ریشه جالب اصطلاح «الکی» در فرهنگ ایرانی چیست؟

مقدمه

اصطلاح «الکی» در زبان فارسی به کارهایی اشاره دارد که بی‌اساس، بی‌دلیل یا بدون دوام هستند. اما این واژه از کجا آمده و چگونه وارد فرهنگ ایرانی شده است؟ در این مقاله به بررسی ریشه‌های تاریخی این اصطلاح جالب توجه می‌پردازیم.

دو دیدگاه درباره ریشه اصطلاح «الکی»

۱. روایت عبدالله مستوفی

عبدالله مستوفی (۱۲۵۳-۱۳۲۹ شمسی)، ادیب و سیاستمدار ایرانی، در نوشته‌های خود اشاره کرده که «الک» به پارچه‌های نازک و بی‌دوامی گفته می‌شد که از پنبه درست می‌شدند. از آنجا که این پارچه‌ها زود پاره می‌شدند، به تدریج اصطلاح «الکی» برای اشاره به امور بی‌دوام و بی‌اساس به کار رفت.

۲. روایت علی‌نقی بهروزی

علی‌نقی بهروزی (۱۲۹۰-۱۳۷۲ شمسی) این واژه را مرتبط با بازی «الک‌دولک» می‌داند. در این بازی، بازیکنان چوب کوچکتری (الک) را به هوا پرتاب می‌کردند و با چوب بزرگتر (دولک) به آن ضربه می‌زدند. از آنجا که پرتاب اولیه اغلب بدون هدف خاصی انجام می‌شد، اصطلاح «الکی» برای کارهای بی‌هدف و بی‌مقصود رواج یافت.

نتیجه‌گیری

هر دو دیدگاه نشان می‌دهند که اصطلاح «الکی» ریشه در فرهنگ عامه ایرانی دارد و به مرور زمان معانی مجازی آن گسترش یافته است. این واژه نمونه جالبی از تحول معنایی در زبان فارسی است.

منبع: مهدی پرتوی آملی، «ریشه‌های تاریخی امثال و حکم»، تهران: انتشارات سنایی، ۱۳۷۵، ص ۴۸ و ۴۹.