وس اندرسن با «طرح فنیقی» در کن ۲۰۲۵: اوج نبوغ یا خداحافظی با یک اسطوره؟
وس اندرسن، فیلمساز صاحب سبک، بار دیگر با جدیدترین اثر خود، “طرح فنیقی” (The Phoenician Scheme)، در جشنواره کن 2025 حضور یافته است. اما آیا این فیلم، اوج نبوغ بیانتهای اوست یا نشانهای از خداحافظی با شمایل یک اسطوره؟ این سوالی است که بسیاری از منتقدان و علاقهمندان سینما در پی تماشای این اثر مطرح کردهاند.
در این مقاله، به بررسی نقدهای منتشر شده درباره “طرح فنیقی” میپردازیم و سعی میکنیم به این پرسش مهم پاسخ دهیم.
“طرح فنیقی”: بازگشت ستارگان همیشگی و چهرههای جدید
همچون آثار پیشین وس اندرسن، “طرح فنیقی” نیز مملو از ستارگان نامآشنا و بازیگران جدید است. در این فیلم شاهد هنرنمایی چهرههای سرشناسی همچون بنیسیو دل تورو، مایکل سرا، بیل مری، ریز احمد، تام هنکس، شارلوت گینزبورگ، بندیکت کامبربچ، اسکارلت جوهانسون، روپرت فرند، ویلم دفو، برایان کرانستون و میا تریپلتون هستیم.
داستان فیلم درباره یک تاجر ثروتمند است که 9 پسر و یک دختر دارد و تصمیم میگیرد تمامی دارایی خود را بین فرزندانش تقسیم کند. او بخشی از ثروت خود را به دخترش میبخشد، اما او نمیپذیرد و میخواهد به یک راهبه تبدیل شود.
نظرات منتقدان درباره “طرح فنیقی”
“طرح فنیقی” در جشنواره فیلم کن 2025 با استقبال نسبتاً خوبی از سوی منتقدان روبرو شده است. میانگین امتیاز فیلم در سایت راتن تومیتوز با 35 نقد، 74% است (26 نقد مثبت و 9 نقد منفی) و در متاکریتیک نیز میانگین امتیاز 72 از 100 را کسب کرده است (14 نقد مثبت و 9 نقد متوسط).
برخی از منتقدان، این فیلم را با آثار قبلی اندرسن همچون “استروید سیتی” و “گزارش فرانسوی” مقایسه کردهاند و معتقدند که “طرح فنیقی” نیز در همان حال و هوا قرار دارد. با این حال، میانگین امتیاز آن در سایت IMDb تا به اینجا 6.9 از 10 است که با توجه به بازخوردهای مشابه “استروید سیتی”، احتمالاً به 7 یا بالاتر نیز خواهد رسید.
کلایدر – تریش لاکسان
صادقانه بگویم، من از طرفداران پروپاقرص “استروید سیتی” یا “گزارش فرانسوی” نبودم. و به عنوان یک طرفدار قدیمی وس اندرسن، احساس میکردم شاید او به اوج خود رسیده است. اما پس از تماشای “طرح فنیقی”، کاملاً اشتباه میکردم. “طرح فنیقی” ترکیبی از ژانرهای کمدی، سرقت، جاسوسی و درام خانوادگی است. هم بازگشتی به فرم اصلی اندرسن به نظر میرسد و هم تکاملی برای این فیلمساز؛ زیرا سبک او ذرهذره تغییر میکند.
فیلم داستان تاجری زیرک و بیرحم به نام جاجا کوردا با بازی بنیسیو دل تورو را روایت میکند که (با وجود داشتن 9 پسر) تصمیم میگیرد دخترش، لیزل با بازی میا تریپلتون، را تنها وارث خود معرفی کند. تنها مشکل اینجاست که لیزل در دوران نوجوانی به سر میبرد و آماده است تا سوگند خود را برای راهبه شدن یاد کند. لیزل که از پدر عجیب و غریب و مشکوک خود دوری گزیده است، در برابر ایده وارث او شدن مقاومت میکند. با این حال، زمانی که کسب و کار کوردا به خطر میافتد و منجر به ورشکستگی او میشود، کوردا لیزل را برای نجات کسب و کارش با خود میبرد و این دو در این فرایند با هم پیوند عمیقی برقرار میکنند. صمیمانه و احساسی، “طرح فنیقی” بسیار کمتر از آثار معمول اندرسن مالیخولیایی است و در عوض، به عجیب و غریب بودن جنبههای اندرسنی تکیه و شکلی از نزدیکی بین یک پدر و دختر را برجسته میکند.
ورایتی – پیتر دبروژ
در طول وجود داشت که تاجران ثروتمند مانند جاجا کوردا (شخصیت خیالی فیلم وس اندرسن)، قوانین را زیر پا میگذاشتند، ثروت جمع میکردند، و مخفیانه برنامههای جانشینی برای خاندان خود طراحی میکردند. حالا چنین مردانی کشف میکنند که شیوههای مردانه کشورهآ را اداره میکنند، با این حال نباید در «طرح فنیقی» جدیدترین ساخته اندرسن به دنبال جنبوجوش پیآمدها و قیافههآهی پیامی بود. این فیلم حماسهای پراکنده اما بهشکلی انکارناپذیر مجذوبکننده اما به شکل انکار ناپذیری جذاب از دستان یک پدر و دختر را روایت میکند. در نهایت به نظر میرسد که این فیلم بیشتر به کاوش روح غارتگر سرمایهدار قرن بیست و یکم علاقهمند است تا پیامدهای آن.
گاردین – پیتر بردشاو
وس اندرسن بار دیگر یکی از کمدیهای عجیب و غریب خود را طراحی کرده است؛ مثل همیشه، او در معرض اتهام ساختن فیلمهایی است که از نظر سبکی شبیه به دیگر آثارش هستند، اما مطمئناً نه بیشتر از سایر کارگردانانی که فیلمهایی معمولي میسازند که شبیه بقیه آثار معمولیشان است.
“طرح فنیقی” لذتبخش است و با سرعت معمول اندرسن ساخته شده است، اما از نظر بصری، از جزئیات و الهام کمتری نسبت به برخی از آثار قبلی او دارد. همدلی کمتری با شخصیتهای دارای درجه یک همچون تام هنکس، ویلم دفو و اسکارلت جوهانسون که نقشهای کوتاهی، بیحس و تقریباً بیتحرکی را ایفا میکنند، ارائه میدهد و ناخوشایند است.
اما بازی دوستداشتنی میا تریپلتون را در نقش اصلی داریم که پژواک بصری و شنیداری عجیبی از مادرش، کیت وینسلت است.
درپ – ویلیام بیبیانی
فیلمهای اندرسن، فارغ از تلاشهای مختلف از علاقهمندان به هوش مصنوعی، به راحتی قابل تقلید نیستند. ممکن است قابلیت عمومیت و علاقه او به تکرار را بشناسید و میتوانید آنها را در خانهی خود تقلید کنید. اما اندرسن داستانهای معناداری را در این وسواسهای سبکی روایت میکند. فیلمهای او درباره افرادی است که تمام جنبههای زندگی خود را کنترل میکنند؛ از لباسهای شیک یونیفرمشان گرفته تا کمد بازیهای رومیزی مرتب و پیپهای مورد علاقهشان. همه اینها در تلاش برای ایجاد نظم در هرج و مرج درونی و بیرونی است. فیلمهای او سرشار از بینش درباره وضعیت بشر هستند و همچنین به شکلی خاص بامزه.
جدیدترین اثر اندرسن، “طرح فنیقی”، در ظاهر شبیه به دیگر فیلمهای اوست. اما همزمان یک تغییر بزرگ است. او قبلاً چنین ویژنی به سرمایهداری نشان نداده بود. اگرچه بسیاری از فیلمهای او دارای شخصیتهای اصلی بورژوا هستند که میتوانند چیزهای عجیبی بخرند. ظرافت نیشدار تمرکز او نبوده است. در نتیجه “طرح فنیقی” اندرسن این دو را در میانه به هم میرساند و زندگی کوچک مرتب و عاشقانه را با هم میسازد. به نوعی چالشبرانگیزترین اثر اوست. حتی اگر – همانطور که فیلمهایش اغلب هستند- ساده و دوستانه باشد.
«طرح فنیقی» یک اثر هنری جدید است که مثل وقت تلف کردن به نظر میرسد؛ هر چند وسوسه برانگیز است که اندرسن را به شانه خالی کردن از انتخاب بین خدا و ثروت دنیوی متهم کنیم، اما به گمان من او در مییابد که در مییابد که همه ما رنگهای از معنویت وجود دارد که نمیتوان آن را نادیده گرفت و همچنین تمایل به لذت بردن از چیزهای کوچک زندگی و اینکه این دو لزوماً در تضاد نیستند.
لیتل وایت لایز – دیوید جنکینز
“طرح فنیقی” در واقع تلاشی بلندپروازانه از جاجا (با بازی بنیسیو دل تورو) برای به جا گذاشتن یک میراث است؛ او سرانجام سرانجام سرانجام سرنوشت سرنوست خود را میپذیرد و میخواهد دخترش لیزل هم از داراییهای قابل توجه او و هم از درصد قابل توجهی از پروژههای خدمات شهری مختلفی که برای ارتقای کشور فنیقی به انجام رسانده است، بهرمند شود. جزئیات دقیقی که پیشینهی پیچیدهی پیشنهادی او در تعداد زیادی جعبهی مرتب چیده شده شده است، با این حال، تمام واقعیت این است که موضوع مورد توجه او و تمام طرحهای ناخوشایندش تا این حد مهم و ناشیگرایانه به نظر میرسند.
اینها نمونهای از نقدهای منتشر شده درباره “طرح فنیقی” بودند. به نظر میرسد که این فیلم، همچون دیگر آثار وس اندرسن، با استقبال متفاوتی از سوی منتقدان و مخاطبان روبرو خواهد شد.
