دگرگونی در ستارهشناسی: کشف فهرست ستارههای کهن چین که دو هزار سال از نگاهها پنهان بود
فهرست ستارهای کهن چینی
فهرست ستارهای به نام راهنمای ستارهای استاد شی، به عنوان یکی از کهنترین فهرستهای ستارهای جهان شناخته شده و ادعا شده که به وسیلهی اخترشناسان ریزگنجهای ملی چین (NAO) به تازگی کشف شده است. این شیء باستانی به حدود ۳۵۵ قبل از میلاد برمیگردد و قرنها پیش از فهرستهای ستارهای ساختار یافته دیگر شناخته شده است. این فهرست نشاندهندهی یک سنت نجومی پیشرفته است که مشاهدات آسمانی را با حاکمیت امپراتوری مرتبط میکند و به مدت نزدیک به دو هزار سال توسط بوروکراتهای چینی حفظ شده است.
نمادگرایی آسمانی و فرهنگ امپریالیستی
این فهرست شامل صورتهای فلکی است که تصویرگر یک دربار امپراتوری در آسمان هستند، از جمله یک ارابه امپراطور، بازار آسمانی و حتی ستارهای که نمایانگر چاهی با فضولات است. این تصاویر نشاندهندهی نحوه نظمدهی ستارهشناسان اولیه چینی، از جمله شی شِن، هستند که آسمان شب را به صورت اشکالی نمادین بازسازی کردهاند که بازتابدهندهی ساختارهای زمینی بوده است. این سیستم ارتباط بین نشانههای آسمانی و فرمانروایی امپراطور را برقرار میکرد و به ستارهشناسان دربار اجازه میداد تا رویدادهای کیهانی را به عنوان راهنمایی برای حفظ هارمونی در زمین تفسیر کنند.
فهرست از طریق کپیبرداری و حفاظت دقیق در طول چندین قرن حفظ شده است. در حدود قرن سوم میلادی، یک اخترشناس دادههای شی یا آثار الهامگرفته از مکتب او را دوباره کپی کرده و این روایت در دوران دودمان تانگ (سالهای ۶۱۸ تا ۹۰۷ میلادی) ادامه پیدا کرده است. برخی از نسخهها پس از قرنها کشف شدند، از جمله یکی که به طرز عجیبی در شکم یک مجسمه بودا حدود ۴۰۰ سال پیش پیدا شده است.
روشهای محاسباتی جدید و تاریخگذاری بروزرسانی
اخترشناسان بولیانگ هه و یونگهنگ ژائو از NAO از یک الگوریتم محاسباتی مبتنی بر تبدیل هو<hough توگرافی عمومی استفاده کردند که یک تکنیک پردازش تصویر برای تجزیه و تحلیل فهرستهای تاریخی ستارهای است. الگوریتم آنها مختصات ستارههای باستانی را پردازش میکند، دادههای خراب یا نادرست را فیلتر میکند و موقعیت تاریخی قطب شمال آسمانی را برای تاریخگذاری دقیق فهرست برآورد میکند.
تحلیل آنها نشان میدهد که حدود نیمی از موقعیتهای ستارهای در راهنمای ستارهای استاد شی به حدود ۳۵۵ قبل از میلاد مربوط میشوند که معاصر با زمان شی شِن است. نیمی دیگر به نظر میرسد که در حدود ۱۲۵ میلادی بروزرسانی شدهاند که احتمالاً در دوران دودمان شرقی هان اتفاق افتاده، زمانی که اخترشناسانی مانند ژانگ هنگ—مخترع کرهنما و دو بار ستارهشناس ارشد (تایشی لینگ)—بهطور سیستماتیک مشاهدههای جدید را گنجاندهاند. این ترکیب لایهای توضیحی بر تناقضات در موقعیتهای ستارهای است که در مطالعات قبلی مشاهده شده است.

بحثهای علمی درباره دقت و تاریخگذاری
با وجود این کشف، تاریخگذاری فهرست همچنان موضوع مناقشه است. تاریخنگار بوشون یانگ استدلال میکند که بسیاری از موقعیتهای ستارهای قدیمی ممکن است نتیجه اندازهگیریهایی با یک دستگاه کالیبره نشده باشد که ممکن است از قطب شمال آسمانی واقعی حدود یک درجه فاصله داشته باشد. چنین کالیبراسیون نادرستی میتواند پیشبینیهای مربوط به حرکت پیشکننده را منحرف کند و دو خوشه جداگانه از تاریخها در موقعیتهای ستارهای فهرست ایجاد کند.
یانگ و دیگران پیشنهاد میکنند که سیستم مختصات کروی فهرست بیشتر با منشأ قرن اول قبل از میلاد مطابقت دارد، زمانی که کرهنما اختراع و مدلی کروی از کیهان در چین پذیرفته شده بود. این مدل مفاهیم قبلی یک جهان صاف را جایگزین کرده و تحولی قابل توجه در ستارهشناسی چین به شمار میآید. دانیل پاتریک مورگان، تاریخنگار مرکز تحقیقات تمدنهای شرق آسیا در فرانسه، ایده داشتن یک سیستم مختصات کروی مربوط به قرن چهارم قبل از میلاد را به مانند “پیدا کردن فاکتور گاز از سال ۱۷۰۰” توصیف میکند و چالشهای این تاریخگذاری زودهنگام را به چالش تاریخی موجود در میآورد.

جایگاه فهرست در تاریخ نجوم جهانی
اگر تأیید شود، راهنمای ستارهای استاد شی احتمالاً از فهرست هیپارخوس یونانی که بهعنوان کهنترین فهرست ستارهای در نجوم غربی شناخته میشود، که به حدود ۱۳۰ قبل از میلاد مربوط میشود، قدیمیتر است. در حالی که مدارک ستارهای بابل به دوران هشتم قبل از میلاد برمیگردد و زمان طلوع ستارهها را ثبت میکند، اما اینها شامل جزئیات گرافیکی و نظامهای مختصاتی نیستند که در فهرست چینی دیده میشود.
پایداری و بروزرسانی این فهرست در طول قرنها، نشاندهندهی یک سنت پیوسته از ستارهشناسی چینی است که تأثیر عمیقی بر توسعه علمی فراتر از ریشههای خود داشته است. محققان هه و ژائو قصد دارند روشهای خود را بر سایر فهرستهای ستارهای سنتی چینی اعمال کنند و دورههای بعدی را بررسی کنند، از جمله دوران دودمان مینگ که در آن نجوم چینی و غربی بهطور نخستین تعامل کردند.
کار آنها همسو با اهداف فرهنگی وسیعتر برای برجسته کردن میراث علمی چین و ترویج تبادل فرهنگی است، که به کرات به ترویج یادگیری و تبادل متقابل تمدنها اشاره میشود.
این مطالعه در حال حاضر تحت بررسی مجله تحقیقات در نجوم و اخترفیزیک قرار دارد و فصل جدیدی را به فهم رکوردهای نجومی باستانی بشریت اضافه میکند.