یادداشت‌های اسدالله علم: روزی که نخست‌وزیر اسرائیل به کاخ شاه آمد – چه اتفاقاتی افتاد؟
اسدالله علم، نخست‌وزیر و یکی از سیاستمداران برجسته ایران در دوران محمدرضا پهلوی، به عنوان یک شاهد عینی مهم‌ترین رویدادهای تاریخ معاصر کشور شناخته می‌شود. یادداشت‌های او به خوبی رویدادهای پیچیده و پرالحاح آن دوران را توصیف می‌کنند. یکی از این رویدادها، دیدار مهم و تاریخی اسحاق رابین، نخست‌وزیر وقت اسرائیل، با محمدرضا شاه پهلوی در کاخ مرمر تهران بود. این ملاقات که در سپتامبر ۱۹۷۰ میلادی انجام شد، تأثیرات قابل توجهی بر روابط ایران و اسرائیل و همچنین بر اوضاع سیاسی در خاورمیانه داشت.
این دیدار تحت شرایط خاصی برگزار شد. ایران و اسرائیل در آن زمان روابط دیپلماتیک بسیار نزدیکی داشتند و هر دو کشور در برابر تهدیدات مشترک از سوی کشورهای عربی و کمونیستی قرار داشتند. دولت اسرائیل به عنوان یکی از اصلی‌ترین متحدان ایران در منطقه، به دنبال تقویت روابط اقتصادی و نظامی با تهران بود. از سوی دیگر، محمدرضا شاه نیز به عنوان یک پیشگام در عرصه مدرنیزاسیون کشور، به شدت به تقویت روابط با کشورهای غربی و به ویژه اسرائیل علاقه‌مند بود.
اسدالله علم در یادداشت‌هایش به تفصیل درباره جزئیات این دیدار و مباحث مطرح‌شده در آن نوشته است. او اشاره می‌کند که در نخستین دقایق ورود رابین به کاخ، فضایی پر از برگزاری مراسم و تشریفات رسمی حاکم بود. محمدرضا شاه که به شدت به این دیدار اهمیت می‌داد، با روحیه‌ای گرم و پذیرایی خاصی از نخست‌وزیر اسرائیل استقبال کرد. این ملاقات به نوعی نمادینی از روابط عمیق دو کشور بود و همه چیز به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده بود که نشان‌دهنده اتحاد و هم‌سلیقگی در سیاست‌های دو کشور باشد.
علم در یادداشت‌های خود به بیان مباحث کلیدی میان دو طرف پرداخته است. از جمله این مباحث می‌توان به وضعیت خاورمیانه، تحولات مصر و نقش جمال عبدالناصر به عنوان یک رقیب اصلی برای ایران و اسرائیل اشاره کرد. همچنین، امنیت مرزها و تهدیدات احتمالی ناشی از جو منطقه، یکی دیگر از محورهای گفت‌وگو بود. طبق نوشته‌های علم، رابین در این دیدار بر اهمیت همکاری‌های نظامی و اطلاعاتی میان دو کشور تأکید کرد و بر لزوم ایجاد یک جبهه واحد در مقابل تهدیدات مشترک تأکید نمود.
پس از بحث‌های فشرده، دو طرف به جمع‌بندی مباحث پرداختند و اعلامیه‌ای صادر کردند که به نوعی هویت اتحاد میان تهران و تل‌آویو را تثبیت کرد. این اعلامیه شامل همکاری‌های اقتصادی، نظامی و فرهنگی دو کشور در سالهای آتی بود و در حقیقت، پیوندهای دو کشور را برای سال‌ها عمیق‌تر کرد.
در حافظه تاریخی مردم ایران، این دیدار به عنوان یک نقطه عطف در تاریخ روابط ایران و اسرائیل ثبت شده است. اما سال‌ها بعد و با وقوع انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹، این روابط به شکلی اساسی دگرگون شد و مؤلفه‌های آن گردهمایی به کلی از بین رفت.
در یادداشت‌های علم، به‌ویژه تأکید بر ویژگی‌های شخصیتی و سیاسی رابین نیز جالب توجه است. او به عنوان یک سیاستمدار با تجربه با اظهاره نظرهای استوار و برنامه‌های روشن به نظر می‌رسید و علم به تأثیر شخصیت و تفکر او در روابط دو کشور اعتراف می‌کند.
در نهایت، دیدار اسحاق رابین با شاه در کاخ مرمر نه تنها گویای روابط نزدیک میان ایران و اسرائیل بود، بلکه منعکس کننده واقعیت‌هایی از پویایی‌های سیاسی و اجتماعی در آن زمان نیز می‌باشد. این رویداد به وضوح نشان دهنده پیچیدگی‌های روابط بین‌المللی در دوران جنگ سرد و تأثیرات آینده آن بر خاورمیانه است. با مرور تاریخ، آن روز به یادآورنده یک پیوند سیاسی و همکاری‌های استراتژیک باقی مانده که سرنوشت دو کشور را در مراحل بعدی به شکل‌های متفاوتی تحت تأثیر قرار داد.
