در روزهای اخیر، گروهی از سناتورهای برجسته جمهوریخواه ایالات متحده به تلاشهایی گسترده برای جمعآوری امضا جهت ارسال نامهای به دونالد ترامپ، رئیسجمهور سابق آمریکا، دستزدهاند. هدف اصلی این نامه تأکید بر این نکته است که هرگونه توافقی که ممکن است با جمهوری اسلامی ایران به امضا برسد، باید بهطور قاطع شامل نابودی برنامه هستهای این کشور باشد. این اقدام بیتردید میتواند بر سیاستهای خارجی ایالات متحده تأثیرات عمیق و جدی بگذارد.
سناتورهای مذکور، که بسیاری از آنها همواره مواضع قاطع و سختگیرانهای نسبت به ایران داشتهاند، بر این باورند که هر توافقی که در آینده صورت گیرد، باید بهگونهای طراحی شود که به طور کامل و بیچونوچرایی برنامه هستهای ایران را متوقف کند. آنها همچنین تأکید میکنند که برنامه هستهای ایران تهدیدی جدی برای امنیت ملی ایالات متحده و متحدان این کشور در منطقه به حساب میآید. برای این گروه از سناتورها، تضمین امنیت ایالات متحده و حلفا آن در خاورمیانه تنها با سرکوب کامل برنامه هستهای ایران ممکن است.
این تلاش برای بسیج حمایت از نامه به ترامپ، در شرایطی صورت میگیرد که به نظر میرسد دولت کنونی ایالات متحده تحت رهبری جو بایدن، به رویکردی دیپلماتیک نسبت به ایران تمایل بیشتری نشان میدهد. دولت بایدن قصد دارد تا از دیپلماسی به عنوان ابزاری برای بازگشت به توافق هستهای برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) استفاده کند. در مقابل، سناتورهای جمهوریخواه به شدت نسبت به این رویکرد انتقاد کرده و آن را ناکافی میدانند.
در این میان، برخی تحلیلگران بر این باورند که جمعآوری امضا برای این نامه نشانهای از تغییراتی در فضای سیاسی ایالات متحده و خصوصاً در حزب جمهوریخواه است. آنها معتقدند که با نزدیک شدن به انتخابات میاندورهای و در پیش بودن انتخابات ریاستجمهوری ۲۰۲۴، حفظ مواضع سختگیرانه نسبت به ایران میتواند به عنوان یک استراتژی سیاسی برای جلب نظر رأیدهندگان محافظهکار در داخل کشور عمل کند.
انتقادها به توافقات گذشته با ایران، به ویژه توافق هستهای برجام که در سال ۲۰۱۵ به امضا رسید، همچنان از سوی بسیاری از جمهوریخواهان ادامه دارد. آنان به گمان خود، این توافق نتوانست به هدف اصلی خود که جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای بود، دست یابد و برعکس، به تقویت نفوذ ایران در منطقه کمک کرده است. به نظر میرسد این نگرش عمیق و ریشهدار در حزب جمهوریخواه میتواند بر نحوه تعامل ایالات متحده با ایران در آینده تأثیر اساسی بگذارد.
بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که توجه شدید ترتیبات دیپلماتیک به برنامه هستهای ایران، به ویژه در راستای مذاکرات بینالمللی، از اهمیت بالایی برخوردار است. این در حالی است که نظرسنجیها نشان میدهد انتخابکنندگان آمریکایی هنوز هم نگرانیهای قابل توجهی نسبت به برنامه هستهای ایران دارند. همچنین، با توجه به مواضع قاطع برخی سناتورهای جمهوریخواه، بهنظر میرسد که در سالهای آتی سیاست خارجی ایالات متحده در قبال ایران نسبت به دوران اوباما تغییراتی جدی خواهد داشت.
با توجه به تحولات کنونی، این مسئله مطرح میشود که آیا این تلاشهای سناتورهای جمهوریخواه میتواند به یک سیاست جدید و سختگیرانهتر در قبال ایران منجر شود یا خیر. بهعبارتی، آیا افزایش فشارها و جمعآوری امضاها بر روی نامهای به ترامپ میتواند منجر به واکنشهای معنادار از سوی دولت بایدن شود، یا اینکه این تحرکات تنها به گفتمان سیاسی محدود خواهد ماند؟
پاسخ به این پرسشها نیازمند زمان و بررسی دقیقتر تحولات سیاسی و دیپلماتیک فراراه خواهد بود و بهنظر میرسد که آینده سیاستهای ایالات متحده نسبت به ایران، تحت تأثیر این نوع از تحرکات و همچنین واکنش دولت فعلی قرار خواهد گرفت. سردرگمی و عدم شفافیت در سیاستهای خارجی ایالات متحده در قبال جمهوری اسلامی ایران، میتواند همزمان به فرصتها و چالشهای جدیدی برای دیپلماسی ایالات متحده تبدیل شود.