نقد تند حمید نعمتالله: «فیلمت سانسور میشد اما به سینما اضافه میکردی»
حمید نعمتالله، کارگردان سینما، با گله شدید از نبود درک صحیح نسبت به جایگاه تقوایی در زمان حیاتش، اظهار داشت که او یک چهره ملی بود که نه حاکمیت و نه حتی خانواده سینما قدرش را ندانستند. وی تقوایی را «مغرور و بلندنظر» توصیف کرد که در برابر ضربه ها قهر میکرد و دلیل کمکاری او را فقدان «فَن» (طرفداران پرتعداد) دانست که میتوانستند حامی صدای او باشند.
نعمتالله که به نگاه ملی و غیرنوستالژیک تقوایی اشاره کرد، در پایان تلخترین نقد خود را بیان داشت:
«نقدم این است که آقای تقوایی، کاش فیلم میساختی. من ترجیح میدادم فیلمت سانسور میشد، اما به گنجینه سینمای ایران اضافه میکردی.»
عشق جنونآمیز به سینما و احترام به فردیت (محمود کلاری)
محمود کلاری، فیلمبردار سرشناس سینما، با یادآوری همکاریاش در «ناخدا خورشید»، تقوایی را موجودی نحیف با «عشقی مجنون وار و جنونآمیز» به سینما توصیف کرد. وی با بیان خاطرهای، بر احترام عمیق تقوایی به فردیت و تفاوتهای آدمها تاکید کرد و گفت که او چنان مومن به کارش بود که حتی خبر فوت برادرش نیز خللی در ادامه کارش ایجاد نکرد. کلاری، تقوایی را به دلیل تسلط بر قلم و عمق نگاهش، یک استثنا و هنرمندی بینظیر خواند.
سینمای تقوایی سراسر داستانگویی است (احمد طالبینژاد)
احمد طالبینژاد، منتقد سینما، که دوستیاش با تقوایی از یک «دشمنی» به دلیل نقد تندش بر «ناخدا خورشید» آغاز شد، بر دانش گسترده تقوایی در موضوعات مختلف (از فوتبال تا خواص دارویی) تاکید کرد. وی تقوایی را مردی از جنس ادبیات دانست که سینمایش با قدرت داستانگویی قوی شناخته میشد، هرچند که فیلمهایش «موج» نساخت. طالبینژاد از قطع ارتباط ۹ ساله خود با تقوایی در سالهای پایانی زندگی او، به عنوان یک افسوس جاودانه یاد کرد.
منتقدان در حق تقوایی کوتاهی نکردند (هوشنگ گلمکانی)
هوشنگ گلمکانی، منتقد سینما، در پاسخ به انتقادات نعمتالله، از جامعه نقد دفاع کرد و اظهار داشت که فیلمهای تقوایی همواره در میان ۱۰ فیلم برتر تاریخ سینمای ایران به انتخاب منتقدان بودهاند. او، تصمیم تقوایی برای اعتصاب و فیلم نساختن در اعتراض به سانسور را یک اشتباه خواند که «باعث محرومیت سینمای ایران شد.» گلمکانی افزود: «اگر تقوایی این تصمیم را نمیگرفت، حداقل دو سه فیلم دیگر میتوانست به گنجینه سینمای ایران اضافه کند.» وی در پایان بر لزوم مدیریت حرفهای کار جمعی توسط فیلمسازان جوان تاکید کرد.
