قلم، جان پناه مي‌خواهد

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: قلم، جان پناه مي‌خواهد

روزنامه‌نگاري- بنيامين صدر:
روزنامه‌نگار، خبرنگار، سردبير يا مدير مسئول هيچ فرقي نمي‌كند؛‌ به حكم وجدان و مسئوليت اجتماعي نبايد دروغ بگويد يا بنويسد.

بايد مردم را به حقوق خود آگاه كند، آنان را براي مطالبه اين حقوق فرا خواند و موانع موجود در اين راه را به چالش كشد و نقد كند.

شايد به همين دليل است كه روزنامه‌نگار و خبرنگار را وقايع نويس هم مي‌ناميم؛ قايع‌نويسي كه بايد در كار خود از يك‌سري بايدها و نبايد‌ها پيروي ‌كند و اگر غير از اين باشد شغلي همتراز يك ميرزا بنويس بي‌خاصيت دارد و بس؛ ميرزا بنويسي كه مي‌خواهد از نمد اعتماد عمومي براي سر بي‌كلاه خود كلاهي ببافد.

اگر روزنامه‌نگار چنين وظيفه‌اي دارد، ابتدا بايد خود بيش از ديگران به فكر مطالبه حقوق مدني و صنفي ‌اش باشد و چنين وظيفه‌اي در دفاع از هويت و تشكيلات منسجم صنفي تحقق مي‌يابد. طبيعي است كه در اين راه دشوار بايد تحمل كرد و تحمل شد.تحملي كه خيلي وقت‌ها نه از سر رضايت كه از سر اجبار است.

نظام پيشگيرانه مطبوعات، صنف روزنامه نگاران را ملزم مي‌كند تا براساس قواعد پذيرفته شده بين‌المللي در3 حوزه، حق برخورداري از انتشار آزاد مطبوعات، حق امنيت حرفه‌اي براي روزنامه نگاران و حق امنيت قضائي هنگام طرح دعاوي حقوقي عليه روزنامه و خبرنگار در محاكم دادگستري، جريان حاكم برنظام اطلاع‌رساني را پيگيري كنند. اين در شرايطي است كه بديهي‌ترين اصول قانون كار، امروز در برخي از روزنامه‌ها رعايت نمي‌شود و حقوق روزنامه‌نگاران به راحتي از سوي برخي مديران مطبوعات نقض مي‌شود.

شغلي معطوف به حقيقت گرايي

اساسا ‌وقتي يك روزنامه‌نگار وارد عرصه عمومي مي‌شود بايد ديده‌بان تيزهوش اين عرصه باشد و تحولات را رصد كند. با اين حساب روز‌نامه‌نگار از حق و حقوقي نيز برخوردار است؛ يك روزنامه‌نگار حق دارد كه به جريان آزاد اطلاعات دسترسي داشته باشد و در چارچوب منافع ملي و قانون نظرش را بي‌پروا اعلام كند و از مجراي تشكل صنفي خود به پيگيري مطالبه‌هايش بپردازد. در عين حال نگراني از فقدان امنيت شغلي و آگاهي از حقوق صنفي و مدني مهم‌ترين دل‌مشغولي‌ روزنامه نگاران است.

به اعتقاد كامبيز نوروزي حقوقدان و روزنامه نگار، در ارزيابي شاخص‌هاي مختلف بايد گفت كه در مجموع وضعيت حقوقي مطبوعات از ميانه‌هاي دهه 70، رشد خوبي را آغاز كرد و بسياري از مفاهيم حقوقي راجع به مطبوعات كه در 100‌سال اخير هيچگاه تحقق نيافته بود، دست كم مطرح شد؛ مفاهيمي همچون لزوم حضور هيات منصفه در رسيدگي به جرايم مطبوعاتي، علني بودن دادگاه‌ها، ميزان امنيت كاري خبرنگاران حين انجام وظيفه؛ اما بايد پذيرفت كه اين ميزان به دلايل گوناگون كمتر از ظرفيت جامعه رسانه‌اي ايران بود و طبيعي است كه بايد براي دستيابي به پيشرفت و ثبات تلاش‌هاي بيشتري شود.

نوروزي در ارزيابي وضعيت امنيت حرفه‌اي روزنامه‌نگاري بر اين باور است كه خبرنگاران همچنان نسبت به مسائلي مانند تعطيلي ناگهاني مطبوعات در وضعيت مناسبي نيستند و از نظر امنيت شغلي با موانعي همچون تزلزل قرارداد كار و فقدان بيمه مواجهند.

نوروزي، عمده مشكل مطبوعات در حال حاضر را دلزدگي روزنامه نگاران به‌دليل فقدان امنيت حرفه‌اي و سختي اخذ مجوز و عمر كوتاه نشريات مكتوب مي‌داند و معتقد است: علاوه بر سختي اخذ پروانه انتشار كه يكي از مشكلات جامعه مطبوعاتي كشور است قانون مطبوعات ايران كفاف نيازهاي فعلي مطبوعات و جامعه رسانه‌اي كشور را ندارد و با وجود اينكه فضاي مطبوعاتي كشور ميل به رشد دارد، اما قانون مطبوعات ايران متناسب با رشد فضاي رسانه‌اي پيشرفت ندارد، بنابراين نمي‌تواند پاسخگوي اين رشد گسترده باشد و به همين دليل رژيم حقوقي فعلي خواسته‌هاي جامعه رسانه‌اي را تامين نمي‌كند.

تلقي نابجا

يكي از مهم‌ترين دلايلي كه سبب نابساماني وضعيت صنفي روزنامه‌نگاران شده است تضعيف انجمن‌ها و تشكل‌هاي‌ صنفي اين قشر است كه به حكم فلسفه وجودي خود بايد در فضايي شفاف و به شكلي پويا به‌عنوان حلقه واسط ميان قدرت و رسانه در برابر ناملايمات و موانع ايستادگي كند.

در اين بين نهادهاي مدني سطوح مختلفي دارند. برخي چون احزاب و گروه‌هاي سياسي، بسيار عام و فراگيرند و برخي نيز مانند انجمن‌هاي محلي و مدرسه‌اي براي مشاركت در امور محدودي هستند. اما بعضي از اين نهادها كه معمولا صنفي هستند و در برخي جوامع به دلايل نابجا، تلقي كاركرد سياسي از رفتار آنها مي‌شود، از اهميت بسياري برخوردارند. كانون وكلا، اتحاديه‌هاي كارگري و كارفرمايي، سازمان‌هاي پزشكي و مهندسي و انجمن‌هاي روزنامه‌نگاران، نويسندگان و هنرمندان از اين دسته‌اند كه بدون حضور و فعاليت‌هاي آنها، هيچ‌يك از حوزه‌هاي موردنظر اين انجمن‌ها و اتحاديه‌ها، كاركرد مطلوب خود را نخواهند داشت.

در اين ميان اتحاديه‌هاي مطبوعاتي و تشكل‌هاي روزنامه نگاري به‌دليل مواجهه با موضوعات مهمي چون حق آزادي بيان و گردش آزاد اطلاعات و شفافيت سياسي و لزوم پاسخگويي قدرت و تناسب آن با مسئوليت، در عمل مسئوليت ويژه‌اي دارند و رسالت روزنامه‌نگاران براي حفظ و ارتقاي كاركرد نهاد برآمده از خودشان را بيشتر مي‌كند.

دكتر كاظم معتمد نژاد از پيشگامان روزنامه‌نگاري نوين ايران با بيان اينكه فعاليت انجمن‌هاي‌ صنفي روزنامه‌نگاران به جريان آزاد اطلاعات كمك مي‌كند، مي‌گويد: در حال حاضر در اغلب كشورها اتحاديه‌ها و صنف‌هاي قوي در حوزه روزنامه‌نگاري فعاليت مي‌كنند و انجمن‌هاي معتبري در عرصه‌هاي بين‌المللي در اين حوزه مشغول به فعاليت هستند. ارتباط روزنامه نگاران داخل كشور با اين نهادها مي‌تواند با كمك اتحاديه و انجمن صنفي روزنامه نگاران صورت گيرد چراكه اهالي رسانه‌ها به سختي مي‌توانند مستقل با اين نهادها ارتباط بگيرند.

مروري بر اعلاميه 1978 يونسكو درمورد حقوق مسئوليت‌هاي روزنامه نگار، چالش ميان روزنامه‌نگاري با سياست و قدرت را بيشتر روشن مي‌كند. اين اعلاميه و منشور اخلاق حرفه‌اي روزنامه نگاري بر ابعاد و اجزايي از مسئوليت اجتماعي روزنامه‌نگاران تأكيد مي‌كند كه دقيقا نقطه تلاقي و اصطكاك با قدرت است. اين نوع از مناسبات امنيت حرفه‌اي و صنفي روزنامه نگاران را شكننده و به تبع آن فشار بر اين حرفه و صنف را صدچندان مي‌كند.

تاريخ درج: 16 مرداد 1387 ساعت 09:26 تاريخ تاييد: 16 مرداد 1387 ساعت 09:58 تاريخ به روز رساني: 16 مرداد 1387 ساعت 09:38
چهارشنبه 16 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 59]