پرونده ویژه: رمزگشایی از معمای ‘دیون دولتی’ و تاثیر آن بر قیمت و تحویل خودروهای مونتاژی؛ چرا مدیران خودرو دست بسته است؟
خریداران خودروهای مونتاژی در ایران اغلب با پدیدهای به نام اختلاف قیمت کارخانه و بازار و همچنین تاخیر در تحویل مواجه میشوند. یکی از کلیدیترین عواملی که نقش محوری در این مسائل ایفا میکند، موضوعی به نام “دیون دولتی” است؛ مبلغی که تاثیر مستقیم بر قیمت نهایی کارخانه و حتی روند فاکتور شدن و تحویل خودرو دارد. بر اساس اطلاعات موجود، این دیون نه توسط خودروساز، بلکه توسط دولت محاسبه و تعیین میشود.
معمای دیون دولتی و قیمت کارخانه
قیمت کارخانه یک خودرو مونتاژی، حاصل جمع بهای خود خودرو به اضافه بهای دیون دولتی است. این فرمول، قیمتی را مشخص میکند که در بازار رایج به آن “قیمت درب کارخانه” گفته میشود و باید توجه داشت که کاملاً با قیمت بازار متفاوت است. نکته قابل تامل اینجاست که خودروسازان مونتاژی نظیر مدیران خودرو، هیچ دسترسی برای تعیین مبلغ این دیون دولتی ندارند. آنها حتی هیچ اطلاعاتی نسبت به میزان این دیون در آینده نزدیک یا حتی زمان فاکتور شدن خودرو ندارند. بنابراین، خودروساز نمیتواند کاری در قبال این موضوع انجام دهد. دیون دولتی توسط دولت محاسبه شده و به خودروساز اعلام میشود تا آن را بر روی نرخ خودروهای خود اعمال کند.
تاخیر در تحویل؛ یک چالش سالانه مدیران خودرو
یکی از پیامدهای مستقیم وابستگی قیمت کارخانه به دیون دولتی، بروز تاخیر در روند تحویل خودروها به خصوص در ابتدای سال برای مدلهای جدید است. بر اساس اطلاعات، اگر خودرویی مدل سال جاری (مثلاً ۱۴۰۴) باشد اما دیون دولتی آن هنوز توی فاکتور مشخص نشده باشد، امکان صدور فاکتور و به تبع آن، بردن جلو بقیه مراحل نظیر پلاک شدن و تحویل خودرو وجود ندارد. این مساله یکی از نکات کلیدی است که هر سال تمامی خودروسازیهای مونتاژی با آن درگیر هستند. تا زمانی که مبلغ دیون دولتی از سوی دولت محاسبه و به خودروساز اعلام نشود، عملاً فرآیند اداری و تحویل خودرو متوقف میماند.
چه عواملی بر میزان دیون دولتی تاثیر میگذارند؟
میزان دیون دولتی میتواند تحت تاثیر عواملی قرار گیرد. به طور کلی، خودروهایی که بیش از ۹۰ درصد به صورت وارداتی هستند، مانند خودروهای گروه اکستریم یا تیگو ۸، دیون دولتی بیشتری را شامل میشوند. در مقابل، استفاده از قطعات داخلی در تولید خودرو میتواند منجر به پرداخت دیون کمتری شود. به عنوان مثال، استفاده مدیران خودرو از لاستیکهای شرکت کویر یا رنگآمیزی بدنه خودرو با رنگ تولید داخل، میتواند تا حدودی بر کاهش این دیون تاثیرگذار باشد.
راهکارهای خودروساز و وضعیت خریداران
گاه و بیگاه ممکن است خودروسازان، نه دولت، برای رقابتی کردن بازار و جذابتر کردن قیمت برای مشتریان، تخفیفهایی را اعمال کنند. این تخفیف به این شکل است که خودروساز قبول میکند بخشی از مبلغ دیون دولتی را خودش پرداخت کند. هرچند این اقدام صرفه اقتصادی خودرو را برای خودروساز پایین میآورد.
برای خریداران، معمولاً پس از مشخص شدن دیون دولتی در فاکتور، مهلتی داده میشود تا این مبلغ را پرداخت کنند. این پرداخت میتواند به صورت نقدی یا چک باشد. تسویه این دیون یکی از شروطی است که روند تحویل خودرو را سرعت میبخشد و امکان دریافت خودرو را فراهم میکند.
جالب توجه است که برخی خودروهای مدل ۱۴۰۴ که در اوایل سال جاری تحویل شدند، مانند تیگو هفت هیبرید یا تیگو هفت پرو ای پلاس، به این دلیل امکان تحویل زودهنگام پیدا کردند که با دیون دولتی سال گذشته محاسبه شدند و دیون دولتی برای آنها خیلی کم بوده یا شاملشان نمیشده است. این مساله نشاندهنده تاثیر مستقیم محاسبه دیون دولتی بر امکانپذیری و زمان تحویل خودرو است.
در نهایت، پیچیدگی و عدم شفافیت در فرآیند تعیین دیون دولتی از سوی دولت و عدم دسترسی و اطلاع خودروسازان از میزان آن پیش از فاکتور، به یکی از چالشهای اصلی در تعیین قیمت نهایی و به خصوص زمان تحویل خودروهای مونتاژی تبدیل شده است. این وضعیت، هم برای خودروسازان و هم برای خریداران، عدم قطعیت و تاخیرهای ناخواسته را به همراه دارد.
منبع : لواسانی موتورز