فراخوانی برای نوآوری در مبارزه با سرطان
صندوق نوآوری و شکوفایی کشورمان، بر اساس یک پیشنهاد تحقیقاتی ارزشمند که از سوی تیمی مجرب از دانشگاه علم و صنعت ارائه شده، فراخوانی را منتشر کرده است. این فراخوان، از شرکت های دانش بنیان و شتاب دهنده های نوآور دعوت می کند تا در توسعه یک فناوری پیشرفته به نام «ریزمحیط تومور سرطانی روی تراشه» مشارکت کنند.
هدف اصلی از توسعه این فناوری، بهینه سازی فرآیند انتقال دارو به تومورها است. به عبارت دیگر، این تلاش بزرگ علمی به دنبال راهی است تا داروهای ضد سرطان بتوانند با حداکثر کارایی و کمترین عوارض جانبی به هدف خود برسند.
این فراخوان که دویست و بیست و ششمین فراخوان پژوهشی برای مشارکت در کسب دانش فنی محسوب می شود، به طور مشخص بر «دستیابی به دانش فنی ریزمحیط تومور سرطانی روی تراشه به منظور بهینه سازی انتقال دارو» تمرکز دارد و از پشتیبانی مالی و حمایتی صندوق نوآوری و شکوفایی برخوردار است.
چرا به مدل های جدید نیاز داریم؟ محدودیت های روش های سنتی
در حال حاضر، محققان برای مطالعه رفتار تومورها و آزمایش اثربخشی داروها عمدتا از دو روش استفاده می کنند:
- مدل های حیوانی: استفاده از حیوانات آزمایشگاهی.
- مدل های دو بعدی آزمایشگاهی (سلولی): کشت ساده سلول ها در ظروف پتری.
اما این روش ها دارای محدودیت های اساسی هستند که مانع از درک کامل ما از بیماری می شوند. مدل های حیوانی با وجود شباهت هایی، دقیقا شرایط فیزیولوژی انسان را بازسازی نمی کنند و مدل های دو بعدی نیز نمی توانند تعاملات پیچیده ای که بین انواع مختلف سلول ها در ریزمحیط تومور (مانند سلول های تومور، سلول های ایمنی، فیبروبلاست ها و عروق خونی) وجود دارد را شبیه سازی کنند.
برای اینکه بتوانیم درمان های هدفمندتری را توسعه دهیم و در عین حال هزینه و زمان آزمایش های قبل از ورود به فاز بالینی را به شکل چشمگیری کاهش دهیم، نیاز به سیستم های شبیه سازی شده ای در مقیاس میکرو داریم که توانایی بازآفرینی دقیق فیزیولوژی درون تنی (شرایط داخل بدن) را داشته باشند. اینجاست که نقش تراشه های میکروفلوئیدیک پر رنگ می شود.
جزئیات مدل پیشرفته: شبیه سازی سرطان پستان روی یک تراشه
طرح تحقیقاتی فعلی، بر توسعه یک مدل میکروفلوئیدیک فوق پیشرفته برای شبیه سازی ریزمحیط تومور سرطان پستان متمرکز است. این مدل، در تلاش است تا رفتارهای سلول های سرطانی را در شرایطی که به نهایت نزدیکی به فیزیولوژی واقعی بدن است، دوباره خلق کند.
طراحی این مدل با هدف رفع ناتوانی مدل های قدیمی در نمایش تعاملات چندعاملی و شبکه های پیچیده بین اجزای مختلف تومور، از جمله:
- سلول های سرطانی
- سلول های سیستم ایمنی
- فیبروبلاست ها (سلول های سازنده بافت همبند)
- عروق خونی (رگ های خونی کوچک)
اجرا خواهد شد.
ویژگی های فنی ریزتراشه
این سامانه شبیه سازی شده، با استفاده از تراشه هایی زیست سازگار ساخته می شود که ابعادی کوچک در حدود ۳ تا ۴ سانتی متر دارند. بخش های کلیدی این تراشه عبارتند از:
- میکروکانال ها: این کانال های کوچک، شبیه سازی کننده رگ های خونی هستند و قطری حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ میکرومتر دارند.
- حسگرهای هوشمند: برای رصد و اندازه گیری پاسخ توده توموری به عوامل مختلف، حسگرهای ژلی مکعبی شکل به ابعاد ۲ میلی متر در تراشه تعبیه می شوند. این حسگرها نسبت به عوامل زیر حساس هستند و تغییرات آنها را ثبت می کنند:
- فشار
- pH (میزان اسیدی یا قلیایی بودن محیط)
- دما
نتایج مورد انتظار از این پروژه
از اجرای موفقیت آمیز این طرح، نتایج حیاتی و مهمی انتظار می رود که مستقیما بر توسعه درمان های جدید تأثیر می گذارد:
- تعیین دوز آستانه: مشخص کردن کمترین دوز دارو که می تواند رشد تومور را به طور موثری مهار کند.
- سنجش نرخ رشد حجمی: ارزیابی سرعت رشد توده توموری در محیط شبیه سازی شده.
- ارزیابی مقاومت دارویی: بررسی اینکه سلول های توموری تا چه حد در برابر داروهای مختلف مقاومت نشان می دهند.
این دستاوردها، به محققان کمک می کند تا با اطمینان بیشتری، کاندیداهای دارویی را برای آزمایش های بالینی انتخاب کنند.
شرایط و زمان بندی مشارکت
صندوق نوآوری و شکوفایی به صراحت اعلام کرده است که تنها شرکت های دانش بنیان و شتاب دهنده هایی که به صورت رسمی به ثبت رسیده اند، مجاز به ارائه درخواست برای مشارکت در اکتساب این فناوری هستند.
- فرآیند انتخاب: از میان تمام درخواست هایی که به دست می آید، تیمی انتخاب خواهد شد که بالاترین تطابق را با معیارها و الزامات فنی تعریف شده در فراخوان داشته باشد. تیم منتخب، برای مذاکرات تکمیلی و همکاری نزدیک، به هسته اصلی پژوهشی (تیم دانشگاه علم و صنعت) معرفی می شود.
- مهلت ارسال پروپوزال: بر اساس اعلام مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، گروه های پژوهشی و فناور واجد شرایط تا پایان روز چهارشنبه ۱۲ آذر ماه ۱۴۰۴ فرصت دارند تا طرح ها و پیشنهادهای خود را در قالب فایل متنی از طریق سامانه غزال به آدرس ghazal.inif.ir ارسال نمایند.
این فرصتی طلایی برای شرکت های ایرانی است تا در توسعه یکی از پیشرفته ترین تکنولوژی های حوزه درمان سرطان مشارکت کنند و سهمی در نجات جان بیماران داشته باشند.
برای کسب اطلاعات تکمیلی و جزئی تر، متقاضیان می توانند با شماره تلفن های ۰۲۱۶۶۵۳۳۸۶۴ و ۰۲۱۶۶۵۳۹۷۳۴ که متعلق به کارگزاری بومرنگ است، تماس برقرار کنند.
این پروژه نه تنها یک دستاورد فنی، بلکه یک نقطه عطف در تلاش های کشور برای بومی سازی دانش های پیشرفته پزشکی و ارتقای استانداردهای درمانی محسوب می شود.
