روز گذشته خبری تأسف‌بار منتشر شد که به‌ویژه برای اذهان عمومی و جامعه مدافع حقوق بشر در ایران و جهان به شدت نگران‌کننده است. شهرداری تهران در حرکتی جنجالی و البته مشکوک اعلام کرد که مدارک و مستندات مربوط به جنایت‌های گروه طالبان علیه مردم افغانستان از جمله اسنادی که به‌منظور نهادینه‌سازی عدالت و حمایت از قربانیان این جنایت‌ها جمع‌آوری شده بود، ناپدید شده است.
این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که گروه طالبان از زمان تصرف قدرت در افغانستان، تحت فشارهای بین‌المللی قرار دارد و نهادهای حقوق بشری به‌طور مداوم از رفتارهای خشونت‌بار و نقض حقوق بشر توسط این گروه انتقاد می‌کنند. بنابراین، ناپدید شدن مدارک مربوط به این جنایت‌ها به‌عنوان یک شکاف بزرگ برای عدالت و پاسخگویی مطرح می‌شود و می‌تواند به ایجاد فضای بی‌اعتمادی نسبت به تلاش‌های بین‌المللی برای حمایت از قربانیان کمک کند.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که این اسناد شامل شهادت‌های قربانیان، مستندات شکنجه‌ها و نقض حقوق بشر در افغانستان از سوی طالبان و همچنین پاسخ‌های احتمالی این گروه به انتقادهای جهانی بوده است. این مدارک در مراکز مربوط به پیگیری حقوق بشر و دفاتر نهادهای غیردولتی جمع‌آوری شده و قرار بود به‌منظور بررسی و پیگیری قضایی به نهادهای جهانی ارسال شوند. با این حال، با ناپدید شدن این اسناد، سؤالات متعدد درباره احتمال وجود دست‌های پشت‌پرده و انگیزه‌های سیاسی در سخنان و اقدام‌های شهرداری تهران ایجاد شده است.
به‌علاوه، تحلیلگران بر این باورند که این امر می‌تواند نشانه‌ای از تلاش‌های گسترده‌تر برای پنهان کردن جنایات طالبان و ایجاد مانع در راه عدالت باشد. چنین اقداماتی نه‌تنها برای مدافعان حقوق بشر و قربانیان جنایت‌ها، بلکه برای کل جامعه جهانی که به دنبال پاسخگویی و عدالت است، خطرناک و غیرقابل قبول به شمار می‌رود.
در ادامه، باید به این نکته توجه کرد که ناپدید شدن مدارک و مستندات به‌هیچ‌وجه به معنای فراموشی یا کم‌رنگ شدن این جنایت‌ها نیست. جنایت‌های طالبان همچنان در ذهن‌ها و دل‌های مردم افغانستان و کشورهای دیگر زنده است و ناپدید شدن مدارک نخواهد توانست حقیقت تلخ این وقایع را از یادها بزداید. بسیاری از نهادهای حقوق بشری، مانند عفو بین‌الملل و سازمان ملل، به‌دنبال پیگیری این موارد هستند و قطعاً تلاش خواهند کرد که دلایل ناپدید شدن این مدارک را مورد بررسی قرار دهند.
متأسفانه، جنایت‌های طالبان نه تنها به‌صورت فزاینده‌ای در افغانستان ادامه دارد، بلکه تأثیرات عمیقی بر زندگی روزمره مردم این کشور گذاشته است. خانواده‌ها و جوامع در آستانه رنج و آسیب بیشتری قرار دارند و ناپدید شدن مدارک مستند به این جنایت‌ها، نیاز به پاسخ‌دهی و عدالت را حتی در شرایط حساس‌تر ایجاد می‌کند.
بسیاری از قربانیان و خانواده‌های آن‌ها به‌دنبال این هستند که صدای خود را به گوش جهانیان برسانند و خواهان عدالت و احقاق حق هستند.
این اقدام شهرداری تهران نگرانی‌هایی را در سطح بین‌المللی به‌وجود آورده و نیاز است که نهادهای مختلف، چه دولتی و چه غیردولتی، در این زمینه واکنش نشان دهند. مسلماً پاسخگویی و حقیقت‌یابی در چنین مسائلی برای تأمین صلح و امنیت پایدار در افغانستان، و همچنین تقویت حقوق بشر در سطح جهانی، ضروری است.
کاهش اعتماد به‌نظام‌های بین‌المللی و نهادهای مدافع حقوق بشر می‌تواند پیامدهایی نامطلوب برای آینده داشته باشد و باید به‌گونه‌ای عمل کرد که این اسناد و مدارک به‌دست نهادهای معتبر برسد تا بتوانند حقیقت را در خصوص جنایت‌های طالبان روشن کنند و احتمال پاسخگویی و قضاوت عادلانه در این‌باره را حفظ نمایند.
بی‌شک، جامعه بین‌الملل و نهادهای مرتبط باید در این راستا هوشیار باشند و به‌طور مستمر بر روند امور در افغانستان نظارت کنند تا از تکرار چنین حوادثی جلوگیری شود. هرچه بیشتر پیگیر این قضایا باشیم، امکان نزدیک‌تر شدن به عدالت و حقیقت را افزایش خواهیم داد. در پایان، جامعه جهانی باید دست به دست هم دهد تا صدای قربانیان این جنایت‌ها به گوش همگان برسد و چرخه‌ای از بی‌عدالتی و سکوت شکسته شود.
