دانشمندان به تازگی پرده از یک راز شگفت‌انگیز در فرآیند بهبودی بدن برداشته‌اند. تحقیقات جدید نشان می‌دهد که سلول‌هایی که در حال مرگ هستند، برخلاف تصور قبلی که تنها به عنوان ضایعات بیولوژیکی در نظر گرفته می‌شدند، نقش فعال و غیرمنتظره‌ای در ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده ایفا می‌کنند. این یافته‌های نویدبخش، دیدگاه ما را نسبت به […]
دانشمندان به تازگی پرده از یک راز شگفت‌انگیز در فرآیند بهبودی بدن برداشته‌اند. تحقیقات جدید نشان می‌دهد که سلول‌هایی که در حال مرگ هستند، برخلاف تصور قبلی که تنها به عنوان ضایعات بیولوژیکی در نظر گرفته می‌شدند، نقش فعال و غیرمنتظره‌ای در ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده ایفا می‌کنند. این یافته‌های نویدبخش، دیدگاه ما را نسبت به مکانیسم‌های خودترمیمی بدن تغییر داده و می‌تواند راه را برای توسعه روش‌های درمانی جدید و کارآمدتر در مواجهه با آسیب‌ها و بیماری‌ها هموار سازد. به نظر می‌رسد که حتی در دل مرگ سلولی نیز، نشانه‌هایی از حیات و ترمیم نهفته است.
یک پژوهش تازه، پرده از رازهای شگفت‌انگیزی در مورد چگونگی ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده برداشته است. این مطالعه نشان می‌دهد که فرآیندی که معمولاً به عنوان مرگ زودرس سلولی یا نکروز شناخته می‌شود، می‌تواند به طور غیرمنتظره‌ای به فرآیندهای بهبودی کمک کند.
مرگ زودرس سلولی، که ممکن است در پی بیماری یا جراحت رخ دهد، اغلب باعث آسیب‌های جدی می‌شود؛ برای مثال، پس از حملات قلبی و سکته‌های مغزی، تخریب قابل توجهی در بافت‌ها ایجاد می‌کند. برخلاف مرگ سلولی برنامه‌ریزی شده یا آپوپتوز که یک بخش طبیعی و سالم از چرخه حیات سلول است، نکروز یک نوع مرگ ناگهانی و مضر برای سلول‌ها و بافت‌ها محسوب می‌شود.
گروهی از پژوهشگران دانشگاه ایالتی آریزونا (ASU) در جریان مطالعه فرآیند نکروز در مگس‌های میوه (Drosophila melanogaster) که به دلیل توانایی‌های چشمگیرشان در بازسازی بافت‌ها شناخته شده‌اند، به یافته‌ای غیرمنتظره دست یافتند. آن‌ها مشاهده کردند که در لحظات مرگ سلول‌هایی که دچار نکروز شده‌اند، سلول‌های مجاور، پیام‌هایی را ارسال می‌کنند که رشد سلولی را در بخش‌های سالم‌تر بافت تحریک می‌کند.
این فرآیند از طریق تحریک تولید دسته‌ای از آنزیم‌ها به نام کاسپاز صورت می‌گیرد. در فرآیند آپوپتوز، آنزیم‌های کاسپاز نقش سلول‌های اعدام‌کننده را ایفا می‌کنند، اما زمانی که در مجاورت سلول‌های دچار نکروز فعال می‌شوند، به نظر می‌رسد نوع دیگری از کاسپاز باعث بهبودی در سلول‌های خاص می‌شود.
راب هریس (Rob Harris)، متخصص ژنتیک و زیست‌شناسی تکوینی از دانشگاه ایالتی آریزونا، در این باره می‌گوید: این کشف بسیار حائز اهمیت است، زیرا نه تنها به شواهد موجود مبنی بر نقش آنزیم‌های کاسپاز در ارسال پیام‌هایی که ترمیم بافت را تسهیل می‌کنند، می‌افزاید، بلکه برای نخستین بار نشان می‌دهد که این پدیده پس از وقوع نکروز نیز رخ می‌دهد.
این پژوهش جدید، بر اساس مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۱ انجام شده بود، صورت گرفته است. در آن مطالعه، محققان متوجه شده بودند که سلول‌های متاثر از نکروز، پیام‌هایی را ارسال می‌کنند که نه تنها به سلول‌های مجاور بافت آسیب‌دیده، بلکه به سلول‌های سالم دورتر نیز می‌رسد. یافته‌های اخیر، درک عمیق‌تری از این فرآیند را ممکن می‌سازد.
اگرچه هنوز این پدیده در انسان مشاهده نشده است و بدن انسان پیچیدگی‌های بسیار بیشتری نسبت به بدن مگس میوه دارد، اما اگر بتوانیم درک بهتری از این فرآیند به دست آوریم، ممکن است بتوانیم از آن برای تسریع روند خوددرمانی بدن بهره ببریم.
محققان امیدوارند که سلول‌های کاسپاز مثبت (NiCP) که به تازگی کشف شده‌اند و در واکنش به نکروز فعال می‌شوند، بتوانند اطلاعات بیشتری در مورد بازسازی بافت و ترمیم زخم در اختیار ما قرار دهند. با این حال، نکته قابل توجه این است که تنها برخی از سلول‌های فعال شده با کاسپاز که به نکروز واکنش نشان می‌دهند، زنده می‌مانند. یافتن دلایل این امر، گام مهم بعدی در این تحقیقات خواهد بود.
کلوئه ون هازل (Chloe Van Hazel)، پژوهشگر دانشگاه ایالتی آریزونا، می‌گوید: در مجموع، جدیدترین یافته‌های ما مدلی را پیشنهاد می‌کند که بر اساس آن، آسیب‌های ناشی از نکروز، فعالیت آنزیم کاسپاز را در سلول‌هایی که در فاصله‌ای دورتر از سلول‌های آسیب‌دیده قرار دارند، تحریک می‌کند.
هنوز مراحل اولیه این تحقیق سپری می‌شود، اما این یک کشف هیجان‌انگیز در زمینه ترمیم و بازسازی بافت، فرآیندهای مولکولی دخیل در آن و چگونگی سازگار شدن این فرآیندها است.
به عنوان یک گونه، ما در حفظ بقای خود بسیار موفق عمل کرده‌ایم، اما همواره می‌توانیم بهتر شویم، به ویژه با افزایش سن. ممکن است این توانایی با گذشت زمان و در جریان تکامل کاهش یافته باشد، اما یادگیری مجدد این مهارت‌ها می‌تواند تاثیرات عمیقی بر سلامت ما داشته باشد.
هریس در پایان می‌گوید: یافته‌های ما این ایده را تقویت می‌کند که باید اطلاعات بیشتری در مورد نقش آنزیم‌های کاسپاز در ترمیم بافت به دست آوریم. در حال حاضر، آن‌ها یک پاسخ ژنتیکی مهم به مرگ سلولی را نشان می‌دهند که می‌تواند به طور بالقوه برای تقویت بازسازی زخم‌های ناشی از نکروز مورد استفاده قرار گیرد.
مرگ سلولی، سرآغاز بهبودی؟ کشف شگفت‌انگیز در دنیای ترمیم بافت!
