روز ۱۴ اردیبهشت ۱۳۵۵، یکی از روزهای به‌یادماندنی و مهم در تاریخ معاصر ایران به شمار می‌آید. این روز با وقوع یک سری حوادث و رویدادهای سیاسی و اجتماعی، تحولات بزرگی را در پی داشت که همچنان در گفتمان فرهنگی و تاریخی کشور مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. در ادامه، به مهمترین جنبه‌های این روز تاریخی پرداخته و تأثیرات آن را بر تحولات بعدی کشور مورد توجه قرار خواهیم داد.
در ابتدا لازم است به سفر و بازگشت آیت‌الله سید روح‌الله خمینی، رهبر انقلاب اسلامی اشاره کنیم. هرچند که بازگشت تاریخی ایشان به ایران در سال ۱۳۵۷ صورت گرفت، اما پیروزی‌های پیش از آن به عنوان نشانه‌ای از شکل‌گیری تفکر انقلابی در بین مردم در سال‌های ۱۳۵۵ و پیش از آن به شدت مشهود بود. گفتمان سیاسی و اجتماعی در جامعه ایرانی به دلیلی که به عنوان سرکوب و سانسور شناخته می‌شد، شدت یافته و مردم به تدریج به سمت اعتراضات و فعالیت‌های سیاسی جامعه‌محور روی آوردند.
در این میان، روزنامه‌ها، به ویژه روزنامه‌هایی که به انتشار اخبار انقلاب و جریان‌های سیاسی و اجتماعی قیمت می‌دادند، نقش برجسته‌ای داشتند. بسیاری از جوانان و روشنفکران ایرانی تحت تأثیر این رسانه‌ها قرار گرفتند و منجر به شکل‌گیری جریانات فکری ضد رژیم شدند. ۱۴ اردیبهشت ۱۳۵۵ به نوعی نماد بیداری سیاسی میان افراد روشنفکر و جوانان ایرانی به شمار می‌آید.
یکی از مهمترین رقابت‌ها و تحولات در این روز به برگزاری کنسرت‌های موسیقی و فقر هنری که روی این موضوع تأثیر گذاشته بود، مربوط می‌شود. این کنسرت‌ها به عنوان یک پلتفرم اجتماعی برای ابراز نظریات سیاسی و انتقادی نسبت به وضعیت حاکم در کشور مورد توجه قرار گرفت. به ویژه جوانان هنرمند و موسیقیدان‌هایی که با بکارگیری شعر و موسیقی، تلاشی برای به تصویر کشیدن واقعیت‌های اجتماعی و سیاسی آن زمان داشتند، روز ۱۴ اردیبهشت ۱۳۵۵ و روزهای اطراف آن را به عرصه‌ای برای خلاقیت و ابراز خود تبدیل کردند.
تغییرات فرهنگی و اجتماعی در این روز به وضوح قابل مشاهده بود. سیطره رژیم شاه و دستگاه های اطلاعاتی آن، آزادی بیان و افکار را تحت فشار قرار داده بود و به همین دلیل، جوانان و بخصوص نسل جدید به استفاده از زبان انتقادی و کارآمد در عرصه‌های مختلف عجیب و غیرمعمول روی آوردند. ادبیات و موسیقی به عنوان ابزاری برای بیان احساسات و خواسته‌ها در میان جوانان رونق پیدا کرد.
هشت سال پس از این روز مهم، یعنی در سال ۱۳۵۷، انقلاب اسلامی ایران به وقوع پیوست و به نوعی می‌توان گفت که قیام‌ها و اعتراضات سال‌های پیشین، از جمله در ۱۴ اردیبهشت ۱۳۵۵، سنگ بنای این انقلاب بودند. جماعت‌های مختلفی از اقشار مختلف جامعه ایران به تدریج به سمت کنار گذاشتن رژیم شاه و خواستار اصول دموکراتیک و حقوق بشر شدند.
در نهایت، روز ۱۴ اردیبهشت ۱۳۵۵ باید به‌عنوان دوره‌ای با اهمیت در بیداری جامعه ایران تلقی شود. این روز نشان‌دهنده قدرت بیداری فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در میان مردم بوده و بیش از چهار دهه پس از آن، همچنان الهام بخش فعالیت‌های اعتراضی و اجتماعی در ایران است. اینگونه رویدادها به خصوص در شرایط کنونی که مردم برای احقاق حقوق و آزادی‌های خود تلاش می‌کنند، همچنان از اهمیت خاصی برخوردارند و مرجع الهام بخشی برای نسل‌های آینده باقی می‌مانند.
