در حالی که پرونده مذاکرات هسته‌ای ایران همواره با فراز و نشیب‌های فراوانی روبرو بوده است، اظهارات اخیر یک مقام ارشد غربی بار دیگر روزنه‌های امید را زنده کرده است. ویتکاف، دیپلمات برجسته، با ابراز خوشبینی نسبت به روند جاری گفتگوها، اعلام کرده است که مذاکرات در مسیر درستی قرار دارد. این اظهارنظر در شرایطی مطرح می‌شود که تردیدها و نگرانی‌ها پیرامون آینده این مذاکرات همچنان وجود دارد. حال باید دید این ارزیابی مثبت تا چه میزان با واقعیت‌های میدانی و اراده طرفین برای رسیدن به یک توافق جامع و پایدار همخوانی خواهد داشت. آیا می‌توان انتظار داشت که این مسیر درست، به سرانجامی مطلوب برای همه طرف‌های ذینفع منجر شود؟
امیدواری های کاخ سفید به مذاکرات ایران و آزادی زندانیان در غزه در آستانه سفر منطقه ای ترامپ
گزارش ها از تلاش آمریکا برای تنظیم دور چهارم مذاکرات هسته ای با ایران و پیشرفت در توافق آزادی زندانیان در غزه حکایت دارد، در حالی که کاخ سفید نسبت به مسیر دیپلماسی با تهران با احتیاط خوشبین است.
باراک راوید، خبرنگار شناخته شده وبگاه خبری آکسیوس، به نقل از استیو ویتکاف، که در این گزارش به عنوان نماینده رئیس جمهور آمریکا در امور غرب آسیا معرفی شده، جزئیاتی از آخرین تلاش های دیپلماتیک واشنگتن در قبال ایران و بحران غزه را منتشر کرده است. به گفته ویتکاف، مذاکرات با ایران “در مسیر درستی” قرار دارد و آمریکا فعالانه در تلاش است تا دور چهارم گفتگو های هسته ای با ایران را برای روز های آتی، احتمالاً آخر هفته جاری، برنامه ریزی کند. این نماینده تاکید کرده است که اگر این دور از مذاکرات برگزار نشود، تنها دلیل آن سفر پیش روی دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، به خاورمیانه خواهد بود.
پیشرفت محتاطانه در گفتگو های هسته ای ایران
استیو ویتکاف در گفتگو با آکسیوس، که در حاشیه مراسمی در سفارت رژیم صهیونیستی انجام شده، با ابراز خوشبینی محتاطانه نسبت به روند مذاکرات با ایران، اظهار داشته است: “ما در حال دستیابی به پیشرفت هایی هستیم. امیدوارم که در مسیر درستی حرکت کنیم.” وی افزوده است که رئیس جمهور آمریکا تمایل دارد این موضوع، در صورت امکان، از مسیر دیپلماتیک حل و فصل شود و به همین دلیل، تمام تلاش تیم آمریکایی بر پیشبرد این گفتگو ها متمرکز است.
این اظهارات در حالی بیان می شود که آمریکا و ایران پیش از این سه دور مذاکرات هسته ای غیر مستقیم را با میانجیگری کشور عمان برگزار کرده اند. در این گفتگو ها، ویتکاف به عنوان نماینده طرف آمریکایی حضور داشته است. قرار بود دور چهارم این مذاکرات شنبه گذشته در شهر رم، پایتخت ایتالیا، برگزار شود، اما این نشست بدون اعلام تاریخ جدید به تعویق افتاد. باراک راوید پیشتر نیز به نقل از منابعی مدعی شده بود که دور بعدی گفتگو های غیر مستقیم ایران و آمریکا در رم برگزار خواهد شد.
مذاکرات هسته ای با ایران همواره با پیچیدگی های خاص خود همراه بوده است. طرفین در تلاشند تا به راه حلی دست یابند که نگرانی های بین المللی در مورد برنامه هسته ای ایران را مرتفع ساخته و در عین حال، منافع و حقوق ایران را نیز در نظر بگیرد. نقش کشور های میانجی مانند عمان در تسهیل این گفتگو ها و نزدیک ساختن دیدگاه ها بسیار حائز اهمیت بوده است. تعویق دور چهارم مذاکرات، هرچند می تواند به دلایل لجستیکی یا برنامه ریزی های دیپلماتیک باشد، اما حساسیت های موجود در این پرونده را نیز نشان می دهد. با این حال، تاکید ویتکاف بر “مسیر درست” و “پیشرفت ها” می تواند نشان دهنده وجود روزنه هایی از امید برای دستیابی به یک تفاهم باشد.
تلاش های بی وقفه برای آزادی زندانیان در غزه
موضوع دیگری که استیو ویتکاف به آن پرداخته، وضعیت زندانیان صهیونیست در غزه و تلاش ها برای آزادی آن ها است. وی تاکید کرده که آمریکا بی وقفه برای آزادی این زندانیان می کوشد و امیدوار است پیشرفتی در این زمینه، پیش از سفر منطقه ای دونالد ترامپ یا در جریان آن، حاصل شود. ویتکاف افزوده است که تقریباً هر روز با بازیگران کلیدی منطقه ای، از جمله مصر و قطر، و همچنین با اسرائیل در این مورد در تماس است.
او به باراک راوید گفته است: “امیدوارم پیشرفت کنیم. امیدوارم همه ‘گروگان ها’ (زندانیان صهیونیست) آزاد شوند. رئیس جمهور ترامپ می خواهد آنها آزاد شوند. نخست وزیر نتانیاهو هم همین را می خواهد. ما به صورت هماهنگ کار می کنیم.” این هماهنگی میان آمریکا، مصر، قطر و اسرائیل برای دستیابی به یک توافق آتش بس و آزادی اسرا، نشان دهنده اهمیت این موضوع برای تمامی طرف های درگیر است. ویتکاف در سخنرانی خود در سفارت رژیم صهیونیستی نیز با اشاره به ۵۹ زندانی باقیمانده، از طرف رئیس جمهور آمریکا تعهد داده که امسال بی وقفه تلاش خواهند کرد تا “واقعیتی از صلح، شکوفایی و برای اسرائیل، وحدت” محقق شود.
موضوع زندانیان و گروگان ها همواره یکی از پیچیده ترین و حساس ترین جنبه های منازعات منطقه ای بوده است. دستیابی به توافق در این زمینه نیازمند مذاکرات فشرده، اعتمادسازی، و در نظر گرفتن ملاحظات انسانی و سیاسی تمامی طرف ها است. تلاش های دیپلماتیک کنونی با هدف شکستن بن بست موجود و ایجاد زمینه برای یک راه حل پایدار صورت می گیرد.
سفر منطقه ای ترامپ و ابتکارات جدید
دونالد ترامپ قرار است هفته آینده به کشور های عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی سفر کند. اگرچه سفر به اراضی اشغالی فلسطین در برنامه سفر مستقیم او قرار ندارد، اما گفته می شود پیت هگست، که در این گزارش به عنوان وزیر دفاع آمریکا معرفی شده، قصد دارد در تاریخ ۱۲ مه به سرزمین های اشغالی سفر کرده و سپس در عربستان سعودی به ترامپ بپیوندد.
ویتکاف در ادامه سخنان خود به ابتکارات کمک های بشردوستانه به غزه و همچنین تلاش برای گسترش توافق نامه های صلح ابراهیم اشاره کرده و گفته است که در این زمینه به زودی اعلامیه های بسیاری منتشر خواهد شد. وی افزوده است: “سال آینده همچنین شاهد بحث هایی در مورد چالش های منطقه ای در خاورمیانه، مانند سوریه، لبنان و البته ایران خواهیم بود و ما توافق داریم که آنها هرگز به سلاح هسته ای دست نخواهند یافت.” این اظهارات نشان دهنده نگاه جامع آمریکا به مسائل منطقه و تلاش برای پیگیری همزمان چندین پرونده مهم است.
نماینده دونالد ترامپ در پایان سخنان خود از اسرائیلی ها خواسته است “وحدت را بر تفرقه، آینده نگری را بر اختلاف و امید را بر ناامیدی ترجیح دهند.” این فراخوان برای وحدت در شرایطی مطرح می شود که منطقه خاورمیانه با چالش های متعددی روبرو است و همکاری و همگرایی میان بازیگران مختلف می تواند به کاهش تنش ها و ایجاد ثبات بیشتر کمک کند. گزارش آکسیوس تصویری از تلاش های دیپلماتیک فشرده آمریکا در دو جبهه مهم ایران و غزه ارائه می دهد و باید منتظر ماند و دید که آیا این تلاش ها در روز ها و هفته های آینده به نتایج ملموسی خواهد انجامید یا خیر.