وزیر علوم از تغییر رویکردهای پژوهشی، کاهش سنوات تحصیلی و مبارزه با مقررات زائد در دانشگاهها خبر داد
حسین سیمایی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، در نشست خود با نمایندگان تشکلها و انجمنهای دانشجویی، گزارشی جامع از رویکردها و دستاوردهای جدید این وزارتخانه در زمینه پژوهش، فناوری، آموزش و چالش های بودجه ای دانشگاه ها ارائه کرد. تاکید اصلی وزیر بر تبدیل دانشگاه ها به مراکز حل مسئله و افزایش تاثیرگذاری اجتماعی اساتید بود.
1. رویکرد جدید در ارزیابی اساتید: اهمیت اختراع و حل مسئله
وزیر علوم به تغییرات اساسی در نحوه ارزیابی اساتید اشاره کرد و گفت که فصلی نو در حوزه فناوری گشوده شده است. دیگر صرفا تعداد مقالات برای ارتقا ملاک نیست؛ بلکه اختراعات و خروجی های عینی و اجتماعی پژوهش ها اهمیت پیدا کرده اند:
- اختراع به جای مقاله: اگر استادی دو مقاله علمی مطلوب و یک اختراع کاربردی داشته باشد، این اختراع باید مورد توجه قرار گیرد.
- تاثیرگذاری اجتماعی: در شرایط بحرانی (مانند کشف واکسن کرونا)، ارزش اختراع استاد دانشگاه بر اساس تاثیرگذاری اجتماعی ان سنجیده می شود. به عبارت دیگر، هدف این است که پژوهش ها مستقیما به حل مسائل کشور کمک کنند.
2. اصلاحات بنیادین در نظام اموزشی و کاهش سنوات تحصیلی
سیمایی از طرح هایی برای چابک سازی دوره های تحصیلی در دانشگاه ها خبر داد که در دستور کار قرار گرفته است:
- کارشناسی ارشد یک ساله: طول دوره کارشناسی ارشد به یک سال کاهش می یابد و انتظار می رود پایان نامه در ترم سوم ارائه شود. همچنین تعداد واحدهای درسی نیز کم می شوند.
- دکتری سه ساله و حذف ازمون جامع: دوره دکتری از 4 سال به 3 سال تقلیل داده می شود. به جای امتحان جامع سنتی، 3 جایگزین برای دانشجو در نظر گرفته می شود. دانشجوی دکتری می تواند به جای صرف وقت برای امادگی جهت امتحان جامع، یک مقاله پژوهشی معتبر یا یک اختراع قابل ثبت داشته باشد و زمان خود را صرف تولید علم کند.
3. مبارزه با بوروکراسی و حذف مقررات زائد
وزیر علوم از وجود انبوهی از مقررات دست و پاگیر در محیط های دانشگاهی انتقاد کرد و ان را مشابه برخی سازمان های اداری کشور دانست. برای حل این مشکل، اقدام عملی زیر انجام شده است:
- کارگروه تسهیل و مقررات زدایی: این کارگروه با حضور فعال خود دانشجویان (3 دانشجو)، یک معاون اموزشی و یک حقوق دان تشکیل شده است.
- هدف: وظیفه این کارگروه شناسایی و حذف مقررات زائد است که باعث شکایت های فراوان دانشجویان شده، هزینه های مالی اضافی ایجاد کرده، وقت و اعصاب دانشجویان و خانواده هایشان را از بین می برد.
4. حرکت از پژوهشکده به اندیشکده: حل مسئله محور
وزیر علوم با تاکید بر اهمیت پژوهش در دانشگاه ها پس از انقلاب، یک نقطه ضعف اصلی را مطرح کرد: بسیاری از پژوهش های انجام شده، خروجی مشخصی برای حل مسائل کشور ندارند. برای رفع این خلاء، وزارت علوم اقدام به تدوین سیاست های نهادی جدیدی به نام “اندیشکده” کرده است:
- تفاوت اندیشکده و پژوهشکده: اندیشکده، برخلاف پژوهشکده، مسئله محور و پروژه محور عمل می کند. یک مسئله مشخص وارد اندیشکده می شود، حل می گردد و سپس سراغ مسئله بعدی می روند.
- مثال حکمرانی: وی هشدار داد که اگرچه دانشگاه ها سال ها درباره بحران هایی مانند حکمرانی اب یا اسیب های اجتماعی هشدارهای لازم را داده اند و پژوهش های فراوانی انجام شده، اما به دلیل “علمی نبودن حکمرانی”، این هشدارها و مطالعات در خارج از دانشگاه مورد توجه قرار نمی گیرد.
5. دستاوردهای ملی فناوری و چالش بودجه
سیمایی با افتخار به دستاوردهای چشمگیر دانشگاه ها و پارک های علم و فناوری در حوزه فناوری اشاره کرد:
- مقابله با تحریم: امروز 2 هزار محصول تحریمی که کشور به ان ها نیاز حیاتی دارد، در پارک های علم و فناوری در حال تولید هستند.
- همکاری با صنایع دفاعی: دانشگاه ها موفق شده اند 4 هزار قرارداد با صنایع دفاعی کشور منعقد کنند که نشان دهنده نقش محوری دانشگاه در امنیت و خودکفایی ملی است.
- انتقاد از بودجه: وزیر علوم با مقایسه بودجه اموزش عالی ایران با کشورهای رقیب، از کمبود شدید بودجه گلایه کرد. بودجه کل اموزش عالی کشور حدود 700 میلیون دلار است که تنها 0.25 درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) را شامل می شود. این در حالی است که رژیم اشغالگر صهیونیستی 5 درصد GDP خود را به دانشگاه اختصاص داده است.
- افتخار به فعالان دانشگاهی: با وجود کمبودها، وی تاکید کرد که باید به استادان و دانشجویان افتخار کرد که با امید، عشق و تعهد در حال فعالیت هستند و از نمایندگان دانشجویی خواست تا راوی نقاط قوت و دستاوردهای بزرگ اموزش عالی باشند.
6. ارتقای فرهنگی و دوری از حاشیه ها
در بخش فرهنگی، وزیر علوم بر لزوم گفت وگوی سازنده تاکید کرد و گفت:
- گفت وگو به جای برچسب زنی: وجود اختلاف نظر اشکالی ندارد، اما باید به دور از برچسب زنی با یکدیگر گفت وگو کنیم و روی راه حل ها و منافع ملی توافق کنیم.
- ایجاد نشاط در دانشگاه: باید شرایطی فراهم شود که تفریح و نشاط در دانشگاه برای دانشجو تعریف شود تا او ترجیح دهد وقت خود را داخل دانشگاه بگذراند.
- مراقبت از هویت دانشگاه: نباید هویت دانشگاه جمهوری اسلامی ایران با اتفاقات استثنایی و خاص که دشمن برای ایجاد اغتشاش طراحی کرده است، گره بخورد. نباید از رشد، تعالی و پیشرفت علمی کشور غافل شد، به خصوص در شرایطی که رقبای منطقه ای با سرعت در حال حرکت هستند.
