چالش‌های صنعت نشر در ایران: نگاهی به سخنان مجدالدین معلمی
صنعت نشر همواره از کلیدی‌ترین ارکان فرهنگی هر جامعه‌ای به شمار می‌رود. با این حال، در ایران، این صنعت در سال‌های اخیر با چالش‌های متعددی روبرو بوده که به نظر می‌رسد به دلایل مختلفی ناشی از ساختارهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی حاکم بر کشور است. در این راستا، مجدالدین معلمی، یکی از چهره‌های برجسته در عرصه نشر کشور، در اظهارات اخیر خود به بررسی دلایل عدم عملکرد صحیح و بهینه صنعت نشر پرداخت.
به گفته معلمی، صنعت نشر در ایران با بحران‌های عدیده‌ای مواجه است که از جمله می‌توان به نوسانات اقتصادی، عدم وجود حمایت‌های دولتی مؤثر و نبود فرهنگ مطالعه در بین جوانان اشاره کرد. او با اشاره به تاثیر منفی نوسانات اقتصادی بر قیمت کتاب و کاهش قدرت خرید مردم، تأکید کرد که این عوامل باعث شده‌اند تا کتاب به عنوان یک کالای لوکس در نظر گرفته شود و بسیاری از مردم از خرید آن امتناع کنند.
معلمی همچنین به چالش‌های قانونی و مقررات مربوط به نشر کتاب در کشور اشاره کرد و گفت: «قوانینی که برای نظارت بر نشر و توزیع کتاب تدوین شده‌اند، در بسیاری از مواقع به جای حمایت از نویسندگان و ناشران، آنان را در تنگنا قرار می‌دهند.» به عقیده او، زمان آن رسیده است که سیاست‌گذاران با نگاه واقع‌گرایانه‌تری به وضعیت صنعت نشر نگریسته و تسهیل‌گری در این حوزه را در اولویت قرار دهند.
از دیگر مسائلی که معلمی به آن پرداخته، عدم سرمایه‌گذاری کافی در زمینه چاپ و نشر کتاب است. او خاطرنشان کرد که بسیاری از ناشران با مشکلات مالی روبرو هستند و نمی‌توانند به روزترین فناوری‌های چاپ و تولید کتاب دسترسی داشته باشند. این موضوع باعث کاهش کیفیت کتاب‌های منتشرشده و افول قدرت جذب مخاطب می‌شود.
در مورد فرهنگ مطالعه نیز معلمی نگرانی‌های خاصی ابراز داشت و افزود: «متأسفانه فرهنگ مطالعه در جامعه ما به اندازه‌ای که باید جا نیفتاده و جوانان بیشتر به استفاده از فضای مجازی و اینترنت روی آورده‌اند.» او معتقد است این وضعیت باعث می‌شود که ادبیات و آثار مکتوب مورد توجه کمتری قرار گیرد و این روند در نهایت به کاهش سطح آگاهی و دانش عمومی جامعه منتهی می‌شود.
در عین حال، معلمی به ظرفیت‌های بالقوه‌ای که در صنعت نشر ایران وجود دارد نیز اشاره کرد. او بر لزوم بهره‌برداری از پتانسیل‌های فرهنگی و ادبی کشور تأکید کرد و گفت: «ایران با تاریخ غنی فرهنگی و ادبی خود، باید بتواند آثار فاخر خود را به دنیای خارج معرفی کند و به عنوان یک قطب نشر در منطقه شناخته شود.»
این چهره برجسته در حوزه نشر به نقش مهم دولت نیز اشاره کرد و گفت: «دولت باید با ایجاد زیرساخت‌های مناسب، بهبود فضای کسب و کار و فراهم کردن حمایت‌های مالی و معنوی به ناشران و نویسندگان کمک کند تا آن‌ها بتوانند در تولید و نشر کتاب‌های باکیفیت و به‌روز موفق‌تر عمل کنند.»
به علاوه، معلمی به اهمیت ایجاد بسترهای لازم برای رشد و توسعه نشر دیجیتال نیز اشاره داشت. او تأکید کرد که با توجه به تغییرات سریع در تکنولوژی و درخواست‌های جامعه، نشر دیجیتال می‌تواند فرصتی مناسب برای نشر آثار ادبی و علمی باشد و به افزایش دسترسی مخاطبان به کتاب‌ها و تحقیق‌ها کمک شایانی نماید.
در نهایت، مجدالدین معلمی یادآور شد که برای حفظ و توسعه صنعت نشر در ایران، نیاز به همت و همکاری همه اقشار جامعه، از جمله نویسندگان، ناشران، مسئولان، و خود مردم است. «فقط زمانی می‌توانیم به بهبود وضعیت نشر در کشور امیدوار باشیم که همگی به این باور برسیم که کتاب و فرهنگ مطالعه، جزء جدانشدنی از هویت ماست و باید برای آن تلاش کنیم.»
توجه به نقاط قوت و ضعف صنعت نشر، از مهم‌ترین گام‌ها برای بهبود وضعیت این حوزه محسوب می‌شود. امیدواریم با همکاری همه دلسوزان کشور، به روزهای بهتری در عرصه نشر دست یابیم.
