واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: گوجهسبز در دالان تنفس
عمومي- دكتر فرنوش صفويفر:
بهانه براي اين مطلب، خبر تلخي است كه هفته گذشته در خبرگزاريها منتشر شد؛ مرگ فرزند خبرنگار فقيد خبرگزاري فارس در اثر ورود جسم خارجي به راه تنفسي.
كوثر برادران، يادگار عليرضا برادران، عصر روز 23 ارديبهشت، پس از 17روز كما بر اثر ايست قلبي و تنفسي در بيمارستان فوت كرد.
بسته شدن راه تنفسي، باعث آسيب دائمي به مغز شده و باعث شده تا كوثر 8ساله، 17 روز تمام در كما به سر برد و نهايتا در اثر ايست قلبي – تنفسي در بيمارستان لقمان فوت كند. شنيدهها حاكي از اين است كه انسداد راه تنفسي، بهدليل وارد شدن جسم خارجي (احتمالا گوجهسبز) بوده است.
ضمن ابراز تأسف و همدردي با اين خانواده محترم، كه پيش از اين داغ از دست دادن پدر اين مرحوم را در حادثه هواپيماي سي-130 بر دل داشتند، تلاش ميكنيم با دادن توضيحاتي در مورد آسپيراسيون جسم خارجي يا همان ورود جسم خارجي به راه تنفسي، سهم خود را در پيشگيري از تكرار وقايعي اين چنين، ادا كرده باشيم.
هم خوراكيهاي مختلف و هم مواد غيرخوراكي در دسترس، ممكن است باعث بسته شدن راه تنفسي شوند كه به ويژه در مورد كودكان، كه هر چيزي را ممكن است به دهان ببرند، شيوع بيشتري دارد.
كودكان همچنين در معرض خطر بيشتري هستند، چرا كه واكنشهاي محافظتي آنها هنوز بهطور كامل شكل نگرفته است؛ واكنشهايي مانند واكنش برگرداندن، كه وقتي جسمي به جاي وارد شدن به مري و دستگاه گوارش، وارد ناي و دستگاه تنفس ميشود، به ما دست ميدهد و باعث ميشود عق بزنيم و سرفه كنيم و به نوعي با وارد كردن فشار به راه تنفسيمان، آن را به بيرون برانيم.
همچنين راه تنفس در كودكان باريكتر است و به همين علت احتمال گير كردن يك جسم خارجي در آن، بيشتر است. كودكان كمتر از 6 سال، هنوز دندانهاي آسياي كاملي ندارند و به همين علت باز هم بيشتر احتمال دارد كه خوراكياي را نجويده بخواهند قورت بدهند.
راه تنفسي بسته شده يك موقعيت كاملا اورژانسي به وجود ميآورد؛ چرا كه مانع ورود هوا به دستگاه تنفس شده و به اين ترتيب باعث افت اكسيژن در دسترس بافتها ميشود. حساسترين عضو به كمبود اكسيژن، چنانكه همه ميدانيم، مغز است كه بدون اكسيژن تنها 4دقيقه ميتواند دوام بياورد.
كاملا بسته، نيمه باز
انسداد راه تنفسي در اثر جسم خارجي، به 2 صورت ناقص و كامل ميتواند اتفاق بيفتد. در حالت انسداد ناقص، فرد قادر به صحبت كردن و صدا در آوردن است، ميتواند سرفه كند و خلاصه هوشيار است.
فقط به سختي نفس ميكشد و حالت اضطراب و بيقراري دارد. در حالي كه در انسداد كامل، تنفس و سرفه براي فرد امكانپذير نيست و نميتواند صحبت كند. چنين فردي، معمولا دست به گردنش مي برد و با انگشتان، حنجرهاش را فشار ميدهد. معمولا بعد از چند ثانيه يا چند دقيقه، بهدليل نرسيدن اكسيژن به بافتها، كبود ميشود و در كمتر از 2تا 5 دقيقه، كمبود اكسيژن در مغز، باعث بيهوش شدن او ميشود.
مهمترين عللي كه در يك فرد بزرگسال ممكن است باعث شود تا مواد خورده شده به جاي وارد شدن به راه گوارشي، به راه تنفسي وارد شوند و مسير آن را مسدود كنند، از اين قرار است:
-تلاش براي قورت دادن لقمههاي بزرگ از غذا، كه خوب جويده نشده است.
-غذا خوردن در هنگام راه رفتن، دويدن و بازي كردن.
- داشتن دندان مصنوعي كه باعث ميشود فرد بهدرستي متوجه نشود كه آيا لقمهاش را به اندازه كافي جويده يا نه.
-خنديدن يا با هيجان صحبت كردن حين غذا خوردن.
-تند غذا خوردن.
-نوشيدن الكل قبل يا حين غذا خوردن كه باعث كندي عمل اعصاب منطقه ميشود.
چطور راه تنفس كودكان بسته ميشود؟
اكثر كودكاني كه جسمي خارجي وارد دستگاه تنفس آنها ميشود، كمتر از 4سال دارند و بيشتر موارد مرگومير در اين كودكان اتفاق ميافتد. علت اصلي اين است كه اين كودكان هر چيزي را به دهان ميبرند و هر چقدر كه پدر و مادر و اطرافيان مراقب او باشند، باز هم ممكن است اين اتفاق دور از چشم آنها رخ دهد.
در كودكان كوچكتر، اغلب مواد غذايي، اسباببازي و اشياي كوچك وارد راه تنفسي ميشود؛ در حالي كه كودكان بزرگتر معمولا قرباني ورود اشيا به راه تنفسشان هستند.
گاهي اوقات جسم خارجي آنقدر كوچك است كه باعث بسته شدن راه تنفسي نميشود، اما از ناي عبور ميكند و بهدليل آنكه نايچه راست زاويه بيشتري با ناي دارد، به احتمال بيشتري وارد ريه راست شده و ممكن است براي مدتها در آنجا بماند.
دراين حالت عفونتهاي مدوام كه به درمان پاسخ نميدهند، خسخس پايدار قفسه سينه، دفع خلط و همچنين سرفه مداوم بدون توجيه مشخص، در اين كودكان وجود دارد كه راه تشخيص آن، تهيه راديوگرافيهاي دقيق و نيز انجام برونكوسكوپي و جستوجوي دقيق ريه است. البته بايد قبلا به سابقه سرفه ناگهاني و پشتسرهم، دقت كرده باشيم.
راههاي پيشگيري از انسداد راه تنفسي در كودكان
وسايل كوچك قابل بلع، مانند دگمه، سكه و مهره را در دسترس شيرخواران و كودكان خردسال قرار ندهيد.
هنگام غذا خوردن خردسالان، آنها را روي صندلي بلند يا روي ميز بنشانيد.
اجازه ندهيد بچهها سريع و با عجله غذا بخورند.
براي كودكاني كه هنوز نميتوانند به خوبي بجوند، خوراكيهايي كه نرمترند و نياز چنداني به جويدن ندارند، آماده كنيد.
مطمئن شويد كه اسباببازيها به اندازه كافي بزرگ هستند كه بلعيده نشوند. همچنين دقت كنيد كه اجزاي جداشدني نداشته باشند.
به كودكان خردسال خوراكيهاي ريز مانند آجيل، انگور، پاپكورن و مانند آن ندهيد.
براي كودكان لقمههاي كوچك بگيريد. هاتداگ و خوراكيهاي مانند آن را به قطعات كوچك ببريد. موقع غذا خوردن بچهها، حواستان به آنها باشد.
چند مانور در موقعيت حساس
اما اگر متوجه شديم كودك يا فرد بزرگسالي يك جسم خارجي وارد راه تنفسياش شده، چه بايد بكنيم؟ در مرحله اول، همان طور كه قبلاً اشاره كرديم، بايد به اين نكته توجه كنيم كه آيا فرد بيهوش است، يعني انسداد راه تنفسي كامل باعث بيهوش شدن او شده يا نه.
در فرد بزرگسال هوشيار، بهترين اقدام اين است كه او را به سرفه كردن تشويق كنيم. مانور مشهوري نيز در اين موقعيت قابلاجراست كه به آن مانور هيمليش (Heimlich) ميگويند.
براي اين كار، يك نفر پشت مصدوم قرار ميگيرد و از زير دستهاي بيمار دو دست خود را دور شكم بيمار انداخته و سپس يك دست را مشت كرده و از طرف خارج (طرف انگشت شست) بين ناف و زائده خنجري ميگذارد و با دست ديگر دست مشتشده را محكم گرفته و آنگاه بهطور نسبتا سريع و محكم، نيرو به طرف عقب و بالا وارد ميكند.
اما درصورت بيهوش بودن فرد بزرگسال، چه بايد كرد؟ در اين حالت ابتدا بايد با يك دست دهان فرد را باز كرده، با احتياط تمام انگشت سبابه دست ديگر خود را از گوشه دهان و در تماس با سطح داخلي دهان به طرف حلق برده و مواد خارجي را از آن پاك كنيد. در مرحله بعد، 4 تا 5 بار به پشت ضربه بزنيد. اگر موفقيتآميز نبود، 4 تا 5 بار مانور هيمليش را تكرار كنيد.
اگر بازهم موفقيتآميز نبود، ضمن تماس با اورژانس، نبض بيمار را كنترل كنيد تا درصورت ايست قلبي احياي قلبي ريوي (CPR) بهصورت كلاسيك انجام شود. در مورد كودكان بزرگتر، معمولا روش عمليات به همين ترتيب است، اما در مورد شيرخواران، روش هاي متفاوتي وجود دارد كه شامل خوابانيدن او به روي شكم بر ساعد يا پا و ضربه زدن به پشت اوست.
خوردن چيزي كه نبايد خورده شود
گاهي اوقات كودك يا حتي برخي بزرگسالان، مواد عجيب و غيرقابلهضم و گاهي خطرناكي را ميبلعند كه آنها نيز ميتوانند خطرساز باشند.
بررسيها نشان ميدهد در اين مورد نيز كودكان قربانيان اصلي هستند و 80 درصد اين بيماران را تشكيل ميدهند. اما سرنوشت اجسام عجيب و غريبي مانند دگمه، تيله، سكه و مانند آن، وقتي خورده ميشود، چيست؟
آمارها نشان ميدهد در حدود 90 درصد اجسامي كه بهطور اتفاقي خورده ميشوند، وارد مري شده و 10درصد آنها وارد ناي ميشوند.
از ميان اجسامي كه وارد مري، يعني دستگاه گوارش ميشوند نيز 80 تا 90درصد بدون هيچ مشكلي از مقعد دفع ميشوند. 10 تا 20درصد آنها نياز به آندوسكوپي براي خارج كردن جسم خارجي پيدا ميكنند و تنها در يكدرصد موارد احتياج به عمل جراحي پيش ميآيد.
عمدهترين خطري كه ممكن است بر اثر بلع اجسام خارجي به وجود آيد، سوراخ شدن راه گوارشي، از مري تا مقعد است كه درصورت عدمتشخيص و درمان بهموقع، ميتواند موجب خونريزي وسيع و شوك ناشي از آن شود.
در اين مورد دستورالعملها متفاوت است و بسته به نوع جسم بلعشده، اندازه و قابليت سوراخكنندگي آن، لازم است برخوردهاي متفاوتي با آن صورت گيرد.
تاريخ درج: 4 خرداد 1387 ساعت 10:14 تاريخ تاييد: 4 خرداد 1387 ساعت 20:06 تاريخ به روز رساني: 4 خرداد 1387 ساعت 19:55
شنبه 4 خرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 389]