آسمان ایران قانونمند شد: تصویب قوانین جدید برای ساماندهی پهپادها
با تصویب قانون “ساماندهی پهپادهای غیرنظامی”، آسمان ایران دیگر جولانگاه بیقانونی نخواهد بود. این قانون که با 22 ماده و 13 تبصره در جلسه علنی یکشنبه 20 خرداد 1400 مجلس تصویب و در روزنامه رسمی 10 مهرماه همان سال منتشر شد، به منظور ساماندهی فعالیت پهپادها در کشور، ابلاغ شده است.
هدف از تصویب قانون ساماندهی پهپادهای غیرنظامی چیست؟
هدف اصلی این قانون، ایجاد چارچوبی برای تولید، واردات، بهرهبرداری و آموزش پهپادها در کشور است. با وضع این قانون، انتظار میرود که استفاده از پهپادها در زمینههای مختلف از جمله اطلاعات، دفاع، راه، سمت و دادگستری قانونمند شده و از سوء استفادههای احتمالی جلوگیری شود.
مهمترین مفاد قانون ساماندهی پهپادها
ماده 1 این قانون به تعریف پهپاد غیرنظامی میپردازد:
هرگونه وسیله پرنده بدون سرنشین هدایتپذیر از دور یا خودکار (برنامهریزی شده) که دارای کاربرد غیرنظامی است و مصادیق آن بر مبنای امکان پایش، مراقبت، رهگیری و مهار فنی به پیشنهاد وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در کارگروه موضوع تبصره (2) این ماده تعیین میشود.
بر اساس این قانون، تمام پهپادها باید دارای سند رسمی مالکیت از سوی ناجا باشند. بدون سند مالکیت، هرگونه تولید، معامله، حمل یا نگهداری پهپاد ممنوع و جرم محسوب میشود. دارندگان پهپادهای قدیمی نیز موظفند ظرف 6 ماه نسبت به دریافت سند رسمی اقدام کنند. نکته قابل توجه این است که نگهداری بدون مجوز این پهپادها میتواند منجر به حبس و مجازاتهای دیگر شود.
تعریف مالک و بهرهبردار در قانون جدید
این قانون به تعریف دقیقتری از اصطلاحات مرتبط با پهپادها نیز میپردازد. به عنوان مثال، “مالک” به شخص حقیقی یا حقوقی اطلاق میشود که سند رسمی مالکیت پهپاد غیرنظامی به نام او صادر شده است. همچنین، “بهرهبردار” به اشخاص حقیقی یا حقوقی گفته میشود که برای به کارگیری پهپاد غیرنظامی و ارائه خدمات پروازی از سازمان هواپیمایی کشوری مجوز بهرهبرداری دریافت کردهاند.
عملیات پروازی پهپادها چگونه ساماندهی میشود؟
ماده 3 این قانون به عملیات پروازی پهپادها اشاره دارد و بیان میکند:
کلیه اقدامات و فرآیندهای اجرایی که قبل، حین و بعد از یک پرواز انجام میگیرد، به گونهای که شامل برنامهریزی، پیشبینی، اخذ مجوزهای لازم، برآوردها و محاسبات و اجرای پرواز و سپس اقدامات پس از پرواز است.
ماده 4 این قانون نیز مقرر میدارد نحوه تأمین، نظارت، بهرهبرداری، کاربری، عملیات، هدایت و سایر امور مربوط به پهپادهای مورد استفاده وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران به موجب دستورالعمل عملی خواهد بود که توسط ستاد کل نیروهای مسلح با همکاری وزارت اطلاعات، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و فرماندهی انتظامی تهیه میشود و به تصویب شورای عالی امنیت ملی میرسد.
شورای امنیت ملی متولی امور پهپادها
در راستای اجرای این قانون، “شورای امنیت کشور” مسئولیت سیاستگذاری اجرایی آن را بر عهده دارد. این شورا با همکاری کارگروهی متشکل از نمایندگان قوه قضائیه، وزارتخانههای کشور، اطلاعات، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، راه و شهرسازی و صنعت، معدن و تجارت، سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و سایر دستگاههای مرتبط، به حسن اجرای این قانون نظارت میکند.
ممنوعیتهای مرتبط با واردات پهپادهای غیرنظامی
بر اساس ماده 5 این قانون، واردات پهپادهای غیرنظامی و قطعات آنها ممنوع است. در این ماده بر لزوم رعایت تبصرههای 1 و 12 قانون “حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی” تأکید شده است. به این ترتیب، تولیدکنندگان و فعالان این حوزه باید با حمایت از دانشبنیانها، به دنبال بومیسازی فناوری پهپادها باشند و با همکاری وزارتخانههای صمت و دفاع، برای تبادل دانش طراحی و تولید پهپادها اقدام نمایند.
همچنین، ماده 18 این قانون بر لزوم تعیین نشانگر و شماره شناسایی یکتا برای پهپادهای غیرنظامی تأکید دارد. مشخصات فنی، نوع کاربری، مشخصات هویتی مالک و نوع کاربری از جمله اطلاعاتی است که باید در این شناسنامه ثبت شود.
مجازاتهای در نظر گرفته شده برای متخلفین
قانون ساماندهی پهپادهای غیرنظامی، مجازاتهای سنگینی را برای متخلفین در نظر گرفته است. به عنوان مثال، تولید و واردات پهپاد بدون مجوزهای قانونی، علاوه بر ضبط کالا، مستوجب حبس و جزای نقدی درجه 7 موضوع ماده 19 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392/2/1) با اصلاحات و الحاقات بعدی است.
همچنین، هرگونه معامله یا واگذاری، توزیع، تعمیر، تجهیز، حمل و نگهداری پهپاد غیرنظامی بدون ثبت در سامانه مربوطه نیز ممنوع است. در صورت تخلف، متخلفین به حبس درجه پنج مجازات اسلامی محکوم خواهند شد.
علاوه بر این، افرادی که با هدف اخلال در نظام اقتصادی کشور اقدام به قاچاق پهپاد نمایند، علاوه بر ضبط کالا، با مجازاتهای سنگینتری روبرو خواهند شد و پرونده آنها به مراجع قضایی ارجاع داده خواهد شد.
سخن پایانی
تصویب و اجرای قانون ساماندهی پهپادهای غیرنظامی، گامی مهم در راستای قانونمند کردن این صنعت نوظهور در کشور است. با اجرای دقیق این قانون، انتظار میرود که ضمن حمایت از تولیدکنندگان داخلی، از بروز مشکلات امنیتی و سوء استفادههای احتمالی نیز جلوگیری شود.
