تب و تاب برگزاری فستیوال هنری «کوچه» بار دیگر در میان اهالی فرهنگ و هنر بالا گرفته است. عنوانی که هر ساله با وعده‌ها و پیگیری‌های مسئولان نویدبخش روزهای پرشور و نشاط هنری بوده، اما در عمل، اغلب با حسرت و ناکامی هنرمندان و علاقه‌مندان به پایان رسیده است. آیا امسال، با پیگیری‌های صورت گرفته، شاهد تحقق این رویداد مهم خواهیم بود یا باز هم باید با حسرت بگوییم: «ما باختیم!»؟
لغو ناگهانی فستیوال کوچه بوشهر: موسیقی در سکوت، مهمان نوازی در جریان
در آخرین روز فروردین ماه، هنگامی که علاقمندان به موسیقی نواحی ایران خود را برای سفر به بوشهر و شرکت در چهارمین دوره فستیوال موسیقی کوچه آماده می کردند، خبری غیر منتظره جامعه هنری و مخاطبان این رویداد را در بهت فرو برد: فستیوال کوچه لغو شد. این اتفاق در حالی رخ داد که تنها چند روز تا آغاز رسمی برنامه ها باقی مانده بود و به نظر می رسید همه چیز برای برگزاری یک دوره موفق دیگر مهیا است. اکنون، دست اندرکاران این فستیوال که ماه ها برای برگزاری آن تلاش کرده بودند، سکوت خود را شکسته و بیانیه ای رسمی در این خصوص منتشر کرده اند.
بر اساس اطلاعات منتشر شده، چهارمین دوره فستیوال کوچه تمامی مراحل قانونی و اداری لازم برای کسب مجوز را با موفقیت طی کرده بود و هیچ مانع رسمی ای بر سر راه برگزاری آن وجود نداشت. با این حال، شواهد و قرائن حاکی از آن است که اظهارات اخیر امام جمعه دشتستان در استان بوشهر، نقش تعیین کننده ای در اتخاذ این تصمیم ناگهانی داشته است. گفته می شود ایشان با انتقاد از این رویداد هنری، آن را بستری برای آنچه “ترویج اختلاط و رقص” خوانده، دانسته و خواستار عدم برگزاری آن شده بود. این موضع گیری، ظاهرا فشار های لازم برای لغو فستیوال را، علیرغم داشتن مجوز های رسمی، فراهم آورده است.
تیم برگزار کننده فستیوال کوچه در بوشهر نیز ضمن تایید رسمی خبر لغو، در صفحه اجتماعی خود متنی تاثیرگذار و پر از احساس را منتشر کردند تا توضیحی درباره این رخداد تلخ ارائه دهند. لحن این بیانیه، ترکیبی از یاس، اندوه، کنایه و در عین حال تعهد به مخاطبان است.
در بخشی از این بیانیه می خوانیم: “ما باختیم… بدون هیچ خشمی یا طعنه ای، به طرف برنده تبریک می گوییم. هرچند این پیروزی بی ارزش است، اما تبریک. شما نمی دانید که در گذر زمان، چه چیزی را از خود و از مردمی که چشم انتظار بودند، دریغ کردید، اما باز هم تبریک. شما درک نمی کنید که جلوگیری از کنار هم نشستن انسان هایی از دورترین نقاط ایران، از ارومیه گرفته تا کاشمر، از آخرین نقطه خشکی در قشم تا انتهای اهواز و اراک و اصفهان، چه معنایی دارد.”
این بیانیه در ادامه با لحنی پرسشگر و انتقادی ادامه می دهد: “آیا شما تا به حال برای عواقب تصمیم هایتان مورد بازخواست قرار گرفته اید؟ شما چه می دانید از حال آن کارمندی که با سختی مرخصی هایش را جمع کرده بود تا مادر ۷۶ ساله اش را با کمترین بودجه ممکن به بوشهر بیاورد و در یک اتاق کوچک با امکانات حداقلی، شاید بتوانند برای ساعاتی، غم از دست دادن برادر جوانشان را در هیاهوی کوچه های دلنشین بوشهر فراموش کنند؟ آیا می دانید کسی برای ما نوشته بود که قصد داشته با پریدن از پل کریم خان به زندگی اش پایان دهد، اما تصمیم گرفته بود اول به فستیوال شما بیاید، شاید چیزی در ذهنش تغییر کند؟”
برگزارکنندگان سپس خطاب به مردم ایران و بوشهر می نویسند: “خانم ها و آقایان! بوشهری های دوست داشتنی و مردم عزیز هر کجای ایران! ما برای اینکه همین دلخوشی کوچکِ ‘در بوشهر در پناه هم نشستن’ از بین نرود، هر شرطی را پذیرفتیم. مانند این بود که یک تیم راگبی را به زمین بسکتبال ببرند و بگویند ‘بازی کنید!’. تمام کوتاه آمدن ها و حذف کردن ها را قبول کردیم. پذیرفتیم، اما نتیجه نداد. هر چه گذشت، شرایط سخت تر شد و در نهایت نشد. اکنون ما، به اندازه وسعت وجود یک انسان، شرمنده شما هستیم.”
آنها در ادامه از هتل ها و شرکت های هواپیمایی درخواست می کنند تا با یک حرکت انسانی و خارج از چارچوب های معمول اقتصادی، مبالغ رزرو اقامت و بلیت های پرواز را بدون جریمه به مردم بازگردانند. در پایان نیز با نگاهی متفاوت اعلام می کنند: “سپس، اگر، و فقط اگر کسی با وجود تمام این اتفاقات، همچنان مایل بود در همان روز های وعده داده شده اردیبهشت به بوشهر بیاید و مهمان ما باشد، ما و دوستانمان و مردم بی نظیر بوشهر، تمام وجودمان را صرف این خواهیم کرد که با دلی خوش به خانه بازگردد. شاید تمام تلاش ما در برابر شان و سلیقه شما اندک باشد، اما آن را بی دریغ برای قلب، قدم و نگاه بلندتان هزینه خواهیم کرد. شاید فستیوال موسیقی کنار رفت تا فستیوال آدم ها، فستیوال مردم غریب و شریف ایران، از راه برسد.”
این بیانیه احساسی با واکنش های گسترده ای در فضای مجازی روبرو شد. همزمان، محسن شریفیان، هنرمند نام آشنای موسیقی جنوب و اهل بوشهر، نیز در صفحه شخصی خود موضع گیری کرد و پیامی متفاوت منتشر نمود. او نوشت: “از پنجم اردیبهشت، در های خانه های بوشهری به روی مهمانان فستیوال کوچه باز خواهد شد؛ خانه هایی قدیمی، با عطر عود و کندر، و خاطره گل های کاغذی رنگارنگ. ما میزبان شما خواهیم بود، در دل دیوار هایی که قصه ها برای گفتن دارند و برای مهمانانی که با دلشان می آیند، ساز خواهیم زد. چه بخواهید، چه نخواهید، از پنجم تا دهم اردیبهشت، فستیوال کوچه در جریان است.” این پیام شریفیان، بارقه ای از امید و نوعی مقاومت مدنی را در برابر تصمیم لغو نشان می دهد و بر تداوم روح فستیوال، حتی در قالبی متفاوت و مردمی تر، تاکید دارد.
در کنار این واکنش ها، از صبح امروز (اشاره به زمان انتشار خبر اصلی) خبر های تایید نشده ای از منابع غیر رسمی به گوش می رسد مبنی بر اینکه محسن شریفیان در حال انجام مکاتبات فشرده ای با وزیر کشور و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است تا شاید بتواند این تصمیم لغو را منتفی کند. گفته می شود جزئیات بیشتری از این پیگیری ها به زودی منتشر خواهد شد.
همچنین گزارش شده است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اداره کل ارشاد استان بوشهر نیز خود پیگیر موضوع هستند و تلاش می کنند تا از مجوزی که به صورت قانونی برای فستیوال کوچه صادر شده بود، صیانت کنند. این نشان می دهد که شاید در سطوح مدیریتی نیز اختلاف نظر هایی درباره این لغو وجود دارد و تلاش هایی برای حفظ این رویداد فرهنگی در جریان است.
لغو فستیوال کوچه بوشهر، بار دیگر بحث چالش های برگزاری رویداد های فرهنگی و هنری در ایران، به ویژه رویداد هایی که با موسیقی و حضور مردمی همراه هستند، را داغ کرده است. این اتفاق نمونه ای از تاثیرگذاری دیدگاه های برخی چهره های مذهبی یا سیاسی بر رویداد هایی است که پیشتر مجوز های لازم را از نهاد های رسمی دریافت کرده اند و سوالاتی را درباره ثبات و امنیت سرمایه گذاری در حوزه فرهنگ و هنر و همچنین حدود اختیارات نهاد های موازی در تصمیم گیری های فرهنگی ایجاد می کند. آینده فستیوال کوچه و نتیجه پیگیری های جاری، می تواند تاثیر قابل توجهی بر فضای فرهنگی کشور داشته باشد.
