آیا تا به حال به این فکر کرده اید که دستگاه ها و نهادهای کشور در برابر بلایای طبیعی و حوادث غیرمترقبه تا چه اندازه اماده اند؟ سازمان مدیریت بحران کشور برای افزایش این امادگی ها، اقدام به برگزاری تعداد بسیار زیادی مانور کرده است. در واقع، امادگی یکی از حیاتی ترین مراحل در مدیریت بحران است و تمرکز اصلی این مرحله، بر تمرین های عملی و مانورهای واقعی است.
آمار چشمگیر مانورها و تمرین های عملیاتی
حسین ظفری، سخنگوی سازمان مدیریت بحران کشور، خبر داده است که از شروع سال 1404 تا کنون، بیش از سه هزار و هشتصد مانور امادگی در سطوح گوناگون و در سراسر ایران به اجرا در امده است. هدف اصلی از اجرای این تعداد مانور، بالا بردن سطح امادگی تمام سازمان های اجرایی و دولتی برای مواجهه موثر با انواع مخاطرات است؛ چه این مخاطرات منشاء طبیعی مانند سیل و زلزله داشته باشند و چه منشاء انسانی.
او اظهار داشت که این مانورها نه تنها شامل ادارات و سازمان ها می شوند، بلکه نهادهای مختلفی را در بر می گیرند. هر یک از این تمرین ها با سناریوهای متفاوتی طراحی شده اند؛ از حوادثی مانند اتش سوزی های گسترده و سیل ویرانگر گرفته تا زلزله های بزرگ و سایر بلایای احتمالی. جالب اینجاست که وزارتخانه های کلیدی مانند وزارت نیرو و وزارت راه و شهرسازی نیز با دیدگاه های تخصصی خود، به شکل فعال در این مانورها شرکت می کنند تا از ابعاد فنی و زیرساختی نیز امادگی لازم وجود داشته باشد.
طرح شهید کاظمی: استانداردی نوین برای مانورهای تمام عیار
برای اینکه شیوه برگزاری این مانورها یکپارچه و هماهنگ باشد، سازمان مدیریت بحران طرحی ویژه با نام “شیوه برگزاری مانورها” تدوین کرده است. این طرح که با عنوان “طرح شهید کاظمی” به تمام استان ها ابلاغ شده، تمرکز بر برگزاری مانورهای ترکیبی و تمام عیار با سناریوهای بسیار نزدیک به واقعیت دارد.
مانورهای ترکیبی به گونه ای طراحی شده اند که مجموعه ای از حوادث را به طور همزمان شبیه سازی کنند. برای مثال، یک سناریو می تواند شامل وقوع زلزله باشد که به دنبال ان تخلیه اضطراری جمعیت، مدیریت ابگرفتگی ناشی از شکستگی لوله ها و حتی نشت مواد خطرناک نیز تمرین می شود. این رویکرد ترکیبی، دستگاه ها را مجبور می کند تا در یک محیط عملیاتی پیچیده و چندوجهی، با یکدیگر همکاری و هماهنگی داشته باشند.
بر اساس دستورالعمل جدید، این مانورهای تمام عیار باید دو روزه برگزار شوند:
- روز اول (دورمیزی): این بخش به صورت نشست و بحث با حضور نمایندگان سازمان ها انجام می شود تا وظایف و مراحل هماهنگی مشخص شوند.
- روز دوم (میدانی): این بخش عملیاتی است و با حضور عملیاتی و فیزیکی تمام دستگاه ها و نهادهای اجرایی در محل شبیه سازی حادثه برگزار می شود.
مشارکت گسترده و تجهیزات پیشرفته در میدان عمل
در سطح استان ها، بیش از چهل و پنج سازمان و نهاد مختلف، همراه با بخش خصوصی و سازمان های مردم نهاد (NGO ها)، در این تمرین های گسترده شرکت می کنند. برای اجرای موفقیت امیز این مانورها، حدود چهار هزار نیروی امدادی، انتظامی و خدماتی درگیر می شوند.
همچنین، بیش از هفتصد نوع تجهیزات و ماشین الات مختلف به کار گرفته می شوند؛ این تجهیزات شامل انواع خودروهای امدادی، بیمارستان های صحرایی مجهز، و چادرهای اسکان اضطراری هستند. این حجم عظیم از منابع انسانی و تجهیزاتی نشان دهنده جدیت دولت در ارتقای توان مقابله با بحران است.
ارزیابی عملکرد و شناسایی نقاط ضعف
طبق برنامه ریزی صورت گرفته، هر هفته، یک استان مسئولیت میزبانی یک مانور تمام عیار را بر عهده می گیرد. تاکنون استان های مهمی مانند کرمان، یزد، چهارمحال و بختیاری، مرکزی و اردبیل این مانورهای بزرگ را با موفقیت برگزار کرده اند.
سخنگوی سازمان مدیریت بحران تاکید می کند که هدف نهایی این تمرینات، سنجش دقیق عملکرد استان ها و سازمان های شرکت کننده است. امادگی دستگاه ها در یک شرایط شبیه سازی شده و واقعی، ارزیابی می شود تا خلأها، کمبودها و اشکالات احتمالی به صورت دقیق شناسایی و بلافاصله برای اصلاح انها اقدام شود. این ارزیابی ها، زمینه ساز بهبود مستمر در شیوه های مدیریت بحران می شوند.
تامین تجهیزات حیاتی برای سرعت بخشیدن به امداد و نجات
بخش دیگری از تلاش های سازمان مدیریت بحران، مربوط به ارزیابی و شناسایی تجهیزات و ماشین الات حیاتی مورد نیاز در زمان بحران است. ظفری اظهار داشت که از ابتدای سال، تلاش شده تا تجهیزات نوین و پیشرفته بررسی شوند. این بررسی برای شناسایی ان دسته از ماشین الاتی است که در حال حاضر در کشور موجود نیستند.
پس از شناسایی این کمبودها، برنامه ریزی برای خریداری انها از طریق همکاری و تعامل با شرکت های خارجی اغاز شده است. این تجهیزات در حوزه های بسیار مهمی کاربرد دارند:
- آواربرداری تخصصی
- لایروبی رودخانه ها و مسیل ها
- مقابله با یخبندان و شرایط جوی شدید
- مدیریت پیامدهای بارش های سنگین و سیل اسا
این ماشین الات پیشرفته در لحظه وقوع حادثه، نقشی تعیین کننده در تسریع عملیات امداد و نجات و کاهش تلفات و خسارات خواهند داشت. در پایان، ظفری اشاره کرد که در حال حاضر، بخشی از توانمندی های داخلی موجود استفاده می شود، اما بخش دیگر مربوط به همین تجهیزات پیشرفته ای است که در حال شناسایی و خریداری هستند. این تجهیزات در نهایت در اختیار سازمان ها، نهادها و استان های مختلف کشور قرار خواهند گرفت تا در صورت لزوم، به بهترین شکل ممکن به کار گرفته شوند و امادگی کلی کشور را به طور قابل ملاحظه ای افزایش دهند.
