کشف راز سرنوشت کشتی افسانه‌ای کاپیتان جیمز کوک پس از ۲۵۰ سال: پایان یک افسانه؟
سرنوشت کشتی مشهور کاپیتان جیمز کوک، یعنی کشتی HMS Endeavour که به ترسیم خطوط ساحلی استرالیا و نیوزلند کمک شایانی کرد، پس از گذشت بیش از ۲۵۰ سال بالاخره مشخص شد. دانشمندان با تایید کشف بقایای غرق شده این کشتی در بندر نیوپورت، رود آیلند، به یک ربع قرن تحقیق و تفحص دقیق و کاوش‌های زیرآبی پایان دادند.
سفری تاریخی در پهنه دریاها
بین سال‌های ۱۷۶۸ تا ۱۷۷۱، کشتی Endeavour نخستین کشتی اروپایی بود که به سواحل شرقی استرالیا رسید و جزایر اصلی نیوزلند را دور زد. این کشتی کوچک اما حیاتی به رهبری کاپیتان کوک، نقش کلیدی در نقشه‌برداری از سرزمین‌های ناشناخته برای بریتانیا ایفا کرد. Endeavour پس از این سفر تاریخی، به تدریج در تاریخ محو شد و پیش از آنکه در سال ۱۷۷۵ فروخته شود، به یک کشتی ترابری نیرو تبدیل شد.
این کشتی که نام آن به Lord Sandwich تغییر یافت، به این ترتیب به داستان خود پایان نداد. در جریان جنگ استقلال آمریکا در سال ۱۷۷۸، این کشتی عمداً در سواحل رود آیلند غرق شد و به یکی از پنج کشتی غرق شده در بندر نیوپورت تبدیل شد. برای بیش از دو قرن، مکان دقیق این کشتی یک راز باقی مانده بود و گمانه‌زنی‌ها و تلاش‌های تحقیقاتی گسترده‌ای را برانگیخت.
تایید هویت کشتی توسط باستان‌شناسان
در یک دستاورد مهم، کارشناسان موزه ملی دریایی استرالیا (ANMM)، لاشه کشتی با شناسه RI 2394 را به عنوان همان کشتی Endeavour شناسایی کردند. این شناسایی پس از مقایسه ویژگی‌های فیزیکی لاشه، مانند نحوه قرارگیری الوارها، با نقشه‌های تاریخی کشتی صورت گرفت. ابعاد این لاشه با ابعاد ثبت شده در یک بررسی مربوط به سال ۱۷۶۸ از کشتی Endeavour مطابقت نزدیکی دارد و تجزیه و تحلیل چوب نشان داد که این چوب منشاء اروپایی دارد که با سوابق تاریخی تعمیرات کشتی در سال ۱۷۷۶ همخوانی دارد.
کیران هوستی، باستان‌شناس ANMM در این‌باره گفت: «ما مجموعه‌ای از شواهد داریم که نشان می‌دهد RI 2394 همان HMB Endeavour است. اندازه تمام الوارها تقریباً با Endeavour یکسان است و من در مورد میلی‌مترها صحبت می‌کنم، نه اینچ.»
اگرچه تنها حدود ۱۵ درصد از بدنه این کشتی سالم باقی مانده است، اما محققان اکنون بر یافتن راه‌هایی برای محافظت و حفظ این محوطه باستانی مهم تمرکز کرده‌اند.
رمزگشایی از گذشته: اهمیت این کشف
کشتی Endeavour چیزی فراتر از یک کشتی بود، بلکه نمادی از اکتشافات بریتانیا و کنجکاوی علمی بود. این کشتی اولین تماس اروپایی‌ها با استرالیا را رقم زد و شناسایی آن در بندر نیوپورت، ارتباط ملموسی با یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخ دریانوردی فراهم می‌کند.
با این حال، این یافته‌ها خالی از جنجال نیست. هنگامی که ANMM در سال ۲۰۲۲ یک گزارش اولیه منتشر کرد، برخی از شرکای تحقیقاتی آن‌ها، از جمله پروژه باستان‌شناسی دریایی رود آیلند (RIMAP)، نسبت به این موضوع ابراز تردید کردند و این شناسایی را “زودرس” خواندند. علی‌رغم این مخالفت‌ها، کارشناسان ANMM بر یافته‌های خود پافشاری می‌کنند که توسط شواهد فزاینده‌ای پشتیبانی می‌شود.
هوستی توضیح داد: «هیچ تابلویی وجود ندارد که بگوید “کوک اینجا بود”. اما ما هرگز چیزی در این مکان پیدا نخواهیم کرد که فریاد بزند این همان Endeavour است.»
میراث ماندگار Endeavour
سفر Endeavour، تخیل مورخان و کاوشگران را به طور یکسان تسخیر کرده است. میراث آن تنها در اکتشافاتی که انجام داد نیست، بلکه در استقامت محض کشتی و خدمه آن نیز نهفته است. کشف لاشه این کشتی در بندر نیوپورت، فصل پایانی جستجوی طولانی برای یافتن پاسخ‌ها را رقم می‌زند. دانشمندان با انجام تحقیقات گسترده و کاوش‌های زیرآبی، داستان این کشتی را کنار هم قرار داده‌اند و جایگاه آن را در تاریخ برای نسل‌های آینده تضمین کرده‌اند.
اگرچه این کشتی عمداً غرق شد، اما کشف آن یک دستاورد قابل توجه برای باستان‌شناسی دریایی است. محققان اکنون با چالش حفظ آنچه از این کشتی تاریخی باقی مانده است، روبرو هستند، وظیفه‌ای که نیازمند مطالعه و تلاش‌های حفاظتی مداوم است.
با ادامه کار آن‌ها، شناسایی کشتی Endeavour یادآور تاثربرانگیزی از اهمیت پایدار این کشتی و اسراری است که هنوز در انتظار کشف شدن در زیر سطح اقیانوس هستند.
