صنعت اسباب‌بازی در ایران، علی‌رغم پتانسیل بالا، با چالش‌های متعددی از جمله واردات بی‌رویه، قاچاق، فقدان نظام آماری دقیق و ضعف در طراحی و نوآوری روبرو است. برای ساماندهی این صنعت و رفع موانع پیش‌رو، تدوین سند ملی اسباب‌بازی از اواسط دهه ۹۰ آغاز شد. با این حال، پس از گذشت سال‌ها، این سند همچنان در پیچ‌وخم تصویب گرفتار مانده و به سرانجام مشخصی نرسیده است. این موضوع پرسش‌های متعددی را در خصوص دلایل این تأخیر و آینده این سند مطرح می‌کند.
چالش‌های صنعت اسباب‌بازی و بلاتکلیفی سند ملی ساماندهی آن
تدوین سند ملی اسباب‌بازی در ایران، با هدف ساماندهی این صنعت، از اواسط دهه ۹۰ و به‌ویژه پس از تأکید رهبر انقلاب در سال ۱۳۹۲ بر توجه به صنایع فرهنگی و تولید داخلی، آغاز شد. با این حال، علی‌رغم وعده‌های متعدد، این سند هنوز به تصویب نهایی نرسیده است.
ابعاد فرهنگی و اقتصادی صنعت اسباب‌بازی
صنعت اسباب‌بازی در ایران با چالش‌های اقتصادی و فرهنگی متعددی روبرو است. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، تعیین اولویت بین جنبه‌های فرهنگی و اقتصادی این صنعت است. تولیدکنندگان، با توجه به هزینه‌های تولید و رقابت با محصولات خارجی، بیشتر به جنبه‌های اقتصادی توجه می‌کنند. در مقابل، نهادهای فرهنگی بر نقش اسباب‌بازی در انتقال مفاهیم فرهنگی و ارائه محتوا تأکید دارند.
مشکلات موجود در صنعت اسباب‌بازی
واردات و قاچاق: بخش قابل توجهی از بازار اسباب‌بازی ایران در اختیار محصولات وارداتی، به‌ویژه قاچاق، است. این موضوع رقابت را برای تولیدکنندگان داخلی دشوار می‌کند.
فقدان نظام دانشی و آماری: نبود آمار دقیق از تولید، فروش، واردات و قاچاق اسباب‌بازی، مانع از برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری صحیح می‌شود.
مشکلات مالی و حمایتی: تولیدکنندگان اسباب‌بازی از حمایت‌های مالی کافی برخوردار نیستند و دسترسی به تسهیلات برای آنها دشوار است.
ضعف در طراحی و نوآوری: بسیاری از اسباب‌بازی‌های ایرانی از نظر طراحی و خلاقیت، توان رقابت با نمونه‌های خارجی را ندارند.
فروش سنتی و محدودیت در بازارهای بین‌المللی: روش‌های سنتی فروش و عدم دسترسی به بازارهای بین‌المللی، از دیگر مشکلات این صنعت است.
وضعیت سند ملی اسباب‌بازی
سند ملی اسباب‌بازی، که با همکاری نهادهای مختلف تدوین شده، هنوز به تصویب نهایی نرسیده است. اختلاف نظرها بین نهادهای متولی و تولیدکنندگان، روند تصویب این سند را با تأخیر مواجه کرده است.
اختلاف نظرها: تولیدکنندگان معتقدند که در جلسات تدوین سند حضور نداشته‌اند و نظرات آنها لحاظ نشده است. در مقابل، نهادهای متولی تأکید می‌کنند که جلسات متعددی با فعالان این حوزه برگزار شده است.
تغییرات در سند: پیش‌نویس سند ملی اسباب‌بازی با تغییراتی مواجه شده و نام آن از “سند ملی صنعت اسباب‌بازی” به “سند ملی ساماندهی صنعت اسباب‌بازی” تغییر کرده است.
وعده‌های تصویب: وعده‌های متعددی برای تصویب این سند داده شده است، اما هنوز به نتیجه نهایی نرسیده است.
پرسش‌های پیش رو
با توجه به مشکلات و چالش‌های موجود در صنعت اسباب‌بازی، این پرسش مطرح است که نهادهای متولی تا چه زمانی روند بررسی و نظارت بر این سند را ادامه خواهند داد و آیا این سند در سال جاری به تصویب خواهد رسید؟
امید است که با رفع موانع و اتخاذ رویکردی جامع، سند ملی اسباب‌بازی هر چه زودتر به تصویب برسد و گامی مؤثر در جهت ساماندهی این صنعت و حمایت از تولیدکنندگان داخلی برداشته شود.
