واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: مثلث لاريجاني، سولانا و جليلي
سياستخارجي- گروه سياسي:
چند هفته پس از آنكه وزراي خارجه پنج عضو دائمي شوراي امنيت به اضافه آلمان (موسوم به 1+5) پس از چند جلسه مذاكره در آلمان اعلام كردند كه بسته پيشنهادي تازهاي را جهت ارائه به ايران تدارك ديدهاند.
مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا اعلام كرد كه طي روزهاي آينده به تهران سفر خواهد كرد. نام «بسته پيشنهادي» يادآور اقدام مشابه كشورهاي 1+5 در آغاز به كار دولت نهم است كه در آن، مجموعهاي از مشوقها براي «تعليق غنيسازي اورانيوم» در برنامه هستهاي ايران گنجانده شده بود.
بسته مذكور در سال 2006 به ايران پيشنهاد و در آن تصريح شده بود در صورت اجراي داوطلبانه تعليق غنيسازي اورانيوم، مجموعهاي از همكاريها از سوي كشورهاي اروپايي و حتي ايالات متحده در حوزههاي تجارت، تامين قطعات هواپيماهاي غيرنظامي و حتي فروش هواپيماهاي ايرباس و بويينگ، انرژي، كشاورزي و فناوريهاي نوين با ايران صورت خواهد پذيرفت.
آن بسته پس از بررسيهاي مختلف در سطح مقامات ارشد نظام و شوراي عالي امنيت ملي، مورد پذيرش قرار نگرفته و تعليق غنيسازي به عنوان يكي از فرآيندهاي «غيرقابل برگشت» از سوي نظام اعلام شد. در چنين شرايطي است كه پس از حدود دو سال فراز و فرود در پرونده هستهاي- پس از ارائه بسته پيشنهادي اول- اكنون كشورهاي 1+5 بار ديگر بستهاي ديگر را به ايران پيشنهاد كردهاند.
در طول چند روز گذشته خاوير سولانا مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا، سخنگوي كاخ سفيد و حتي وزير خارجه روسيه اعلام كردهاند كه طي روزهاي آينده اين بسته در اختيار ايران قرار خواهد گرفت. قرار بر اين است كه شخص سولانا در رأس هيأتي كه اعضاي آن را معاونان وزراي خارجه كشورهاي 1+5 (البته جز ايالات متحده) تشكيل ميدهند به تهران آمده و اين «مجموعه پيشنهاد» را براي ايران تشريح كنند.
تبليغات رسانهاي پرحجم در اين خصوص كه از هماكنون آغاز شده، اهميت نوع مواجهه ايران با اين مرحله حساس را دوچندان ميسازد. كارشناسان تاكيد ميكنند با توجه به ديپلماسي انتقادبرانگيز دولت نهم در تمامي زمينهها و تندترشدن لحن مدير كل آژانس و گزارش «نگرانكننده» اخير وي درخصوص عدم پايبندي ايران به 3 قطعنامه شوراي امنيت و پاسخگو نبودن درباره «مطالعات ادعايي»، بررسي بسته جديد با درنظرگرفتن پارامترهاي جديد همراه باشد.
تداوم گفتو گوها
«به هيچ وجه نبايد به نحوي برخورد كرد كه امكان تبليغات منفي عليه ايران وجود داشته باشد. راهبرد گفتوگو بايد تحت هر شرايطي حفظ شود؛ چه، با توجه به تبليغات پرحجم روزهاي اخير، قطع گفتوگوها ميتواند عواقب ناخوشايندي داشته باشد.» اين بخشي از پاسخهاي مهدي سنايي به همشهري عصر است.
وي كه از ديپلماتهاي پيشين وزارت خارجه است، مدتي نيز به عنوان دبير كل سازمان اكو كه مقر آن در ايران بود فعاليت كرد. منتخب مردم نهاوند در مجلس هشتم در خصوص سفر قريبالوقوع سولانا به ايران و تفاوتهايي كه در نوع مذاكرات با دورههاي گذشته وجود دارد نيز نكاتي را يادآور شد: «طبيعتا پس از چندين سال مذاكره در دولت گذشته و دولت فعلي، اكنون بخشهاي بيشتري از افكار عمومي دنيا به اين باور دست يافتهاند كه ايران حق بهرهبرداري از انرژي صلحآميز هستهاي را دارد. ايران اگ چه به صراحت اعلام كرده كه هيچ پروژه نظامي را در اين حوزه دنبال نميكند اما همچنان مخالفت اعضاي دائم شوراي امنيت را در مقابل خود ميبيند. در عين حال روند مذاكرات اكنون تا حدودي «فرسايشي» شده و بايد از شرايط فعلي جدا شد. با توجه به گزارش اخير البرادعي و نكات منفي آن، عدم مذاكره با 1+5 هم بهانههاي تازهاي را در اختيار آنها قرار خواهد داد.»
سنايي، سفر سولانا به تهران را بيشتر به دغدغههاي اروپا مربوط دانست تا ايالات متحده: «3 كشور اروپايي پس از فراز و فرودهاي سالهاي اخير، اكنون با تجربياتي تازه، وارد مذاكرات ميشوند و به نظر ميرسد امكان گفتوگوهاي جديتر فراهم باشد.
سولانا و برخي وزراي خارجه اتحاديه اروپا با توجه به نزديك شدن به پايان دوران رياست جمهوري جرجبوش علاقهمند هستند تا اين چند ماه نيز بدون ايجاد خطر سپري شود. بايد يك قالب جديد براي مذاكرات تعريف شود.» وي در عين حال چشمانداز مذاكرات را غيرقابل پيشبيني دانست؛ چه هنوز مشخص نيست بسته جديد چه نكات مثبت و منفياي دارد: «از تاثير آمريكا بر روند مذاكرات نميتوان غافل شد چون اين كشور موضوع هستهاي را با موضوعات ديگري درباره سياست خارجي ايران گره زده است.
به طور حتم اين كشور علاقهمند به همراهي با اروپا، چين و روسيه در قالب بسته پيشنهادي نيست اما اگر در روند مذاكرات تهران در هفته آينده از سوي طرفين حسننيت بيشتري نشان داده شود، ميتوان به برخي رويكردها اميدوار بود.»
نه يا آري بزرگ
يك استاد روابط بينالملل نيز يادآور ميشود كه برخي ويژگيهاي پرونده هستهاي ايران و تجربيات مذاكرات گذشته بايد پيش از بحث درباره نفس سفر سولانا به تهران مورد توجه قرار بگيرد. مهدي مطهرنيا در گفتوگو با همشهري عصر اين نكات را تشريح ميكند: «نقطه «گرهي» پرونده هستهاي ايران، اساساً در تعليق غنيسازي اورانيوم قرار گرفته است. به عبارت ديگر هرگونه گشايش در سطح، ارتقا و عمق بسته پيشنهادي 1+5 زماني از موضوعيت كاربردي و عملياتي برخوردار خواهد بود كه بتواند بر اين «گره» فائق آيد.
نكته دوم هم اين است كه كشورهاي 1+5، افزايش ابعاد بسته پيشنهادي خود را در چارچوب مديريت رفتار سياسي ايران در راستاي اجرايي شدن تعليق غنيسازي صورت دادهاند. حال چه اهدافي در پس اين امر نهفته است؟ اين كشورها با افزايش ابعاد بسته پيشنهادي خود در واقع نوع انتظارات از همكاري ايران را در لايههاي مختلف بازيگران عرصه بينالملل و افكار عمومي جهان افزايش داده و زمينهساز فشارهاي بيشتر رواني، اقتصادي و سياسي در قالب قطعنامههاي حاوي تحريم بيشتر بر ايران خواهند شد.»
اين تحليلگر سياست خارجي تاكتيكهاي لازم براي حفظ منافع ايران در جريان مذاكرات بر سر بسته پيشنهادي را نيز برشمرد: «آنچه مسجل است، ايران درست يا نادرست بر اين نكته تصريح داشته كه به هيچوجه تعليق را نميپذيرد. من اعتقاد دارم كه ايران تا زماني بايد بر اين مسئله پافشاري كند كه افزايش قدرت ملي ايران را سبب شود و در غير اين صورت بايد رويهاي ديگر در پيش گرفته شود. با اين رويكرد، بستههاي پيشنهادي قبل از آنكه باز شود به جاي فرصت، حامل تهديد خواهد بود. ايران اگرچه تلاش كرد با ارائه بسته پيشنهادي خود ابتكار عمل را در دست بگيرد، در مقابل، همه كشورهاي 1+5 جهت مقابله با اين حركت ايران تلاش ميكنند تا با تبليغات پرحجم بر سر اين بسته، ايران را بار ديگر به حاشيه برانند. در چنين شرايطي اگر بسته ايران يك «تز» و بسته پيشنهادي 1+5 يك «آنتيتز» قلمداد شود بايد به يك «سنتز» قابل تكيه در اين بين برسيم.»
وي ادامه داد: «ايران ميتواند بهراحتي با گفتن يك «نه بزرگ»، تكليف خود را با نظام بينالملل مشخص كند اما پيامدهاي آن بهطور حتم تحميل بيشتر تحريمها و افزايش انزوا در نظام بينالملل است. براي گريز از چنين شرايطي، تلفيقي از هر دو بسته ميتواند گريزگاهي موقت باشد اما سرانجام ايران بايد به يك آري يا نه بزرگ برسد.» تاكتيكهاي ايالات متحده، چين و روسيه و اروپاييها در مذاكرات هستهاي همواره در ميان تحليلگران مورد بحث و واكاوي قرار گرفته است.
سياست معروف چماق و هويج يكي از اين روشها بود. مطهرنيا نيز از ديدگاه خود به اين روشها اشاره دارد: آنها به نحوي عمل خواهند كرد كه پرونده هستهاي ايران را به سود خود مديريت كنند بهطوري كه حلقه فشار بر ايران تنگتر شود و مسيرهاي انتخاب كاهش يابد. در اين صورت ايران بار ديگر به مسير گفتن نه يا آري به تعليق غنيسازي كشانده خواهد شد. آمريكا اما بهطور اختصاصي رويكرد «قطعنامه محور» خود را ادامه خواهد داد و به موازات اين تهديدات سياسي و نظامي از مذاكره و بسته پيشنهادي سخن خواهد گفت.
تاريخ درج: 20 خرداد 1387 ساعت 14:28 تاريخ تاييد: 20 خرداد 1387 ساعت 16:17 تاريخ به روز رساني: 20 خرداد 1387 ساعت 16:07
دوشنبه 20 خرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 154]