کشف امواج عظیم زیر اقیانوس اطلس: راز ۱۱۷ میلیون ساله و تأثیر آن بر تغییرات اقلیمی
در عمق‌های زیر اقیانوس اطلس، در سواحل گینه بی‌سائو در غرب آفریقا، دانشمندان با کشفی شگفت‌انگیز مواجه شدند: امواج عظیم گل‌ولای فسیل‌شده‌ای که بیش از ۱۰۰۰ متر زیر بستر دریا دفن شده‌اند. این ساختارهای غول‌پیکر رسوبی که برخی از آن‌ها ارتفاعی تا ۳۰۰ متر و طولی بیش از یک کیلومتر دارند، نشانه‌های جدیدی در مورد شکل‌گیری اقیانوس اطلس و تأثیر آن بر اقلیم جهانی در حدود ۱۱۷ میلیون سال پیش ارائه می‌دهند.
گذرگاه کلیدی بین قاره‌ها و تأثیر آن بر گردش اقیانوسی
این امواج گل‌ولای که به آن‌ها جریان‌های کانتوریت گفته می‌شود، در منطقه‌ای زمین‌شناسی به نام “گذرگاه استوایی” شکل گرفته‌اند. این ناحیه مکانی است که در آن آفریقا و آمریکای جنوبی در حین شکسته شدن ابرقاره گوندوانا در دوران مزوزوئیک از یکدیگر جدا شدند، در زمانی که دایناسورها بر روی زمین سلطه داشتند.
اگرچه تخمین‌های قبلی باز شدن این گذرگاه را بین ۱۱۳ تا ۸۳ میلیون سال پیش ارزیابی کرده بودند، تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که این فرآیند زودتر آغاز شده است، به‌ویژه در حدود ۱۱۷ میلیون سال پیش. این اصلاح “چند میلیون ساله” تغییرات عمده‌ای در درک آب‌وهوا در آن دوران به همراه دارد، به گفته این مطالعه.
نقش تکتونیک در الگوهای آب‌وهوایی باستانی
باز شدن گذرگاه استوایی سبب ایجاد “اختلالات مهمی در گردش آب بین حوضه‌های نمکی اقیانوس جنوبی و آب‌های تازه‌تر اقیانوس مرکزی” شد. تفاوت‌های چگالی آب موجب ایجاد نوعی “شCascade زیرآبی” شد که این امواج سنگین گل‌ولای را شکل داد.
یوزیدان نیکلسون، یکی از نویسندگان این تحقیق، توضیح داد که این باز شدن “به‌طور اولیه به گرمایش موقتی کمک کرد، زیرا کارایی ذخیره‌سازی کربن در حوضه‌های جدید کاهش یافت.” به مرور زمان و تقویت ارتباط دریایی، “گردش اقیانوس جهانی تثبیت شد و باعث خنک شدن پایدار در انتهای دوره کرتاسه گردید.”
درک روندهای گذشته اقیانوسی برای پیش‌بینی خطرات اقلیمی آینده
نیکلسون بر اهمیت امروزی این یافته‌ها تأکید کرد: “جریان‌های اقیانوسی نقش کلیدی در تنظیم دماهای جهانی بازی می‌کنند. اختلالات، مانند آنچه امروز به‌واسطه ذوب یخچال‌ها ایجاد می‌شود، می‌تواند عواقب عمیقی داشته باشد.”
این کشف که در Global and Planetary Change منتشر شده، ارتباط عمیق بین حرکات تکتونیکی، گردش اقیانوسی و تنظیم آب‌وهوای جهانی را بر روی مقیاس‌های زمانی زمین‌شناسی نمایان می‌سازد. همچنین این نکته را مطرح می‌کند که “تعادل‌های عظیم سیاره‌ای غالباً تحت تأثیر مکانیزم‌های عمیق و نامرئی قرار دارند که گاهی برای میلیون‌ها سال مدفون می‌مانند” و درک این موضوعات می‌تواند کلیدهایی را برای “درک و شاید کاهش اختلالات آینده” فراهم کند.
این یافته نه تنها زمانبندی تشکیل اقیانوس اطلس را تصحیح می‌کند بلکه دانش ما از چگونگی شکل‌دهی رویدادهای زمین‌شناسی باستان بر سیستم‌های اقلیمی که برای حیات در کره زمین حیاتی هستند، را تقویت می‌کند.
