دیابت، به عنوان یکی از بیماری های مزمن و رو به افزایش در سطح جهانی، ارتباط تنگاتنگی با سبک زندگی، به ویژه رژیم غذایی و میزان تحرک افراد دارد. شقایق هادی زاده، متخصص تغذیه کلینیک دیابت رویان، تاکید کرد که در این مسیر، آگاهی از باورهای غلط تغذیه ای، به ویژه در مورد قندهای طبیعی و محصولات به اصطلاح رژیمی، اهمیت حیاتی دارد.
چاقی و کربوهیدرات: اصلاح دو باور رایج
اولین خط دفاع: متخصصان تاکید دارند که اضافه وزن و چاقی مهم ترین عوامل بروز دیابت هستند. کاهش ۷ تا ۱۰ درصدی از وزن اولیه، تاثیر شگرفی در کنترل بیماری و کاهش نیاز به دارو دارد.
حذف کربوهیدرات ممنوع: باور غلط حذف کامل کربوهیدرات ها باید کنار گذاشته شود. بدن به این منابع انرژی نیاز دارد. بیماران باید به جای حذف، از کربوهیدرات های پیچیده یا کامل مانند نان سبوس دار یا برنج قهوه ای استفاده کنند.
فریب قندهای طبیعی و محصولات رژیمی را نخورید
یکی از مهم ترین هشدارها در مورد دو مورد رایج است:
محصولات رژیمی (شیرین کننده های مصنوعی):
اگرچه این محصولات قند ساده ندارند، اما مصرف طولانی مدت آنها دو مشکل جدی ایجاد می کند: افزایش میل به شیرینی (به دلیل شیرینی چند برابری) و تغییر فلور میکروبی روده که بدن را مستعد مشکلات مرتبط با دیابت می سازد.
قندهای طبیعی (خرما، کشمش، انجیر):
تصور اینکه “قند طبیعی قند خون را بالا نمی برد”، کاملا اشتباه است. مصرف بی رویه این مواد نیز قند خون را به شدت افزایش می دهد و باید با احتیاط و محدودیت و در فواصل بین روز مصرف شوند.
اهمیت چربی های سالم و دوری از چربی حیوانی
انتخاب نوع چربی ها برای دیابتی ها حیاتی است. چربی های سالم مانند روغن زیتون، کنجد و گردو می توانند مقاومت به انسولین را کاهش دهند. در مقابل، چربی های ناسالم مانند خامه، کره، دنبه و چربی های احشایی (جگر، دل و قلوه)، باعث کاهش حساسیت به انسولین و تشدید خطر عوارض قلبی–عروقی می شوند. باور رایج در مورد سالم بودن چربی های حیوانی برای دیابتی ها **کاملا اشتباه و خطرناک** است.
اصول طلایی رژیم غذایی و میان وعده
داشتن یک برنامه غذایی اصولی شامل سه وعده اصلی و دو تا سه میان وعده ضروری است:
- ترکیب مواد غذایی: کنار هر ماده نشاسته ای، حتما یک واحد پروتئین یا سبزیجات قرار دهید (مثلا نان با پنیر و خیار/برنج با حبوبات).
- سبزیجات در وعده اصلی: مصرف سالاد یا سبزیجات همراه با وعده اصلی از نوسانات قند خون پس از غذا جلوگیری می کند.
- میان وعده میوه: میوه ها باید در فواصل بین روز مصرف شوند. میوه های شیرین (با شاخص گلایسمی بالا) بهتر است همراه با یک ماده پرفیبر (مانند سیب یا خیار) خورده شوند تا افزایش قند خون کاهش یابد.
- شیرینی و غذا: برخلاف تصور رایج، مصرف شیرینی بلافاصله پس از غذا برای بیماران دیابتی توصیه نمی شود و باید به صورت موردی و با فاصله از وعده اصلی انجام شود.
دیابت بارداری و کودکان
در دیابت بارداری، حذف کامل مواد نشاسته ای مانند نان و برنج اشتباه است و مشاوره با متخصص تغذیه ضروری است. برای کودکان دیابتی، حذف کامل شیرینی ها توصیه نمی شود، بلکه باید میزان کربوهیدرات مصرفی کنترل شده و شیرینی ها به صورت موردی و به عنوان پاداش برای رعایت رژیم در نظر گرفته شوند.
