اینترنت، این دنیای بی‌کران و پر از امکانات، برای بسیاری به پناهگاهی امن تبدیل شده است. جایی که می‌توانند از واقعیت‌های تلخ زندگی، از احساسات ناخوشایند و به ویژه از «احساس شرم» فرار کنند. اما آیا این فرار، راه حلی دائمی است؟ آیا استفاده آسیب‌زا از اینترنت، می‌تواند جایگزینی برای مواجهه با مشکلات و حل آن‌ها باشد؟
در دنیای امروز، با گسترش روزافزون فناوری و دسترسی آسان به اینترنت، شاهد افزایش چشمگیر استفاده از این فضا در میان افراد مختلف هستیم. این استفاده، اگرچه می‌تواند جنبه‌های مثبت و سازنده‌ای داشته باشد، اما در برخی موارد، به شکل آسیب‌زا و مخرب ظاهر می‌شود. یکی از دلایل اصلی این استفاده آسیب‌زا، فرار از احساسات ناخوشایند، به ویژه «احساس شرم» است.
افرادی که با احساس شرم دست و پنجه نرم می‌کنند، اغلب به دنبال راهی برای پنهان کردن این احساس و فرار از آن هستند. اینترنت، با فراهم کردن امکان ناشناس ماندن و ایجاد هویت‌های مجازی، به بستری مناسب برای این فرار تبدیل می‌شود. آن‌ها می‌توانند در این دنیای مجازی، خود را به شکل دیگری نشان دهند، از نقاط ضعف خود پنهان شوند و به دنبال تأیید و پذیرش از سوی دیگران باشند.
اما این فرار، اغلب موقتی و سطحی است. احساس شرم، به جای حل شدن، در لایه‌های زیرین ذهن باقی می‌ماند و در نهایت، به شکل‌های دیگری بروز می‌کند. استفاده آسیب‌زا از اینترنت، می‌تواند منجر به انزوا، افسردگی، اضطراب و مشکلات دیگری شود که زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
پژوهشگران به تازگی دریافته‌اند که احساس شرم، یکی از عوامل کلیدی در گرایش افراد به استفاده آسیب‌زا از اینترنت است. این تحقیق همچنین نشان داده که رفتارهای تکانشی، نقش مهمی در تشدید این رابطه دارند.
اینترنت و احساس شرم
اینترنت که امروزه به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی ما تبدیل شده، در کنار فواید بسیار، خطراتی را نیز به همراه دارد. استفاده بی‌رویه و ناسالم از اینترنت می‌تواند به سلامت روانی افراد آسیب برساند. بر اساس مطالعات جدید، احساس شرم و رفتارهای تکانشی، دو عامل مهم در بروز این آسیب هستند.
چرا احساس شرم خطرناک است؟
شرم، احساسی اجتماعی است که هنگام انجام رفتاری ناپسند ایجاد می‌شود. این حس می‌تواند عزت‌نفس فرد را خدشه‌دار کرده و او را به فرار از واقعیت و پناه بردن به دنیای مجازی سوق دهد.
نقش رفتارهای تکانشی در استفاده ناسالم از اینترنت:
بر اساس یافته‌های این پژوهش، افرادی که علاوه بر احساس شرم، تمایل به رفتارهای تکانشی (ناگهانی و بدون فکر) دارند، بیشتر در معرض استفاده آسیب‌زا از اینترنت قرار می‌گیرند. این افراد ممکن است برای فرار از احساس شرم، به طور ناگهانی و بدون فکر، به اینترنت پناه ببرند و در نتیجه، استفاده ناسالم از آن را تجربه کنند.
نتایج کلیدی پژوهش:
احساس شرم، رابطه مستقیمی با استفاده آسیب‌زا از اینترنت دارد.
رفتارهای تکانشی، نقش واسطه‌ای در این رابطه ایفا می‌کنند.
روش‌های ناسازگار تنظیم هیجان، تأثیر چندانی در این رابطه ندارند.
این پژوهش که در فصلنامه «پژوهش‌های روان‌شناسی اجتماعی» منتشر شده، نشان می‌دهد که اینترنت می‌تواند به ابزاری برای فرار از واقعیت تبدیل شود. افرادی که در موقعیت‌های اجتماعی احساس شرم می‌کنند، ممکن است برای دوری از قضاوت دیگران، به دنیای مجازی پناه ببرند.
این یافته‌ها می‌تواند در پیشگیری و درمان اعتیاد به اینترنت مفید باشد و بر اهمیت کنترل رفتارهای تکانشی و تقویت راهبردهای سالم تنظیم هیجان تأکید دارد.
