وقتی «فریاد» ادوارد مونک، خشم مسلمانان را برانگیخت!
رویدادی جنجالی در نروژ: نمایش اثری هنری که احساسات مسلمانان را جریحهدار کرد.
الهه، خبرنگار، با نقل از “آرت نیوز” گزارش داد که لارنس ابوحمدان، هنرمند اهل کشور اردن، جدیدترین نمایشگاه خود را در موزه «مونک» در اسلو، پایتخت نروژ، برگزار کرد. این نمایشگاه با واکنشهای تندی از سوی مسلمانان و حامیان فلسطین روبرو شده و جنجالهای بسیاری را به همراه داشته است. در این میان، نمایشگاه «لارنس ابومحمدان: زفزفه»، برای اولین بار، سبب شده که یک نمایشگاه سیاسی-اجتماعی با رویکردی هنری و ظاهراً زیستمحیطی، بر پایه صدا، برپا شود. این نمایشگاه با واکنشهای متفاوتی مواجه شده و اعتراضاتی را در پی داشته است. این اتفاقات در شرایطی رخ میدهد که انتقادات فراوانی به سیاستهای رژیم اشغالگر قدس در دنیای هنر مطرح است.
- اعتراضات به توربینهای بادی در موزه مونک:
بر اساس گزارش «آرت نیوز»، صدای ضعیف یک ساکسیفون در راهروی طبقه دهم موزه «مونک» در اسلو، بازدیدکنندگان را آزار میدهد. این صدا، بخشی از گالری شماره 10 است که به نمایشگاه «زفزفه» اختصاص یافته است. این اثر غیرمتعارف، صدایی ظریف اما آزاردهنده است که با شیب خاص ساختمان و دیوارهای مایل و متحرک، به طور همهجانبه فضا را پر میکند. ابوحمدان در این نمایشگاه، با استفاده از عنوان “زفرفه”، به بررسی نقش دوگانه صدا میپردازد؛ صدایی که همزمان میتواند هم جانبخش و هم ظالمانه باشد.
یکی از هفت ویدیویی که در نمایشگاه «زفزفه، 2024» به نمایش درآمده، صدای ساکسیفونی است که “Wind Ensemble – 2020” نواخته است. این اثر، قطعاتی را به تصویر میکشد که توسط بالکنهای خانههای اجارهای اجرا میشوند و تنها 40 متر با یکی از توربینهای بادی جدید فاصله دارند. در این اثر، انیمیشنهای کوتاه و سهبعدی با عنوان “Tilting at Windmills i، ii & iii – 2020″/ “نبرد با آسیابهای بادی 1، 2 و 3″، به تصویر کشیده شدهاند. آلوگی صوتی جولان را همچون ابرهایی سیاه به تصویر میکشند.
«زفزفه» به چه معناست؟
عنوان نمایشگاه از واژهای عربی گرفته شده که به معنای «وزش باد و تکاندهندهها» است. مفهوم اصلی این مجموعه، پژوهش صوتی-تحقیقی ابوحمدان درباره تأثیر 47 توربین بادی است که قرار است در منطقه اشغالی ارتفاعات جولان سوریه (نامی که مردمان بومی آن منطقه به کار میبرند) نصب شود.
یکی از هفت ویدیوی به نمایش درآمده در این اثر، با عنوان “Wind Ensemble – 2020″، صدای ساکسیفونی را نشان میدهد که موسیقی جولانی را در پسزمینه مینوازد. در این اثر تککاناله، قطعاتی روی بالکنهای خانههای اجارهای اجرا میشوند که تنها ۴۰ متر با یکی از توربینهای بادی جدید فاصله دارند. روبروی این اثر، انیمیشنهای کوتاهی با عنوان “Tilting at Windmills i، ii & iii – 2020” قرار دارند که آلودگی صوتی جولان را به صورت ابرهای سیاه به تصویر میکشند.
- روایتی از چیدِمان «لارنس ابوحمدان»: زفزفهها”/بنیاد هنری السرقال
ابوحمدان برای ساخت فیلم، مورد نظرش از قالب محبوب «راهنمای ویدیویی بازیها» الهام گرفت و بازی ویدیویی اختصاصی خودش را ساخت، بازی ای که سازندگان و صداهای آزار دهنده و توربینهای در دست احداث را بازسازی میکند.
در این بازی که هم به صورت رقابتی و هم آنلاین در دسترس است، کاربر با امکان کاوش آزادانه در محیط جولان همراه است و صدای این توربین ها را چگونگی بازتاب صداهای زندگی روزمره را خاموش می کند.
ابوحمدان در مراسم افتتاحیه نمایشگاه در سپتامبر 2024 گفت: “در حال حاضر، تنها در این بازی است که میتوانید توربینها را روشن کنید و بشنوید آیا صدایی میخواهید داشت، اما در آینده، شاید این امکان، تنها راهی باشد که توربینها را خاموش کنید و به یاد آورید زندگی پیش از آنها چگونه بوده است.”
یک اقدام جسورانه در «مونک»
در شرایط کنونی که انتقاد از سیاستهای رژیم اشغالگر قدس در جهان هنر به تابو تبدیل شده، برگزاری چنین نمایشگاههایی میتواند بسیار مخاطرهآمیز باشد. با این وجود، نمایشگاه “با من بمان”، اثر ونسا بیرد، با تابلو نقاشیهای عظیم خود، رنگ مردم فلسطین را بازتاب میدهد. همچنین در سپتامبر امسال، جایزه هنری مونک به هنرمند فلسطینی مقیم نیویورک، سامیه حلابی، اهدا شد.
- کیوریتور ارشد موزه مونک/ سانسور خودساخته ممنوع
تومینگا اوداندل، کیوریتور موزه درباره حساسیت پرداختن به مقوله فلسطین و بلندی های جولان گفت:
“من فکر میکنم که بهترین راه ممکن برای تعامل با آن مکان تعریف میشود. مسئله سانسور خودساخته نیست، بلکه مسئله تا حد ممکن امن برای بیان آزاد فراهم کنیم.”
پروژه “زیفزافها” پیشتر در قالب قلبهای دیگری نیز ارائه شده بود، اما در این فضا گویی خانه خود را یافته است. هرچند بازی ویدیویی ابوحمدان بیشترین فضای فیزیکی نمایشگاه را به خود اختصاص میدهد، اما شاید صدای ساکسیفون عمرو مداح، همان چیزی باشد که پس از خروج از موزه در ذهن مخاطب باقی میماند.
ابوحمدان میگوید: «میخواستم مردم درک کنند که افرادی هستند که جهان شنیداریشان با آن مکان تعریف میشود. این یک کنش شادمانه از خودتعیینی صوتی است و در عین حال، هوایی سوگوارانه دارد، چون میدانیم که این صداها از بین خواهند رفت.»
لارنس ابوحمدان کیست؟
لارنس ابوحمدان، هنرمند و پژوهشگر صدا است که در سال ۲۰۱۰ در امان، پایتخت اردن، متولد شد. او در حال حاضر بین بیروت و لندن زندگی میکند و در جهان هنر با عنوان “Audio Investigator” یا محقق صوتی شناخته میشود.
ابوحمدان در آثارش بر ابعاد سیاسی شنیدن تمرکز دارد؛ او بررسی میکند که صدا چگونه میتواند بر «عدالت»، «حقوق بشر» و «حافظه جمعی» تأثیر بگذارد. او صدا را نه فقط به عنوان پدیدهای فیزیکی، بلکه به عنوان ابزاری برای درک و شهادت درک میکند. برخی از تحقیقات صوتی او حتی در پروندههای پناهندگی و مهاجرت در بریتانیا مورد استفاده قرار گرفتهاند.
ابوحمدان با تلفیق هنر، علم و عدالت اجتماعی، مرز میان مستند و خیال را از بین میبرد. آثارش اغلب ترکیبی از صدا، ویدیو، اسناد و گفتوگوهای واقعی هستند. او میگوید: صدا نه تنها چیزی است که میشنویم، بلکه چیزی است که از آن بازخواست میکنیم.
درباره تحصیلات و جوایز ابوحمدان باید گفت او دکترای خود را در سال 2017 از دانشگاه “گلدسمیت” واقع در لندن دریافت کرده است. در سال 2019 برنده جایزه “ترنر” یکی از مهمترین جوایز هنر معاصر در اروپا شده است.
آثار و نمایشگاههای شخصی او، «و در تمام این مدت هیچ کس هقهق نمیکرد» اثری درباره صداهای ضبط شده از مرزهای جولان است.
