کیفیت هوای تهران: آیا با شاخص ۷۸ می‌توانیم نفس راحتی بکشیم؟
کیفیت هوای تهران، پایتخت جمهوری اسلامی ایران، یکی از موضوعات مهم و قابل توجهی است که همواره در کانون توجه رسانه‌ها و مردم قرار دارد. در روزهای اخیر، بر اساس گزارش‌های رسمی، شاخص کیفیت هوای تهران به عدد ۷۸ رسید که این شاخص در مقیاس ۰ تا ۱۰۰ به معنی وضعیت نسبتا قابل قبول برای تنفس و فعالیت‌های روزمره است. اما آیا واقعا با این شاخص می‌توانیم احساس راحتی کنیم و نفس عمیق بکشیم؟
برای درک صحیح از این وضعیت، لازم است نگاهی به مفهوم شاخص کیفیت هوا (AQI) بیندازیم. این شاخص به طور کلی وضعیت آلودگی هوا را بر اساس غلظت ذرات معلق، گازهای مضر و دیگر آلاینده‌ها ارزیابی می‌کند. مقادیر زیر ۵۰ نشان‌دهنده هوای پاک، ۵۱ تا ۱۰۰ هوای قابل قبول، ۱۰۱ تا ۱۵۰ هوای متوسط، ۱۵۱ تا ۲۰۰ هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و مقادیر بالاتر نشان‌دهنده وضعیت خطرناک برای سلامت عموم است.
با توجه به این توضیحات، شاخص ۷۸ به معنای عدم وجود آلودگی مضر برای عموم مردم است؛ اما این به آن معنا نیست که هوای تهران کاملاً مناسب است. بسیاری از کارشناسان معتقدند که حتی در شرایطی که این شاخص در پایین‌ترین حد ممکن قرار دارد، هنوز عواملی وجود دارند که می‌توانند بر سلامت تنفسی افراد تأثیر منفی بگذارند.
مهم‌ترین آلاینده‌ها مانند ذرات معلق PM2.5 و PM10، نیتروژن دی‌اکسید و اوزون، تماماً از جمله عواملی هستند که می‌توانند تاثیرات منفی بر روی سلامت افراد به ویژه کودکان و سالمندان بگذارند. متخصصان بهداشت محیط به ویژه در روزهای پاییز و زمستان که میزان آلودگی افزایش می‌یابد، توصیه می‌کنند که مردم به ویژه گروه‌های حساس از فعالیت‌های شدید در فضای باز خودداری کنند.
از سوی دیگر، در نظر داشته باشیم که کیفیت هوا تنها به شاخص AQI محدود نمی‌شود. عواملی چون دما، رطوبت و جغرافیای شهری نیز نقش مهمی در کیفیت هوا دارند. به عنوان مثال، در فصل سرما، بخاری‌های خانگی و وسایل نقلیه سوخت فسیلی می‌توانند باعث افزایش سطح آلودگی شوند. همچنین، پدیده‌ای به نام وارونگی دما می‌تواند آلودگی را در سطوح پایین ترو در مناطق شهری محبوس کند و شرایط را برای تنفس دشوارتر کند.
آمارهای موجود نشان می‌دهد که تهران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شهرهای منطقه، به لحاظ ترافیک و مصرف سوخت فسیلی در رده‌های بالای آلایندگی قرار دارد. بر اساس گزارشی که مرکز پایش آلودگی هوا منتشر کرده، در سال‌های گذشته، کیفیت هوای تهران به طور متناوب دچار نوسان شده و در اکثر ایام سال، به ویژه در فصول سرد، با افزایش غلظت آلاینده‌ها مواجه بوده است.
بدین ترتیب، در حالی که شاخص ۷۸ نشان‌دهنده وضعیت نسبتاً قابل قبول متناسب با استانداردهای بین‌المللی است، اما هنوز لازم است که آحاد جامعه به پیگیری و کاهش آلودگی هوا توجه بیشتری داشته باشند. اقدامات مسئولان دولتی در زمینه کنترل آلودگی، بهبود حمل و نقل عمومی، و افزایش فضای سبز شهر می‌تواند به کاهش مشکلات ناشی از آلودگی کمک کند.
در نهایت، هوشیاری جامعه و پیگیری شهروندان برای حفظ سلامت خود و نسل‌های آینده اهمیت ویژه‌ای دارد. با وجود اینکه ممکن است به نظر برسد عدد ۷۸ نشانه‌ای از هوای نسبتا پاک است، اما فراموش نکنیم که هوای تهران همچنان نیازمند نظارت و کنترل دقیق‌تر است و همه ما به عنوان شهروندان مسئولیت داریم که در حفاظت از محیط زیست و بهبود کیفیت هوا مشارکت کنیم. تأمل در این وضعیت و ایفای نقش فعال در حفاظت از هوای پاک، نه تنها وظیفه‌ای ملی است بلکه به نوعی تضمین‌کننده سلامت فردی و اجتماعی ما نیز خواهد بود.
