در میان تحولات پرتلاطم بازار جهانی انرژی، نام ایران همواره به عنوان یک بازیگر تاثیرگذار مطرح بوده است. محمدرضا عارف، وزیر نفت اسبق کشورمان، با تاکید بر این نقش مهم، جایگاه ایران را در معادلات بین‌المللی انرژی برجسته دانست. به گفته وی، با دارا بودن یکی از بزرگ‌ترین ذخایر نفت و گاز جهان و موقعیت ژئوپلیتیک استراتژیک، ایران نمی‌تواند از معادلات این بازار کنار گذاشته شود و هرگونه تصمیمی در سطح جهانی بدون در نظر گرفتن نقش ایران، با چالش‌های جدی روبرو خواهد شد. این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که بازارهای جهانی انرژی به دلیل عوامل مختلفی از جمله مسائل ژئوپلیتیک، تغییرات اقلیمی و تحولات اقتصادی، دستخوش نوسانات قابل توجهی شده‌اند و نقش کشورهای تولیدکننده و صادرکننده نفت و گاز بیش از پیش اهمیت یافته است.
ایران، قدرت نوظهور انرژی: دعوت به مشارکت در انقلاب فناوری و سرمایه‌گذاری نفت و گاز
در گردهمایی استراتژیک “تحول در سرمایه‌گذاری و توسعه در بالادست نفت و گاز ایران”، که در تاریخ دوم اردیبهشت ۱۴۰۴ برگزار شد، محمدرضا عارف، معاون اول رئیس جمهوری اسلامی ایران، با ایراد سخنانی مهم، چشم‌انداز نوین ایران در عرصه انرژی جهانی و دعوت قاطع از سرمایه‌گذاران داخلی و بین‌المللی برای مشارکت در این فصل تازه را تبیین کرد. سخنان وی بر پتانسیل عظیم ایران، رویکردهای فناورانه و عزم ملی برای تبدیل شدن به یک قطب تاثیرگذار انرژی در منطقه و جهان تاکید داشت.
ایران: ستون پایدار انرژی جهانی با پتانسیل‌های منحصربه‌فرد
معاون اول رئیس جمهور صحبت‌های خود را با تاکید بر اهمیت محوری این گردهمایی آغاز کرد و گفت: “امروز در این گردهمایی مهم گرد هم آمدیم تا درباره ظرفیتی سخن بگوییم که نه تنها آینده اقتصادی کشور را رقم می‌زند، بلکه نقشی حیاتی در امنیت انرژی منطقه و جهان ایفا می‌کند.” وی با اشاره به جایگاه ممتاز ایران به عنوان دارنده دومین ذخایر بزرگ گاز طبیعی و سومین ذخایر عظیم نفت خام جهان، تصریح کرد که ایران صرفاً یک بازیگر مهم نیست، بلکه “یک ستون پایدار در ظرفیت انرژی جهانی” به شمار می‌رود. این ذخایر عظیم، که معادل ۳۸۰ میلیارد بشکه نفت خام برآورد می‌شود، پشتوانه اصلی رشد اقتصادی پایدار در کشور است.
عارف در ادامه به مزیت‌های کم‌نظیر ایران اشاره کرد که پتانسیل انرژی این کشور را چندین برابر می‌کند. “موقعیت ژئوپلیتیکی ممتاز” ایران به عنوان پل ارتباطی خاورمیانه و اروپا، “نیروی انسانی جوان، تحصیل‌کرده و متخصص” و مهم‌تر از همه، “اراده سیاسی قاطع برای تحول”، همگی عواملی هستند که ایران را به مقصدی جذاب برای سرمایه‌گذاری بدل کرده‌اند. ایران به لحاظ وسعت و جمعیت جزو ۱۸ کشور برتر جهان است و با توجه به جمعیت جوان و قرار گرفتن در رده کشورهای با شاخص توسعه انسانی بالا، ظرفیت فوق‌العاده‌ای برای جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی دارد. زیرساخت‌های مناسب موجود نیز می‌تواند نقش مهمی در تسهیل تجارت و حمل و نقل انرژی ایفا کند. به گفته عارف، توجه همزمان به این ظرفیت‌های طبیعی و اقتصادی و تقویت دیپلماسی اقتصادی فعال، چشم‌انداز بسیار مطلوبی را برای همکاری‌های سازنده بین‌المللی رقم زده است.
فناوری و دانش‌بنیان‌ها: کلید تبدیل شدن به قدرت تاثیرگذار انرژی
معاون اول رئیس جمهور تاکید کرد که صرف داشتن منابع عظیم کافی نیست و اقدامات راهبردی برای بهره‌برداری بهینه از این منابع ضروری است. وی تصریح کرد: “سرمایه‌گذاری در توسعه فناوری‌های کلیدی و ارتقای توان شرکت‌های دانش‌بنیان، اقدامات راهبردی برای تبدیل ایران به یک قدرت تاثیرگذار در حوزه نفت و گاز است.” این نگاه فناورانه و نوآورانه، هسته اصلی رویکرد جامع و آینده‌نگر برنامه هفتم پیشرفت کشور به صنعت انرژی را تشکیل می‌دهد. صنعت نفت و گاز دیگر تنها متکی بر استخراج منابع نیست، بلکه به سمت ایجاد ارزش افزوده بیشتر از طریق فناوری‌های نوین و توان داخلی حرکت می‌کند.
برنامه هفتم پیشرفت: نقشه راه تحول انرژی با مشارکت بخش خصوصی
عارف به اهداف بلندپروازانه برنامه هفتم توسعه اشاره کرد و گفت که دستیابی به رشد اقتصادی ۸ درصدی هدف‌گذاری شده در این برنامه، با استفاده هوشمندانه از ظرفیت‌های عظیم مالی داخلی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی امکان‌پذیر است. یکی از تکالیف اصلی دولت در این برنامه، برداشتن گام‌های عملی برای “تبدیل ایران به مرکز مبادلات انرژی در منطقه” است. تحقق این هدف و سایر اهداف توسعه‌ای در حوزه انرژی، نیازمند سرمایه‌گذاری هنگفتی بین ۱۱۰ تا ۱۲۰ میلیارد دلار در طول اجرای برنامه است.
با درک محدودیت‌های منابع مالی دولتی، برنامه هفتم یک چرخش استراتژیک را دنبال می‌کند: “تاکید بر مشارکت حداکثری بخش غیردولتی برای توسعه صنعتی حوزه انرژی”. دولت نقش تسهیل‌گر و تنظیم‌گر را ایفا خواهد کرد و فضا را برای ورود پررنگ‌تر سرمایه‌گذاران خصوصی، تعاونی‌ها و شرکت‌های خارجی باز می‌کند. عارف با اشاره به اهمیت جذب سرمایه‌گذاری برای تحقق شعار سال (سرمایه‌گذاری برای تولید)، اظهار داشت که نقدینگی قابل توجه موجود در کشور این ظرفیت را دارد که به سمت فرصت‌های مولد و سودآور در حوزه نفت و گاز هدایت شود. برنامه هفتم پیشرفت به عنوان سندی تحول‌آفرین در سیاست‌گذاری انرژی کشور، بستر قانونی و اجرایی این مشارکت گسترده را فراهم می‌آورد.
ایران نوین: آماده مشارکت دقیق و هوشمندانه با جهان
معاون اول رئیس جمهور با قاطعیت اعلام کرد که دوران جدیدی در تعاملات اقتصادی ایران با جهان آغاز شده است. “اکنون ایران با تکیه بر توان درون‌زا و بازتعریف سیاست‌های اقتصادی و صنعتی، آماده دوران تازه از مشارکت دقیق و هوشمندانه با جهان است.” وی تاکید کرد که این صرفاً یک شعار تبلیغاتی نیست، بلکه یک “رویکرد ملی” است که در تمام سطوح حاکمیت دنبال می‌شود. ایران با اتکا به ظرفیت‌های داخلی و اصلاحات ساختاری، فضایی امن و قابل پیش‌بینی برای همکاری‌های بین‌المللی ایجاد کرده است.
دعوت به سرمایه‌گذاری: بسته‌های جذاب و نگاهی نو به ایران
عارف پیامی روشن به سرمایه‌گذاران داخلی و بین‌المللی ارسال کرد: “ایران آمادگی دارد با ارائه بسته‌های جذاب سرمایه‌گذاری، بستر ورود سرمایه‌گذاران بزرگ به پروژه‌های نفت و گاز را فراهم کند.” این پروژه‌ها طیف گسترده‌ای را شامل می‌شوند: از توسعه میادین عظیم مشترک نفتی و گازی گرفته تا انتقال فناوری‌های پیشرفته و حمایت از صادرات محصولات و خدمات شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی در عرصه انرژی. به گفته وی، ایران “نقشه راهی مدرن و عملگرایانه” را در مقابل سرمایه‌گذاران قرار داده است که شفافیت، سودآوری و امنیت سرمایه‌گذاری را تضمین می‌کند.
ایران: شریک قابل اتکا در امنیت انرژی جهانی
معاون اول رئیس جمهور در بخش پایانی سخنان خود به تحولات ژئوپلیتیکی اخیر در جهان اشاره کرد و گفت این تحولات به وضوح نشان داد که “امنیت انرژی دیگر صرفاً یک موضوع اقتصادی نیست، بلکه یک ضرورت حیاتی جهانی است.” در چنین شرایطی، ایران با ذخایر عظیم و موقعیت استراتژیک خود، نه تنها یک فرصت سرمایه‌گذاری، بلکه بخشی مهم از راه‌حل پایدار برای تامین انرژی جهان است. او از جامعه جهانی و سرمایه‌گذاران دعوت کرد که “به ایران نه تنها به عنوان یک فرصت، بلکه به عنوان یک شریک قابل اتکا نگاه کنند.”
وی این کنفرانس را فرصتی مغتنم برای آغاز یک “گفتگوی مشترک و سازنده” دانست و تاکید کرد: “ما آماده‌ایم این گفتگو را به مشارکت پایدار و بلندمدت تبدیل کنیم.” سخنان عارف با ابراز امیدواری به آینده‌ای روشن برای صنعت نفت و گاز ایران و همکاری‌های بین‌المللی به پایان رسید.
