بحران آب در ایران: هشدار جدی برای نابودی ذخایر آب شیرین
وضعیت بحرانی منابع آب ایران
ایران در میان کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، یکی از بدترین وضعیتها را در زمینه منابع آب تجدیدپذیر دارد. مطالعات جدید نشان میدهد که ایران در بازه زمانی ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۵ بیش از ۷۴ میلیارد مترمکعب از ذخایر آب شیرین خود را از دست داده است. این میزان معادل دو برابر کل آب مصرفی سالانه کشور است.
نشانههای بحران آب
در تابستان ۱۴۰۰ عمق بحران آب به واضحترین شکل ممکن نمایان شد. سطح آب سدهای تأمینکننده تهران و چند استان به کمترین میزان طی سالهای اخیر رسید. در برخی شهرها آب بهصورت ساعتی و با فشار کم توزیع شد و دولت ناچار به اعلام تعطیلی موقت عمومی شد.
عوامل تشدید بحران
براساس یافتهها، بیش از نیمی از کسری ذخیره کل آب زیرزمینی ایران بهطور مستقیم به فعالیتهای انسانی مربوط میشود. گسترش شبکههای آبیاری سنتی و کمبازده، حفر صدها چاه عمیق و نیمهعمیق، مدیریت پراکنده منابع در سطح استانها و سیاستهای کشاورزی محور از عوامل اصلی این بحران هستند.
پیامدهای اجتماعی و اقتصادی
فرونشست زمین در مناطق کشاورزی و حتی شهری میتواند به زیرساختها ضربه بزند. تحلیلهای سنجش از دور نشان میدهد که برخی مناطق ایران بهسرعت در حال نشست هستند و ترمیم این آسیبها میلیاردها دلار هزینه خواهد داشت.
راهکارهای پیشنهادی
کارشناسان و پژوهشگران راهحلهای زیر را پیشنهاد میکنند:
- بازنگری اساسی در الگوی کشت و آبیاری
- حرکت به سمت فناوریهای کممصرف
- مدیریت یکپارچه حوضههای آبریز
- توقف یا محدودکردن حفر چاههای جدید
- سرمایهگذاری در بازچرخانی و شیرینسازی
چشمانداز آینده
مناطق خشکیده و پراکنده دنیا به هم میپیوندند و منابع آب شیرین را در مقیاس قارهای از دست میدهند. ایران با تجربه یکی از بدترین تلفات آبی در دو دهه گذشته، در خط مقدم این بحران قرار دارد.
