نبودن فضاي مساجد، نبود انسجام در فعاليت‌هاي فرهنگي مساجد، بي‌ساماني در شيوه مديريتي اين حوزه، نبود مرز مشخص در حوزه اختيارات هيئت امناي مساجد و ائمه جماعت، نبود متولي واحد با وجود تعدد سازمان‌ها و نهادهاي متولي و نبود قانوني ويژه در حوزه مساجد برمي‌خوريم كه لازمه رفع اين مشكلات طراحي برنامه جامع و مدوني است كه شايد بتوان اين انتظار را از فراكسيون مسجد داشت، اما در اولين گام اين موضوع مطرح مي‌شود كه آيا فراكسيوني با عنوان مسجد مي‌تواند در رفع مهجوريت مساجد و احياي آن مؤثر باشد؟

متوليان امور مساجد درباره انتظاراتشان از فراكسيون مسجد مي‌گويند

در همين راستا پيش از آنكه به سراغ اعضاي فراكسيون مسجد برويم و نظر آنان را درباره حوزه اختيارات اين فراكسيون جويا شويم از متوليان و كارشناسان اين حوزه معنوي درباره سطح انتظاراتشان از فراكسيون مسجد پرسيديم كه برخي از آنها معتقد بودند كه بسياري از مشكلات كنوني مساجد نتيجه فقدان قانون مدون در اين حوزه است و از فراكسيون مسجد انتظار داشتند تا با تدوين و تصويب اين قانون، موجب تقويت اين نهاد ديني و فرهنگي شوند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمين «علي سعيدي» عضو شوراي سياست‌گذاري مركز رسيدگي به امور مساجد معتقد است در حال حاضر مساجد كشور از منظر ساختاري، مقرراتي و رفتاري دچار مشكل هستند و به سازماندهي و ساماندهي همه‌جانبه نياز دارند كه برخورداري از قانون جامع از جمله راه‌حل‌هايي است كه ما انتظار داريم فراكسيون مسجد آن را در فراروي خود قرار دهد.

ارائه طرح و برنامه منسجم از سوي فراكسيون مسجد به‌منظور بهبود فعاليت‌ها و وضعيت مساجد از ديگر انتظارات متوليان اين حوزه است كه به اعتقاد حجت‌الاسلام‌والمسلمين «عزت‌الله واعظي» مشاور فرهنگي مركز رسيدگي به امور مساجد، تنها راه مبارزه با تهاجم فرهنگي، تقويت مساجد با امكانات ورزشي، فرهنگي و اجتماعي است از اين‌رو بايد فراكسيون مسجد، با ارائه طرحي جامع موجب چندمنظوره شدن رويكرد مساجد شود.

فرهنگ حضور مردم در ساخت و ساز مسجد به صدر اسلام بازمي‌گردد و هم‌اكنون نيز در بسياري مناطق كشور اين فرهنگ حاكم است اما آيا با توجه به اهميت مساجد و بالا رفتن سطح انتظارات مردم از اين نهاد مذهبي و اجتماعي باز هم مردم توان مالي ساخت‌وساز و اداره مساجد با امكانات موجود را دارند؟

به اذعان مسئولان و متوليان امور مساجد زمان آن رسيده است تا دولت نيز در مديريت مساجد نقش داشته و با اختصاص رديف بودجه مشخص علاوه بر ساخت مساجد موجب ارتقاي فعاليت‌هاي فرهنگي و اجتماعي آن شود اما بايد توجه داشت كه حضور دولت بايد با لحاظ مردمي بودن مساجد صورت گيرد چراكه به اعتقاد حجت‌الاسلام‌والمسلمين «عليرضا شاه‌فضل» معاون فرهنگي ستاد عالي كانون‌هاي فرهنگي ـ هنري مساجد، بخش عمده‌اي از مشاركت مردم به دليل نگراني آنها از ورود دستگاه‌هاي دولتي در مديريت مساجد صورت مي‌گيرد.

«حميدرضا سليماني» دبير ستاد عالي كانون‌هاي فرهنگي و هنري مساجد با اشاره به برخي از مشكلات اين حوزه معنوي معتقد است كه تصويب رديف بودجه مشخص توسط فراكسيون مسجد نه تنها شرايط جذب افراد به مساجد را فراهم مي‌كند، بلكه خسارت وارد شده بر مساجد كه به دليل بي‌اعتنايي و يا كم‌اعتنايي به اين حوزه معنوي بر آن وارد شده را رفع خواهد كرد.

نبود متولي واحد مساجد موجب بروز مشكلاتي مي‌شود كه مي‌توان از جمله آنها به موازي‌كاري نهادهاي متولي اشاره كرد اگرچه بسياري از متوليان اين حوزه معتقدند كه فراكسيون مسجد مي‌تواند در بهبود وضعيت كنوني مساجد و انتخاب متولي واحد مؤثر عمل كند اما به اعتقاد حجت‌الاسلام‌والمسلمين «تقي قرائتي» مدير مؤسسه مسجد، فراكسيون مسجد كار زيادي براي مساجد انجام نخواهد داد چراكه اعضاي آن نمايندگاني هستند كه تخصصي در حوزه مساجد ندارند و اگر اين فراكسيون صرفاً با نگاه سياسي وارد عمل شود، نمي‌تواند در ساماندهي مساجد نيز مفيد عمل كند.

پاسخ اعضاي فراكسيون مسجد به انتظارات متوليان امور مساجد

اين در حالي است كه اعضاي فراكسيون مسجد بر اين عقيده‌اند كه اين فراكسيون فرصتي براي بررسي مشكلات و ارائه راهكار مناسب در حوزه مساجد، احياي آنها و پشتوانه‌اي براي به سرانجام رساندن فعاليت‌ها و بهره‌مندي از توان معنوي اين حوزه است.

«محمدحسين فرهنگي» نماينده تبريز، آذرشهر و اسكو و عضو فراكسيون مسجدبه‌عنوان يكي از مخاطبان ايكنا در بررسي اين موضوع معتقد است طرز تفكر نادرستي درباره وظيفه و نقش دولت و نهادهاي رسمي در حوزه مساجد وجود دارد كه بر اساس اين تفكر تنها مردم حق اداره مساجد را دارند به‌طوري‌كه حتي مسائل ساختاري و عمراني مساجد نيز برعهده آنان است اما اين رويكرد و طرز فكر منطبق با آيات قرآن كريم نيست چراكه خداوند در آيه 22 سوره «حج» فرموده است «الَّذِينَ إِن مَّكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ؛ همان كسانى كه چون در زمين به آنان توانايى دهيم نماز برپا مى‏دارند» بر اساس اين آيه افرادي كه داراي تمكن و قدرت هستند بايد در راستاي اقامه نماز تلاش كنند از اين‌رو مجلس شوراي اسلامي و دولت كه مصاديق بارزي از تمكن هستند بايد در بسط و توسعه مساجد تلاش كنند.

به اذعان بسياري از اعضاي فراكسيون مسجد اين فراكسيون توان ساماندهي مساجد به شيوه‌هاي مختلفي همچون ارائه طرح و برنامه ‌مدون، برقراري ارتباط با سازمان‌هاي متولي در حوزه مساجد و برگزاري نشست‌ها و گفتمان‌هاي تخصصي اعضاي فراكسيون و مسئولان مساجد دارد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمين سيد «علي حسيني» عضو كميسيون فرهنگي معتقد است كه فراكسيون مسجد 100 درصد توان ساماندهي مساجد را دارد، البته اين ساماندهي به شيوه‌هاي قانون‌گذاري و نظارتي خواهد بود اين درحالي است كه حجت‌الاسلام‌والمسلمين «تقي قرائتي» مدير مؤسسه مسجد با قاطعيت توانايي هرگونه ساماندهي مساجد از سوي فراكسيون مسجد را به‌واسطه رويكرد سياسي نمايندگان عضو آن و فقدان تخصص آنها رد مي‌كند.

با نگاهي گذرا به فعاليت‌هاي مساجد در سه دهه اخير، گذشته از افت و خيزهاي فعاليت‌هاي فرهنگي و كميت و كيفيت آن، موازي‌كاري سازمان‌هاي متولي در امور مساجد نمود خاصي دارد كه تنها نتيجه و دستاورد آن بالا بردن آمار و ارقام فعاليت‌هاي نهادهاي متولي بدون تأثيرگذاري معنوي است،‌ اين موضوع به اندازه‌اي از سوي متوليان تكرار شده است كه از آن با عنوان آسيب ياد مي‌شود به گونه‌اي كه مسئولان امور مساجد در كشور از فراكسيون مسجد انتظار دارند تا با انتخاب متولي واحد مانع از عمق يافتن آسيب‌هاي موازي‌كاري مساجد شوند.

اين در حالي است كه اعضاي فراكسيون مسجد درباره توان انتخاب متولي واحد توسط اين فراكسيون نظرات متفاوت و بعضاً مخالف هم دارند؛ برخي از اين اعضا همچون «اضعر گرانمايه‌پور»، «محمود حسيني دولت‌آبادي» و سيد «علي‌محمد بزرگواري» با دادن اختيار كامل به فراكسيون مسجد معتقدند انتخاب متولي واحد از جمله دغدغه‌هاي اصلي اعضاي اين فراكسيون است كه با ارائه طرحي قانوني با موضوع ساماندهي مساجد كشور امكان‌پذير است زيرا هرگونه هماهنگي ميان متوليان مساجد موجب انسجام و يكنواختي به‌دور از هرگونه موازي‌كاري در فعاليت‌هاي اين حوزه معنوي مي‌شود.

«فرهاد بشيري» ديگر عضو اين فراكسيون برخلاف ساير اعضاي فراكسيون كه با قاطعيت اين وظيفه را به فراكسيون نسبت مي‌دادند و يا از وظايف فرعي فراكسيون عنوان مي‌كردند، بر اين عقيده است كه انتخاب متولي خاص حوزه مساجد به فراكسيون مسجد ارتباطي ندارد همچنين انتظاري از اين فراكسيون نمي‌رود چراكه فراكسيون مسجد تنها سياست حمايتي در راستاي قانون‌گذاري دارد.

«پرويز سروري» ديگر عضو اين فراكسيون معتقد است كه انتخاب متولي زماني امكان‌پذير است كه از متوليان اين حوزه دعوت شود تا با حضور در جلسات فراكسيون در اتخاذ تصميم‌ درست و انتخاب متولي به فراكسيون كمك كنند‌ زيرا طرح اين موضوع مي‌تواند حساسيت‌برانگيز و براي فراكسيون مشكل‌ساز باشد.

اختصاص بودجه و داشتن توان مالي به‌خودي خود تا حدود زيادي مشكلات هر حوزه را رفع مي‌كند، اما نكته مهم اينجاست كه كمبود بودجه در اغلب موارد به‌عنوان يكي از ابزارهاي پنهان كردن ضعف مديريتي برخي از نهادها و مسئولان مورد استناد قرار مي‌گيرد و اين موضوع در مساجد كه از نهادهاي معنوي محسوب مي‌شود نمود بيشتري يافته است به‌گونه‌اي در گفت‌وگو و نظرسنجي از مسئولان و كارشناسان امور مساجد همه به نبود رديف بودجه مشخص ويژه مساجد در مجلس شوراي اسلامي تأكيد داشته و يكي از راهكارهاي رفع مشكلات مساجد را در رفع اين مشكل عنوان مي‌كنند.

اين در حالي است كه برخي از اعضاي فراكسيون مسجد همچون «پرويز سروري» بر اين عقيده‌اند كه سهم مساجد در جامعه كنوني مغفول مانده است اما با اين وجود تنها مشكل اين حوزه در ماديات خلاصه نمي‌شود بلكه مساجد در تمام ابعاد مورد بي‌مهري قرار گرفته‌اند.

موضوع اختصاص رديف بودجه مشخص از سوي فراكسيون مسجد يكي ديگر از موضوع‌هاي مهمي است كه نظرات موافق و مخالف بسياري دارد؛ برخي از نمايندگان مجلس كه سابقه حضور دو دوره در مجلس دارند از اختصاص بودجه مشخص براي مساجد خبر مي‌دهند در حالي كه برخي ديگر اين عمل را از جمله برنامه‌هاي آتي و مهم فراكسيون مسجد برمي‌شمارند، نمايندگاني همچون «كاظم فرهمند»، حجت‌الاسلام‌والمسلمين سيد «جلال يحيي‌زاده‌ فيروزآبادي» و «موسي‌الرضا ثروتي»، «عفت شريعتي» و حجت‌الاسلام‌والمسلمين «حسين سبحاني‌نيا» معتقدند كه فراكسيون مسجد مي‌تواند در افزايش و يا اختصاص رديف بودجه مشخص نقش‌آفريني كنند.

«هادي قوامي» از ديگر اعضاي اين فراكسيون معتقد است كه بر اساس اصل 75 قانون اساسي نمايندگان مجلس توان ارائه پيشنهادي كه منجر به افزايش بار مالي نهاد يا سازماني شود، را ندارند اما مي‌توانند در لوايحي كه از سوي دولت به مجلس ارائه مي‌شود، تغييراتي ايجاد كنند همچنين «فرهاد بشيري» بر اين عقيده است كه اين فراكسيون، مساجد را در هر زمينه‌اي كه امكان داشته باشد، ‌حمايت مي‌كند اما در زمينه اختصاص بودجه خاص نمي‌تواند به‌طور مستقيم وارد عمل شود و تنها مي‌تواند در اين زمينه نقش حمايتي داشته باشد.

در بررسي‌هاي به‌عمل آمده از مشكلات مساجد،‌ بخش عمده‌اي از اين مشكلات به حوزه مادي معطوف شد به‌طوري كه هر كارشناس و مسئولي خواستار اختصاص بودجه كلان براي حوزه مديريتي خود بوده است در حالي‌كه به ندرت بر سر مسائلي همچون معنويت و فرهنگ در اين حوزه به بحث و بررسي پرداختند.

لزوم تعامل فراكسيون مسجد با ساير فراكسيون‌هاي مجلس

از آنجا كه نمايندگان مجلس اين حق را دارند كه به‌طور همزمان در چند فراكسيون حضور داشته باشند، بدون‌شك برقراري ارتباط با اعضاي فراكسيون‌هاي مختلف مجلس،‌ مي‌تواند در تسريع روند تصويب مصوبات و لايحه‌هاي فراكسيون‌ها نيز موثر باشد؛‌ «لاله افتخاري»،‌ حجج ‌اسلام،‌«محمود حسيني دولت‌آبادي»،‌ «حسن ملك‌محمدي» و «محمدرضا ميرتاج‌الديني» هركدام با بيان دلايل مختلف خواستار برقراري ارتباط با فراكسيون‌هاي ديگر به‌ويژه فراكسيون‌هاي «وقف و امامزادگان»،‌ «قرآن و عترت» و «غدير» شدند.

اما نكته مهم ديگري كه اعضاي فراكسيون مسجد به آن اشاره داشته‌اند تصويب قانون مساجد به‌منظور بهبود وضعيت كنوني مساجد است؛ حجت‌الاسلام‌والمسلمين «محمدرضا ميرتاج‌الديني» بر اين عقيده است كه در حال حاضر مساجد كشور نيازمند قوانين حمايتي و پيشتيباني هستند تا با تصويب اين قوانين به فعاليت‌هاي خود ادامه دهند.

حوزه مسجد به دليل وسعت و گستردگي جاي بحث و گفت‌وگوي بسياري دارد كه از حيطه اين گزارش خارج است اما به‌طور اجمال مي‌توان به ديگر اختيارات فراكسيون مسجد در طرح برنامه‌اي منسجم به‌منظور احياي مساجد و حضور گسترده مردم در آن،‌ سرمايه‌گذاري در ساخت ‌و ساز مساجد در مناطق دور افتاده و محروم،‌ برگزاري جلسات فراكسيون مسجد در استان‌هاي مختلف با حضور نمايندگان آن استان در مجلس به‌منظور آشنايي و درك بهتر مشكلات مساجد در استان‌هاي ذي‌ربط،‌ اختصاص تسهيلات رفاهي به ائمه جماعات،‌ استفاده از نظرات مراجع عظام در چگونگي بهبود وضعيت مساجد،‌ برقراري ارتباط چندسويه با دولت،‌ مردم و مجلس و تشكيل كميته تقسيم بودجه مساجد در نهادهاي محتلف حوزه مساجد اشاره كرد.

با همه اين اوصاف به نظر مي‌رسد فراكسيون مسجد به‌عنوان يكي از فراكسيون‌هاي تازه‌تأسيس به تجربه ساير فراكسيون‌هاي مذهبي همچون فراكسيون قرآن و عترت نياز دارد تا با آشنايي با چند و چون فعاليت فراكسيون‌ها و جلوگيري از اشتباهات گذشته در روند تصويب لوايح ويژه مساجد موفق‌تر عمل كند.

گزارش از «ام‌البنين ابراهيمي»
سه شنبه 7 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 205]