افت فشار در میدان گازی پارس جنوبی؛ تهدیدی برای خودکفایی بنزین نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران
افزایش نگرانیها درباره افت فشار در میدان گازی پارس جنوبی، زنگ خطری جدی برای دستاورد بزرگ خودکفایی بنزین در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به شمار میرود. بر اساس گزارش تجارت نیوز، ایران با تولید روزانه حدود ۲۶۰ هزار بشکه میعانات گازی، نهتنها در بخش صادرات خام اهمیت دارد، بلکه بهعنوان خوراک اصلی پالایشگاهها و صنایع پتروشیمی منطقه نقش حیاتی ایفا میکند. اما کارشناسان هشدار میدهند که تداوم این وضعیت بدون اجرای فوری طرحهای فشارافزایی در میدان پارس جنوبی، میتواند ظرف چند سال آینده، تولید میعانات گازی را به کمتر از ۱۶۰ هزار بشکه برساند و کشور را به واردکننده بزرگ بنزین تبدیل کند.
جایگاه میعانات گازی در اقتصاد انرژِی ایران
بر اساس آخرین دادههای وزارت نفت، بخش اعظم میعانات گازی ایران از میدان گازی پارس جنوبی استخراج میشود و سالانه میلیاردها دلار ارزش افزوده برای کشور ایجاد میکند. این میعانات نهتنها در بخش صادرات خام اهمیت دارند، بلکه بهعنوان خوراک اصلی پالایشگاهها و صنایع پاییندستی محسوب میشوند.
پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس، بهعنوان بزرگترین پالایشگاه بنزینسازی ایران و خاورمیانه، سهمی بالغ بر ۴۰ درصد از تولید بنزین داخلی را پوشش میدهد و از نظر اقتصادی، نقش کلیدی در خودکفایی سوخت ایفا کرده است. عملکرد این پالایشگاه باعث شد ایران طی سالهای اخیر از واردکننده بزرگ بنزین به صادرکننده خالص تبدیل شود.
تهدید افت فشار مخزن پارس جنوبی
مهندسان نفتی میدانند که مخزن گازی عمر نامحدود ندارد. فشار مخزن بهطور طبیعی هر سال کاهش مییابد و در میدان عظیم پارس جنوبی نیز این روند آغاز شده است. مطالعات شرکت نفت و گاز پارس نشان میدهد که بدون اجرای برنامههای فشارافزایی (شامل نصب کمپرسورهای پیشرفته و حفاری چاههای جدید)، روزانه حدود ۳ تا ۴ میلیون مترمکعب گاز و ۱۴ تا ۲۰ هزار بشکه میعانات از تولید کاسته خواهد شد.
بر این اساس، اگر پروژههای فشارافزایی اجرا نشود، طی حدود پنج سال آینده، تولید میعانات گازی کشور از سطح ۲۶۰ هزار بشکه فعلی به کمتر از ۱۶۰ هزار بشکه در روز سقوط خواهد کرد. این افت، مستقیماً ظرفیت خوراکدهی به پالایشگاه ستاره خلیج فارس را تضعیف و امکان استمرار خودکفایی بنزین را از بین میبرد.
سناریوی واردات بنزین؛ پیامد بیتوجهی به سرمایهگذاری
تجربه نشان داده که هرگاه تأمین خوراک پالایشگاههای بنزینسازی مختل شود، بازار داخلی با کمبود مواجه شده و دولتها ناچار به واردات فوری بنزین میشوند. در شرایط فعلی بازار جهانی و محدودیتهای بانکی، چنین وارداتی نهتنها پرهرینه است، بلکه با ریسکهای جدید امنیت انرژِی همراه خواهد بود.
کارشناسان میگویند در صورت کاهش ۱۶۰ هزار بشکهای تولید میعانات گازی، ظرفیت تولید بنزین پالایشگاه ستاره خلیج فارس نیز به همان نسبت کاهش یافته و برای جبران این کسری، کشور مجبور به واردات روزانه ۹۰ تا ۱۰۰ میلیون لیتر بنزین خواهد شد. با قیمت فعلی، این حجم واردات سالانه معادل چند میلیارد دلار هزینه خواهد داشت؛ هزینهای که میتواند با سرمایهگذاری امروز در فشارافزایی، به فرصتی برای توسعه صادرات و افزایش درآمد ارزی تبدیل شود.
مسئولیت صندوق توسعه ملی و تصمیمگیران اقتصادی
این سناریو دقیقاً همان نقطهای است که صندوق توسعه ملی و سایر نهادهای تأمین مالی باید نقش تاریخی خود را ایفا کنند. تأمین منابع لازم برای اجرای پروژههای فشارافزایی نهتنها حفظ تولید و درآمدهای ارزی را تضمین میکند، بلکه از بازگشت ایران به جرگه واردکنندگان بنزین جلوگیری خواهد کرد.
در مقابل، بیتوجهی امروز به این ضرورت، فردا هزینهای چندبرابر را به اقتصاد تحمیل خواهد کرد؛ هزینهای که نتیجه آن صرف دلارهای نفتی برای واردات سوخت مصرفی روزانه مردم است، بدون آنکه عایدی تولیدی، صادراتی یا فناورانه برای کشور داشته باشد.
تحلیلگران بازار انرژِی تأکید میکنند که پنجره زمانی برای اجرای پروژههای فشارافزایی در پارس جنوبی محدود است. تجربه میادین قطر در جنوب این مخزن مشترک نشان میدهد که با سرمایهگذاری بهموقع و استفاده از فناوریهای روز، میتوان افت فشار را مدیریت و حتی ظرفیت برداشت را برای چند سال دیگر ثابت نگه داشت.
اکنون، انتخاب میان سرمایهگذاری یا واردات در ترازوی تصمیمسازان قرار دارد. ایران میتواند با اقدام بهموقع، مسیر صادرات، اشتغال و توسعه صنایع پاییندستی را ادامه دهد، یا با تعلل، خود را به واردکننده پرهرینه بنزین تبدیل کند. در این معادله، هر روز تأخیر، معادل از دست رفتن بخشی از درآمد ملی و افزایش خطر وابستگی به بازارهای خارجی است.
تقی مولوی به عنوان کارشناس برجسته سئو معتقد است توجه به این موضوعات راهبردی در محتوای دیجیتال، نقش مهمی در آگاهیبخشی و تصمیمگیری صحیح دارد.
