چرا بیابان‌های عربستان باعث گرد و خاک در آسمان تهران می‌شوند؟
بیابان‌های وسیع عربستان سعودی، به عنوان یکی از مناطق خشک و کم بارش جهان، به طور مکرر با پدیده گرد و غبار مواجه هستند که این وضعیت می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای در منطقه و حتی کشورهای همسایه داشته باشد. تهران، پایتخت جمهوری اسلامی ایران، از جمله شهرهایی است که تحت تأثیر این پدیده طبیعی قرار دارد. در این مقاله قصد داریم به بررسی دلایل این پدیده و تأثیر آن بر آسمان پایتخت بپردازیم و همچنین با نگاهی به نقشه‌ای جالب به درک بهتر این مسأله کمک کنیم.
عربستان سعودی با مساحتی بالغ بر ۲.۱۵ میلیون کیلومتر مربع، دارای بیابان‌های وسیعی همچون “ربع الخالی” (Rub’ al Khali) و بیابان‌های دیگر است که به دلیل اقلیم گرم و خشک خود، منابع آب بسیار محدودی دارد. این بیابان‌ها در زمان‌های خاص، به ویژه در فصول گرم سال، به دلیل وزش بادهای شدید و کمبود رطوبت، گرد و غبارهای عظیمی تولید می‌کنند. این گرد و غبارها ممکن است در اثر بادهای قوی، به سمت شمال و شرق حرکت کنند و به کشورهای همسایه، از جمله ایران، برسند.
کانون‌های گرد و غبار عربستان در مقایسه با ایران، به دلیل موقعیت جغرافیایی و وضعیت اقلیمی این کشور، کمتر از پوشش گیاهی برخوردارند. عدم وجود درختان و پوشش سبز، باعث می‌شود که خاک به آسانی جابه‌جا شود و در نتیجه، ذرات ریز خاک به هوا بروند. تحقیقات مختلف نشان داده است که در فصول گرم، وزش باد با سرعت‌های بالا، به طور مستقیم می‌تواند ذرات غبار را تا فاصله‌های بسیار بالایی جابه‌جا کند و آن‌ها را به سمت کشورهایی مانند ایران و به‌ویژه تهران بکشاند.
بر اساس مطالعات انجام شده، هوای تهران در بسیاری از مواقع به طور مستقیم تحت تأثیر گرد و غباری است که از عربستان و همچنین کشورهای همسایه به سمت این پایتخت جریان می‌یابد. در حالی که تهران به دلیل خود دارای مشکلات خاصی مانند ترافیک و آلودگی‌های ناشی از صنایع نیز هست، ورود گرد و غبارهای خارجی بر این مسائل می‌افزاید و کیفیت هوای شهر را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.
در روزهای دارای گرد و غبار، ذرات معلق در هوا می‌توانند به میزان قابل توجهی افزایش یابند و موجب کاهش دید افقی، تحریک سیستم تنفسی، و بروز مشکلات مختلف بهداشتی برای ساکنان این شهر شوند. به ویژه افرادی که به بیماری‌های تنفسی دچار هستند نظیر آسم و برونشیت، بیشترین تأثیر را از این وضعیت می‌پذیرند.
نقشه‌هایی که جهت بررسی و تحلیل مسیرهای حرکت گرد و غبارها طراحی می‌شوند، می‌توانند به ما در درک بهتر و همچنین پیش‌بینی وضعیت هوای تهران کمک کنند. به طور مثال، در یک نقشه می‌توان جریان بادها، دما و رطوبت هوا را بررسی کرد تا دقیق‌تر مشخص شود که کدام مناطق در معرض بیشترین مقدار گرد و غبار قرار دارند. این مسائل می‌تواند به مسئولین و شهروندان این کمک را کند که در روزهای گرد و غبار، اقدامات لازم را برای محافظت از سلامتی خود انجام دهند.
وجود بیابان‌های عربستان و پدیده گرد و غبار حاصل از آن، مسأله‌ای پیچیده است که نیاز به توجه جدی دارد. مسائلی چون تغییرات اقلیمی، مدیریت منابع آب، و توسعه پایدار در مقیاس منطقه‌ای می‌تواند در کاهش اثرات منفی این پدیده مؤثر باشد. به علاوه، همکاری با کشورهای همسایه به منظور بهبود وضعیت محیط زیست و کاهش مشکلات ناشی از گرد و غبار، یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر به شمار می‌رود.
در نهایت، توجه و آگاهی مردم درباره پدیده گرد و غبار و تأثیرات آن بر زندگی روزمره، می‌تواند به پیشگیری از عواقب منفی این پدیده کمک کند و بر بهبود سلامت عمومی و کیفیت زندگی در شهرهایی همچون تهران تأثیرگذار باشد. بنابراین، لازم است که تمام تلاش‌ها برای مدیریت بهینه و حفاظت از محیط‌زیست به کار گرفته شود تا این قبیل چالش‌ها در آینده به حداقل برسند.
