چگونه با کودکم درباره مرگ حیوان خانگی صحبت کنم؟ ۳ اشتباه رایج که آرامش او را تهدید میکند
وقتی متوجه شدیم سگ عزیزمان «بیکن» بهطور ناگهانی در حال مردن است، برایم بسیار دشوار بود که این فقدان قریبالوقوع را به فرزند سهسالهام توضیح دهم. از دست دادن حیوان خانگی اغلب اولین تجربه کودکان با مفهوم مرگ و سوگ است. این موقعیت اگرچه چالشبرانگیز است، اما فرصتی ارزشمند برای ما بهعنوان مراقبان آنهاست تا فضایی امن، شفاف و درمانگر برای گفتگوهای سوگ ایجاد کنیم.
طبیعی است که ندانیم چگونه با کودکان درباره مرگ صحبت کنیم. ما بهشدت از قلب کوچک فرزندانمان محافظت میکنیم، بنابراین صحبت درباره موضوعاتی سنگین مانند مرگ میتواند ترسناک بهنظر برسد.
در ادامه سه اشتباه رایجی که بزرگسالان هنگام صحبت با کودکان درباره از دست دادن حیوان خانگی مرتکب میشوند را بررسی میکنیم:
۱. استفاده از عبارات مبهم
والدین اغلب تصور میکنند مبهم صحبت کردن به کودکان کمک میکند و بهتر است از شنیدن واقعیت سخت آنچه اتفاق افتاده اجتناب کنند.
نمونههایی از عبارات مبهم:
«بیکن رفت»، «ما او را گم کردیم»، «او الان جای بهتری است»
- چرا این روش مشکلساز است؟
کودکان همه چیز را تحتاللفظی درک میکنند – زبان مبهم باعث سردرگمی، ترس و اضطراب میشود (مثلاً «اگر من هم بروم چی؟»، «آیا او برمیگردد؟») - راهکار جایگزین:
از کلمات واضح و متناسب با سن کودک مانند «بیکن مرد» استفاده کنید و آن را با جملات اطمینانبخش همراه کنید. وضوح به ایجاد احساس امنیت کمک میکند. وقتی کودکان بدانند واقعیت چیست، حتی اگر غمگین باشد، احساس امنیت بیشتری میکنند.
کودکان سوالاتی خواهند داشت و این طبیعی است. نشان دادن احساسات خودتان نیز اشکالی ندارد. از دست دادن حیوان خانگی یک فقدان واقعی است و فرآیند سوگ شما معتبر است.
۲. ساختن داستان غیرواقعی (مثلاً «او به مزرعه رفت»)
ساختن داستان ممکن است در مواجهه با واقعیت دردناک از دست دادن حیوان خانگی، مهربانانه و خیالانگیز بهنظر برسد. والدین اغلب در برقراری ارتباط مناسب با کودکان درباره مرگ درمانده میشوند و ساختن داستانی شیرین درباره اینکه چگونه «مکس» به مزرعه رفته راحتتر از مواجهه با حقیقت آشفتهکننده بهنظر میرسد.
- چرا این روش نتیجه معکوس دارد؟
کودکان اغلب بعداً حقیقت را میفهمند و این میتواند منجر به احساس خیانت یا بیاعتمادی شود. - راهکار جایگزین:
حقیقت را بهصورتی گرم و کنترلشده بیان کنید. ما به فرزند سهسالهمان اینگونه توضیح دادیم:
«بدن بیکن بیمار است و بهزودی از کار میافتد و او خواهد مرد. وقتی بمیرد، دیگر بیمار نیست یا دردی ندارد. روح او به جایی به نام پل رنگینکمان میرود، اما بدنش نمیرود.»
ما مجبور شدیم این توضیح را چندین بار تکرار کنیم و به سوالات زیادی پاسخ دهیم. فوریترین سوال فرزندمان این بود که بیکن چگونه به پل رنگینکمان خواهد رفت و ما این سوال را به خودش بازگرداندیم. پاسخ او هنوز هم اشکم را درمیآورد.
او گفت: «او با بوسه من بال پروانهای درمیآورد!» و خم شد تا پهلویش را ببوسد.
اعتماد در چنین لحظاتی ساخته میشود. سوگ میتواند دردناک باشد، اما دروغ این درد را تشدید میکند. اگر به توانایی فرزندم در تحمل حقیقت اعتماد نکرده بودم، این فرآیند سوگ دلخراش و زیبای او را از دست میدادم.
۳. اجتناب از موضوع
اجتناب میتواند به شکل تغییر موضوع، عجله برای پرت کردن حواس کودکان یا گفتن اینکه گریه نکنند ظاهر شود. این اغلب ناشی از تمایل ما به اجتناب از احساسات دشواری است که سوگ ایجاد میکند.
- چرا این روش مضر است؟
سوگ فقط به این دلیل که آن را نادیده میگیریم از بین نمیرود – دفن میشود و کودکان ممکن است درونی کنند که احساسات بزرگ پذیرفته نیستند. در کودکان، این میتواند به شکل پسرفت، کجخلقی و اختلالات خواب ظاهر شود. - راهکار جایگزین:
فضایی امن ایجاد کنید. چیزهایی بگویید مانند: «من هم بیکن را دلم تنگ شده»، یا «اشکالی ندارد که الان خیلی ناراحت باشی». همچنین اشکالی ندارد که بگذارید کودکان شما را در حال گریه دیدن؛ گریه یک تخلیه سالم هیجانی است. این به کودکان کمک میکند تا بیان احساسات شما در فرآیند سوگ را ببینند و بدانند که برای آنها نیز امن است.
ما راههایی پیدا کردیم تا تشخیص دهیم بیکن وقتی که واقعاً دلتنگش میشویم به ما سلام میکند. این میتواند به شما و خانوادهتان کمک کند تا همچنان با حیوان خانگی عزیزتان احساس ارتباط کنید.
نمونه سوالاتی برای گفتگو با کودکان
اگر در گفتگو احساس درماندگی میکنید، برخی نمونه سوالاتی که میتوانید از کودکان بپرسید:
- «چه چیزی درباره [اسم حیوان خانگی] بیشتر دلتنگش میشوی؟»
- «دوست داری نقاشی بکشی یا داستانی درباره او تعریف کنی؟»
حدس میزنم اگر این مطلب را میخوانید، اخیراً حیوان خانگی خود را از دست دادهاید یا در مرحله سوگ پیشبینیشده هستید – برای این اتفاق صمیمانه متاسفم. برای شما و خانوادهتان آرزوی بهترینها را دارم. و اگر آرامشبخش است، بدانید که بیکن خوشحال خواهد شد که حیوان خانگی دوستداشتنی شما را در پل رنگینکمان هر زمان که آماده باشند بپذیرد.
