سیارک آپوفیس: آیا این سنگ آسمانی به زمین برخورد خواهد کرد؟
چشمهایتان را آماده کنید، چون قرار است دربارۀ یکی از مشهورترین سنگهای آسمانی تاریخ با شما صحبت کنیم: سیارک «آپوفیس». این جرم آسمانی که در سال 2004 کشف شد، به خاطر احتمال برخوردش با زمین در آینده، سروصدای زیادی به پا کرد. اما آیا واقعاً خطری وجود دارد؟ بیایید با هم بررسی کنیم.
آپوفیس چیست و چرا مهم است؟
آپوفیس یک سیارک بالقوه خطرناک (Potentially Hazardous Asteroid) است. این یعنی هم اندازۀ نسبتاً بزرگی دارد (حدود 370 متر قطر) و هم مدارش به گونهای است که میتواند به نزدیکی زمین برسد.
ریچارد بینزل، استاد علوم سیارهای در MIT، در این باره میگوید: «نزدیکترین مواجهه با این بزرگی (حدود 370 متر)، یعنی تقریباً هماندازۀ برج ایفل، تنها یک بار در هر 7500 سال اتفاق میافتد.»
نکتۀ جالب اینجاست که مشاهدات اولیۀ آپوفیس نشان میداد که احتمال برخورد آن با زمین در سال 2029 بسیار زیاد است. این خبر باعث نگرانیهای زیادی شد، اما خوشبختانه، با مشاهدات دقیقتر، این احتمال به صفر رسید.
آیا آپوفیس در آینده به زمین برخورد میکند؟
خبر خوب این است که در حال حاضر، دانشمندان هیچ خطری از جانب آپوفیس برای زمین پیشبینی نمیکنند. محاسبات نشان میدهد که این سیارک در 13 آوریل 2029 (24 فروردین 1408) از فاصلۀ حدود 32 هزار کیلومتری زمین عبور خواهد کرد. این فاصله از مدار بسیاری از ماهوارههای زمین ثابت هم کمتر است!
برای درک بهتر، بد نیست بدانید که در تاریخ 9 مارس 2021، آپوفیس از فاصلۀ 17 میلیون کیلومتری زمین گذشت. رصدهای راداری و پیگیریهای مداوم باعث شد که دانشمندان بتوانند مسیر آن را دقیقتر تعیین کنند و خیالمان را راحت کنند.
بینزل در این مورد میگوید: «ما [از این پیگیریها] خیالمون راحت شد و تا زمانی که نگاه نکنیم، نگران نیستیم.»
او که از پیشگامان مطالعات خطرات سیارکی و مخترع مقیاس خطر تورینو است، روی یک نکتۀ بیشتر از همه تأکید دارد: «اگر هیچ چیز دیگری از سخنرانیام به یاد نیاورید، این سه نکته را به یاد داشته باشید: آپوفیس خطرناک نیست؛ آپوفیس خطرناک نیست؛ آپوفیس خطرناک نیست.»
البته، دانشمندان همچنان به بررسی این سیارک ادامه میدهند. در دهههای بعد، رصدهای راداری و پیگیریهای مداوم، مدار آپوفیس را از صدها کیلومتر به تنها چند کیلومتر محدود کردهاند. تا سال 2021، این سیارک به طور رسمی از فهرست تمام فهرستهای تهدید حذف شده و به این ترتیب، دیگر خطری برایمان ندارد.
چرا نام آپوفیس انتخاب شد؟
دانشمندان با الهام از خدای جهان زیرین مصر باستان، نام این سیارک را آپوفیس گذاشتند. به همین دلیل، رسانهها لقب «خدای آشوب» را به آن دادند.
مدار آپوفیس چگونه تغییر میکند؟
نزدیک شدن آپوفیس به زمین در سال 2029، فرصتی منحصربهفرد برای دانشمندان فراهم میکند تا تأثیر گرانش زمین بر مدار این سیارک را بررسی کنند. این رویداد میتواند حتی باعث تغییر دستهبندی آن شود و وضعیت تازهای را رقم بزند.
زمین با تقریب زدن آپوفیس، مسیر این سنگ آسمانی را اندکی منحرف میکند. اما اگر این سیارک از یک ناحیۀ کلیدمانند بگذرد (که کوچکتر از ماهوارههای زمین ثابت است)، ممکن است در نور خورشید پنهان شود و اصطلاحاً دچار رزونانس یا تشدید مداری شود. در این صورت، مدار آن به مداری بزرگتر و بازتر به نام مدار آپولو تغییر میکند. با این حال، همچنان احتمال برخورد آن به صفر نزدیک خواهد بود و وضعیت آیندهاش، به دقت رصدها و محاسبات بعدی بستگی خواهد داشت.
مأموریتهای فضایی برای مطالعۀ آپوفیس
در حال حاضر، مأموریتهایی برای بررسی دقیقتر این سیارک برنامهریزی شدهاند. به عنوان مثال، فضاپیمای OSIRIS-APEX قصد دارد پس از اتمام مأموریت اصلی خود در نزدیکی سیارک «بنو»، به سمت آپوفیس حرکت کند و آن را از نزدیک مورد مطالعه قرار دهد.
همچنین، احتمال دارد که پروژههای دیگری نیز برای بررسی ترکیب و ساختار این سیارک در دستور کار قرار بگیرند تا درک بهتری از این مهمان آسمانی پیدا کنیم.
سخن آخر
اگرچه در ابتدا احتمال برخورد سیارک آپوفیس با زمین نگرانیهایی را ایجاد کرده بود، اما با بررسیهای دقیقتر، مشخص شد که این خطر منتفی است. با این حال، دانشمندان همچنان به رصد و بررسی این سیارک ادامه خواهند داد تا درک بهتری از ساختار و رفتار آن به دست آورند و از هرگونه خطر احتمالی در آینده جلوگیری کنند.
