راز پنج نقطه شگفتانگیز در فضا که سفر به اعماق کیهان را ممکن میکنند

راز پنج نقطه شگفت‌انگیز در فضا که سفر به اعماق کیهان را ممکن می‌کنند

سیارات به دور مرکز خورشید نمی‌چرخند، بلکه به دور نقطه‌ای به نام «مرکز سنگینی سراسری» می‌گردند؛ یعنی نقطه‌ای که مرکز جرم مشترک دو جسم است. برای سیارات کوچک‌تر، مرکز سنگینی سراسری داخل خورشید و نزدیک به هستهٔ آن قرار دارد. اما مرکز سنگینی سراسری سامانهٔ خورشید-مشتری کمی بیرون از خورشید است و همین موضوع، تیترهای جالبی مثل «مشتری به دور خورشید نمی‌چرخد» را به دنبال داشته است. سنگ‌ها و سیارک‌های کوچک می‌توانند در نقاط پایدار L4 و L5 به دور مرکز سنگینی سراسری سامانهٔ سیاره-خورشید بچرخند.

L1 و L2: نقاط لاگرانژی مهم

بین زمین و خورشید، نقطه‌ای وجود دارد که در آن گرانش این دو به‌گونه‌ای ترکیب می‌شود که اجسام موجود در آن کندتر از حالت عادی حرکت می‌کنند. اما در این نقطه خاص بین زمین و خورشید، به دلیل تعادل گرانش زمین و خورشید، جسم می‌تواند با سرعت کندتر از معمول حرکت کند و باز هم یک سال طول می‌کشد تا یک دور کامل به دور خورشید بچرخد، بنابراین، این جسم از زمین جلوزنی‌می‌زند.

این نقطه با نام L1 شناخته می‌شود و به این دلیل که گرانش خورشید بسیار قوی‌تر از زمین است، تقریباً در یک درصد مسیر بین زمین و خورشید قرار دارد، یعنی حدود ۱.۵ میلیون کیلومتر از مرکز زمین فاصله دارد.

هیچ سیارکی در L1 وجود ندارد؛ زیرا نقطهٔ لاگرانژی پایدار نیست. اجسامی که کمی از این نقطه فاصله بگیرند، به‌تدریج و سپس با سرعت بیشتر از آن دور می‌شوند؛ زیرا نیروهای گرانشی دیگر همدیگر را خنثی نمی‌کنند و جسم به جای بازگشت به نقطه پایدار، از آن دور می‌شود.

فضاپیماهایی که در نزدیکی L1 قرار می‌گیرند، تنها نیاز به اصلاحات جزئی و گهگاهی دارند و با مقدار کمی سوخت می‌توانند دوباره در موقعیت قرار گیرند. این موضوع در مقایسه با تقریباً هر جای دیگر در فضا مزیتی بزرگ است و L1 را به مکانی مطلوب برای مطالعه خورشید تبدیل کرده است؛ جایی که فضاپیما هم‌چنان آن‌قدر به زمین نزدیک می‌ماند که داده‌ها را به‌طور مداوم ارسال کند. هم‌اکنون پنج ابزار علمی در نزدیکی L1 فعال‌ند و ناسا قصد دارد سه ابزار دیگر به آنجا بفرستد.

برخی افرادی که به دنبال راه‌حل سریع برای بحران اقلیمی هستند، پیشنهاد داده‌اند که می‌توان در L1 سپرهای نازک یا ابرهایی از غبار قرار داد تا جلوی بخشی از نور خورشید را گرفته و آثار گرمایش ناشی از گازهای گلخانه‌ای را جبران کرد. عملی بودن این ایده بسیار مورد تردید است، اما نسخه‌های مختلف آن هر چند وقت یک‌بار مطرح می‌شود.