مغزت چند سال دارد؟ راز زوال عقل در اختلاف سن مغز شما نهفته است!
آیا می‌دانستید سن بیولوژیکی مغز شما می‌تواند با سن تقویمی‌تان متفاوت باشد؟ یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که “شکاف سنی مغز” – یعنی تفاوت بین سن واقعی مغز و سنی که باید داشته باشد – می‌تواند بر نحوه تأثیر عوامل خطر مانند دیابت و فشار خون بالا بر عملکرد شناختی شما اثر بگذارد. به عبارت دیگر، این اختلاف سنی می‌تواند سرنخ‌هایی از احتمال ابتلا به زوال عقل در آینده را فاش کند.
محققان با استفاده از یادگیری ماشین و تجزیه و تحلیل اسکن مغزی بیش از ۱۴۰۰ فرد مسن، دریافتند که هر چه “شکاف سنی مغز” بیشتر باشد، مهارت‌های تفکر و حافظه ضعیف‌تر است. این اثر به ویژه در افرادی که نشانه‌های بیماری‌های عروق مغزی را داشتند، چشمگیرتر بود. این یافته‌ها حاکی از آن است که “شکاف سنی مغز” می‌تواند به عنوان یک نشانگر زیستی مفید برای پیش‌بینی زوال شناختی در بزرگسالان با خطرات سلامتی بالا عمل کند.
نکات کلیدی این مطالعه:
- شکاف سنی مغز: پیری سریع‌تر مغز با مهارت‌های شناختی ضعیف‌تر، به ویژه عملکردهای اجرایی و زبان، مرتبط است.
- تأثیر عروق مغزی: شکاف سنی مغز تأثیر قوی‌تری بر شناخت در افراد با نشانه‌های بیماری‌های عروق مغزی دارد.
- قدرت پیش‌بینی: شکاف سنی مغز تا ۳۴٪ از ارتباط بین عوامل خطر شناختی و عملکرد را توضیح می‌دهد.
این مطالعه که توسط AAN (آکادمی مغز و اعصاب آمریکا) منتشر شده است، دریچه‌ای جدید به سوی درک بهتر پیری مغز و پیشگیری از زوال عقل می‌گشاید.
چگونه “شکاف سنی مغز” بر عملکرد شناختی تأثیر می‌گذارد؟
به گفته دکتر سایما هلال (Saima Hilal)، نویسنده این مطالعه و متخصص دانشگاه ملی سنگاپور، با افزایش سن، مغز ما تغییر می‌کند. حجم مغز کاهش می‌یابد، تعداد رگ‌های خونی که از بافت مغز حمایت می‌کنند کم می‌شود و بیماری‌ها می‌توانند این تغییرات را بدتر کرده و به طور جدی بر سلامت مغز تأثیر بگذارند.
این علائم پیری مغز را می‌توان در اسکن‌های مغزی مشاهده کرد و نشان می‌دهد که آیا مغز یک فرد پیرتر از سن واقعی او به نظر می‌رسد یا خیر. مطالعه دکتر هلال نشان داد که داشتن عوامل خطر بیشتر برای اختلال شناختی با عملکرد شناختی ضعیف‌تر مرتبط است و “شکاف سنی مغز” نقش کلیدی در این ارتباط ایفا می‌کند. این اثر به ویژه در افراد مبتلا به بیماری‌های عروق مغزی مشهودتر بود.
جزئیات مطالعه: بررسی مغز بیش از ۱۴۰۰ نفر
در این مطالعه، ۱۴۳۷ نفر بدون زوال عقل با میانگین سنی ۶۶ سال شرکت داشتند. از این تعداد، ۶۰٪ هیچ اختلال شناختی نداشتند.
تاریخچه پزشکی شرکت‌کنندگان از طریق پرسشنامه، مصاحبه و بررسی داروها جمع‌آوری شد. آنها همچنین معاینات فیزیکی، آزمایش‌های آزمایشگاهی و اسکن مغزی را انجام دادند.
برای اندازه‌گیری عوامل خطر برای اختلال شناختی، محققان برای هر شرکت‌کننده بر اساس عوامل زیر یک امتیاز محاسبه کردند: سن، قومیت، تحصیلات، سابقه سیگار کشیدن (گذشته و حال)، شاخص توده بدنی (BMI)، علائم افسردگی، فشار خون بالا، دیابت، کلسترول بالا و سکته مغزی. امتیازهای بالاتر نشان دهنده احتمال بیشتر اختلال شناختی بود.
برای اندازه‌گیری مهارت‌های تفکر و حافظه (عملکرد شناختی)، شرکت‌کنندگان در آزمون‌هایی برای عملکرد اجرایی، توجه، زبان، حافظه، توانایی ترسیم یا ساختن مدل (visuoconstruction) و سرعت پردازش بصری و تبدیل آن به عمل (visuomotor speed) شرکت کردند.
نتایج نشان داد که امتیازهای بالاتر عوامل خطر اختلال شناختی به طور مداوم با عملکرد شناختی ضعیف‌تر، به ویژه در توانایی ترسیم یا ساختن مدل و سرعت پردازش بصری مرتبط است.
نقش یادگیری ماشین در تعیین سن بیولوژیکی مغز
محققان با استفاده از یادگیری ماشین، یک مدل پیش‌بینی سن مغز را توسعه دادند تا اسکن‌های مغزی شرکت‌کنندگان را بررسی کرده و سن بیولوژیکی پیش‌بینی‌شده مغز هر شرکت‌کننده را تعیین کنند.
سپس محققان سن تقویمی مغز فرد را از سن پیش‌بینی‌شده مغز او کم کردند تا “شکاف سنی مغز” او را محاسبه کنند. یک “شکاف سنی مغز” مثبت به معنای پیری سریع‌تر مغز بود.
محققان همچنین از اسکن مغزی برای جستجوی نشانگرهای بیماری‌های عروق مغزی مانند خونریزی‌های کوچک و انفارکتوس (مناطق بافت مرده به دلیل کمبود خون) استفاده کردند و افراد با مقادیر بالا و پایین این نشانگرها را با هم مقایسه کردند.
نتایج نشان داد که در افراد با مقدار زیادی از این نشانگرهای بیماری عروق مغزی، “شکاف سنی مغز” بر نحوه تأثیر عوامل خطر اختلال شناختی بر مهارت‌های تفکر و حافظه، به ویژه در زمینه‌هایی مانند عملکرد اجرایی و زبان، تأثیر می‌گذارد.
آنها دریافتند که سهم میانجیگری (یعنی میزان تأثیر “شکاف سنی مغز” بر ارتباط بین عوامل خطر اختلال شناختی و مهارت‌های تفکر و حافظه) به طور کلی ۲۰٪، برای عملکرد اجرایی ۳۴٪ و برای زبان ۲۷٪ بوده است.
“شکاف سنی مغز”؛ ابزاری برای پیش‌بینی زوال عقل؟
دکتر هلال معتقد است: «”شکاف سنی مغز” ممکن است یک نشانگر زیستی مفید در تعیین خطر زوال شناختی در افراد باشد. یافته‌های ما نشان می‌دهد که پیری سریع‌تر مغز ممکن است به عنوان یک عامل مهم در ارتباط عوامل خطر اختلال شناختی با مهارت‌های تفکر و حافظه در بزرگسالان با شرایط عروق مغزی عمل کند.»
محدودیت‌های مطالعه
یکی از محدودیت‌های این مطالعه این بود که فقط افراد آسیای جنوب شرقی را مورد بررسی قرار داد، بنابراین نتایج ممکن است برای سایر جمعیت‌ها یکسان نباشد.
همچنین، محققان نتوانستند اثرات ورزش، رژیم غذایی و نشانگرهای ژنتیکی بیماری آلزایمر را بر ساختار و شناخت مغز بررسی کنند، زیرا داده‌ها برای همه شرکت‌کنندگان در دسترس نبود.
تأمین مالی: این مطالعه توسط دانشگاه ملی سنگاپور، شورای تحقیقات پزشکی ملی سنگاپور و وزارت آموزش سنگاپور پشتیبانی شد.
منبع: AAN (آکادمی مغز و اعصاب آمریکا)
نویسنده: رنه تسمن (Renee Tessman)
تصویر: Neuroscience News
تحقیقات اصلی: یافته‌ها در مجله Neurology منتشر خواهد شد.
