خشکسالی در هرمزگان: بحران کمآبی و چشمانداز آینده
استان هرمزگان در جنوب ایران، سالهاست با معضل کمآبی دست و پنجه نرم میکند و این مسئله، زندگی مردم و اقتصاد منطقه را تحت تأثیر قرار داده است. این مقاله به بررسی ابعاد مختلف این بحران، از جمله دلایل، پیامدها و راهکارهای احتمالی میپردازد.
وضعیت بحرانی آب در روستاهای هرمزگان
به گفته عباس جمالالدینی، یکی از اهالی روستاهای هرمزگان، در بسیاری از مناطق، مردم هر 50 روز تنها یکبار به آب دسترسی دارند و این میزان آب هم برای مصارف ضروری کافی نیست. بسیاری از روستاییان برای تامین آب مورد نیاز خود مجبور به خرید آب با قیمتهای گزاف یا استفاده از آبرسانی سیار هستند.
وی افزود: “مردم در این مدت ناچارند با ذخیرهسازی آب در مخازن غیراستاندارد، نیازهای ماهانه خود را تامین کنند. این وضعیت باعث شیوع بیماریهای مختلف، بهویژه بیماریهای کلیوی، در بین روستاییان شده است.”
پیامدهای کمآبی بر زندگی مردم
کمآبی، علاوه بر مشکلات بهداشتی، مشکلات اقتصادی و اجتماعی فراوانی را نیز برای مردم هرمزگان به وجود آورده است. بسیاری از کشاورزان و دامداران به دلیل نبود آب کافی، مجبور به رها کردن زمینهای خود و مهاجرت به شهرها شدهاند.
به گفته وی، با توجه به فقر اقتصادی و نبود زیرساختهای مناسب، این راهکارها هم پاسخگوی نیاز جمعی روستاییان نیست.
جمالالدینی خواستار توجه فوری دولت و نهادهای مسئول به وضعیت آب در شرق هرمزگان شد و تأکید کرد: “آبرسانی به این روستاها دیگر یک خواسته نیست، بلکه یک ضرورت حیاتی است.”
کمبود آب در بشاگرد؛ هشداری جدی برای مسئولان
رئیس شورای اسلامی هرمزگان، با اشاره به وضعیت بحرانی تنش آبی در شرق استان، بهویژه در شهرستان بشاگرد، هشدار داد: “اگر فکری عاجل برای این موضوع نشود، وضعیت این منطقه از حالت غیرنرمال فعلی هم وخیمتر خواهد شد.”
او همچنین گفت: “اگرچه در مرکز استان، یعنی بندرعباس، آب به صورت ظاهری در دسترس مردم قرار دارد، اما همین شهر نیز با مشکل کمبود منابع آبی مواجه است.” وی از تلاشهای صورتگرفته در زمینه شیرینسازی آب دریا نیز قدردانی کرد.
طرحهای آبرسانی موجود؛ آیا راهگشا هستند؟
جمال الدینی در ادامه به طرحهای آبرسانی موجود اشاره کرد و گفت: “در شهرستانهای سیریک، جاسک، میناب و سواحل مکران، ظرفیت آبشیرینکنهای بخش خصوصی به حدود 2 هزار مترمکعب در روز رسیده است که دولت نظام مقدس جمهوری اسلامی در اختیار آنها قرار داده است، اما متأسفانه به دلایل مختلف، دولت هنور نتوانسته این ظرفیتها را بهطور کامل فعال کند.”
وی تاکید کرد: نوارهای ساحلی هرمزگان، به طول حدود 300 تا 400 کیلومتر، ظرفیت بسیار بالایی برای تامین آب شیرین دارند، اما به دلیل توزیع منابع آبی میان مناطق، برخی از مناطق همچنان با کمبود شدید آب مواجه هستند و همچنان با کمبود شدید آب مواجه هستند. برای مثال، آبشیرینکنهای بندرعباس و سواحل مکران برای فلات مرکزی منتقل میشود، در حالی که روستاهای شرق هرمزگان همچنان با کمبود شدید آب مواجه هستند.
جمال الدینی با اشاره به سد جگین در شهرستان جاسک گفت: “این سد با ظرفیت قابل توجهی از آب، متاسفانه به دلیل نبود خطوط انتقال کافی، امکان استفاده از این منابع آبی به خوبی فراهم نیست.” وی با بیان اینکه اغلب کشاورزان جاسک بهدلیل عدم انتقال کافی این منابع آبی از سد جگین به مناطق مورد نیاز، باغات و نخیلات خود را از دست دادهاند خواستار برنامه ریزی و تدبیر اصولی شد.
پتانسیلهای کشاورزی در گروی مدیریت منابع آبی
وی با بیان اینکه شهرستانهای سیریک، جاسک و بشاگرد از جمله مناطق فعال در حوزه کشاورزی و باغداری هستند، گفت: “در فصولی که دیگر نقاط کشور با سرمای هوا مواجهاند، این مناطق به تولید محصولات متنوع مشغول میشوند.”
جمال الدینی تصریح کرد: در شهرستان میناب، که یکی از قطبهای مهم کشاورزی استان است، کاهش سطح آبهای زیرزمینی تا عمق 20 متر گزارش شده و پدیده فرونشستها نگرانیهای جدیدی را در سطح منطقه ایجاد کرده است.
وی افزود: یکی از مهمترین منابع آبی میناب، سد استقلال است که پیش از انقلاب به بهرهبرداری رسید و تأمینکننده آب بخشی از شهر بندرعباس و شهرستان میناب است. با این حال، به دلیل برداشت بیرویه، روشهای سنتی آبیاری و استفاده گسترده از چاههای غیرمجاز، وضعیت منابع آبی در این منطقه به مرحله بحرانی رسیده است.
رئیس شورای شهر سیریک گفت: در شهرستان بشاگرد، شرکت “ماهان” اخیراً با سرمایهگذاری قابل توجه، حدود 3 هزار هکتار نخل مجول کاشته است و برای تأمین آب مورد نیاز این اراضی، از منابع سد جگین و همچنین ساخت سدهای کوچک بهره گرفته است.
وی گفت: از دیگر طرحهای مهم کشاورزی میتوان به توسعه کشت جدید در جاسک اشاره کرد. رئیس شورای شهر سیریک بیان کرد: در سالهای گذشته که ابتکار به هرمزگان و شهرستان میناب سفر کرده بودند موضوع فرونشست زمین و فروچاله ها رو گوشزد کردیم اگر مشکل فروچاله ها حل نشود خطر جدی این استان را تهدید می کند.
جمال الدینی خاطرنشان کرد: در شرایطی که صنایع بزرگ مستقر در مرکز استان از منابع منطقه محروم استفاده میکنند، ضروری است که تخصیص سهم عادلانهای از منابع آب برای کشاورزی و باغداری این مناطق در نظر گرفته شود.
ارائه راهکارهای عملی برای مقابله با کمآبی
وی نخستین راهکار را اجرای طرحهای خرید تضمینی آب دانست و گفت: “هزینه تولید هر مترمکعب آب شیرینشده حدود یک یورو است. دولت نظام مقدس جمهوری اسلامی با پرداخت مابهالتفاوت قیمت به سرمایهگذاران، میتواند این آب را با نرخ متعارف در اختیار خانوارهای استان قرار دهد.”
در ادامه، وی با اشاره به نیاز مناطق شرقی استان به منابع پایدار آب، توسعه خطوط انتقال آب از سدها به مناطق نیازمند را سومین راهکار عنوان کرد و افزود: “انتقال آب از سدها به مناطقی مانند سیریک، جاسک و بشاگرد، یکی از طرحهای بلندمدت است که نقش مهمی در تأمین پایدار آب و کاهش اثرات کمآبی خواهد داشت.”
رئیس شورای شهر سیریک در پایان جلسه شورای برنامهریزی استان ضمن اشاره به پتانسیل بالای توسعه در هرمزگان نسبت به میانگین شاخصهای کشوری گفت: یکی از دلایل سفر زودهنگام و کمسابقه ریاست جمهوری به این استان همین ظرفیت بالای پیشرفت هرمزگان است.
جمال الدینی با تاکید بر این نکته که شورای استان در کنار صدای مردم منطقه محروم، مطالبات مناطق محروم را از مسئولان و متولیان امر پیگیری و یادآور شد دولت محترم با حمایت از طرحهای زیرساختی در حوزه آب، گامی موثر برای حل مشکلات مردم بردارد.
