هوش مصنوعی در ایران: تحولی بزرگ در راه است!
به نقل از معاون علمی رئیس جمهور، تحول چشمگیری در حوزه هوش مصنوعی در کشور در حال وقوع است. این تحول، فعالیتهای پراکنده در این حوزه را در قالب یک ستاد زیر نظر ریاست جمهوری متمرکز خواهد کرد و گامی مهم در جهت توسعه هوش مصنوعی در ایران به شمار میرود.
ضرورت خانهتکانی بزرگ در هوش مصنوعی ایران
حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان رئیس جمهور، با اشاره به لزوم تحول در ساختار هوش مصنوعی کشور، این سوال را مطرح کرد که آیا مجموعه هوش مصنوعی کشور باید به صورت یک سازمان دولتی اداره شود یا خیر؟ او با اشاره به تغییر برنامه تشکیل سازمان هوش مصنوعی، بر ضرورت خانهتکانی در این حوزه تاکید کرد.
این اعلام در حالی صورت میگیرد که پیش از این دولت اعلام کرده بود به جای تشکیل سازمان ملی هوش مصنوعی، یک ستاد زیر نظر رئیس جمهور تشکیل خواهد شد و اختیارات آن به معاون اول رئیس جمهور تفویض میشود. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی هیئت دولت، پیشتر در نشست خبری خود درباره مصوبات جلسه با عدهای از تشکل سازمان، اظهار کرده بود: «هوش مصنوعی در قالب ستاد زیر نظر معاون اول دنبال خواهد شد.»
همچنین پیرو تصویب ماده واحده «نهاییسازی سازوکار و توسعه سند ملی هوش مصنوعی جمهوری اسلامی ایران»، مصوب جلسه 806/4/12 شورای عالی انقلاب فرهنگی و در اجرای تفویض موضوع ماده واحده «تشکیل شورای ملی راهبری و تأسیس سازمان ملی هوش مصنوعی»، مصوب جلسه 501 مورخ 1400/9/16 شورای عالی انقلاب فرهنگی، دولت مکلف است بر اساس بند (ج) ماده 64 قانون برنامه پنجساله هفتم پیشرفت، حداکثر ظرف 2 ماه از لازمالاجرا شدن این قانون نسبت به ایجاد سازوکار ملی هوش مصنوعی اقدام کند، اما ظاهرا دولت چهاردهم به دنبال تشکیل ستاد هوش مصنوعی به جای سازمان است.
دو برنامه یک و هفت ساله دولت برای دستیابی به اهداف علمی
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان رئیس جمهور در تشریح برنامههای یکساله و هفتساله دولت برای جبران عقبماندگی علمی کشور و تحقق اهداف سند چشمانداز توسعه نیز اعلام کرد:
آقای عارف، معاون اول رئیس جمهور، تأکید کردند که در حوزه علم و فناوری دو برنامه مجزا تدوین شده است؛ یک برنامه یکساله برای جبران عقبماندگیهای کوتاهمدت و یک برنامه هفتساله برای رسیدن به مسیر علمی تعیینشده در سند چشمانداز 1404.
- حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان رئیس جمهور
او در ادامه اضافه کرد: «قابل توجه است که طبق برنامهریزیها، کشور باید تا پایان سال جاری به اهداف سند چشمانداز 1404 دست یابد. از این رو، لازم است در یک سال پیشرو، عقبماندگیهای کوتاهمدت با سرعت جبران شود و در هفت سال بعد، مسیر دستیابی به اهداف کامل سند چشمانداز دنبال شود.»
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان رئیس جمهور با بیان اینکه دستیابی به اهداف سند چشمانداز شامل تمامی شاخصهای علمی مورد نظر است، گفت: «شاخصهای علمی شامل رتبه کشور در سطح بینالمللی، میزان تولید مقالات، ارجاعات و استنادات علمی، همچنین ثبت طرحها و اختراعات است. برای هر یک از این بخشها برنامه و سند جداگانهای تدوین میشود، اما همانطور که آقای عارف اشاره کرد، تمرکز اصلی بر اجرای برنامههاست و نه صرفا نگارش سند.»
به گفته او، وظایف مشخصی برای هر دستگاه تعیین میشود تا انشاءالله پیشرفت در برنامهها و اهداف علمی کشور به صورت ملموس مشاهده شود.
تغییرات قانونی در راه است
علاوه بر این، در جلسه یکشنبه 20 مهر 1400 مجلس، اعضای کمیسیون صنایع و معادن تعاریف قانونی این حوزه را مشخص و تعیین کردند. البته این اقدام مورد تایید شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار نگرفت.
عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، طی نامهای خطاب به محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، نوشت:
«دستور فرمایید تا زمان بررسی جامع موضوع در جلسه مشترک کمیسیونهای مربوطه مجلس شورای اسلامی، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و معاونت علمی، طرح ملی توسعه هوش مصنوعی از دستور کار مجلس خارج شود.»
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی دلایل خود برای کنارهگیری مجلس در حوزه قانونگذاری برای هوش مصنوعی را تعدد و تکثر سندهای مختلف در زمینه هوش مصنوعی عنوان کرد و خاطرنشان کرد که باید دید مجلس با وجود مخالفتهایش با دولت در این زمینه و با توجه به این که متولی این حوزه معاونت اول ریاست جمهوری تعیین شده، چه مسیری را در پیش خواهد گرفت.
