پرداخت حقوق و مزایا به دانشجومعلمان، به عنوان سرمایه‌های آینده نظام آموزشی کشور، از اهمیت بسزایی برخوردار است. یکی از جنبه‌های مهم در این زمینه، نحوه محاسبه و اعمال کسورات مختلف از فیش‌های حقوقی این عزیزان است. متاسفانه، در برخی موارد، ابهاماتی در خصوص این کسورات وجود داشته و سوالاتی را برای دانشجومعلمان ایجاد کرده است. ساماندهی و شفاف‌سازی این کسورات، نه تنها می‌تواند به رفع این ابهامات کمک کند، بلکه گامی مهم در جهت ایجاد عدالت و اطمینان خاطر برای این قشر فرهیخته خواهد بود. در این راستا، بررسی دقیق انواع کسورات، نحوه محاسبه آن‌ها و اطلاع‌رسانی شفاف به دانشجومعلمان از ضروریات است.
پاسخ آموزش و پرورش به گلایه دانشجومعلمان؛ کسورات حقوق متناسب با خدمات دریافتی تنظیم می شود
در پی طرح گلایه هایی از سوی تعدادی از دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان در خصوص میزان کسورات اعمال شده بر حقوق دریافتی شان و مقایسه آن با دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، سخنگوی وزارت آموزش و پرورش به ارائه توضیحات و شفاف سازی در این زمینه پرداخت. علی فرهادی با تاکید بر دستور وزیر آموزش و پرورش، اعلام کرد که مقرر شده است هر دو دانشگاه اصلی متولی تربیت معلم کشور، کسورات قانونی را صرفا متناسب با خدمات واقعی ارائه شده به هر دانشجو معلم اعمال کنند تا عدالت و شفافیت در این فرآیند حاکم شود.
ریشه یابی اختلاف؛ پیش فرض حضور شبانه روزی و واقعیت محدودیت ها
ماجرا از آنجا آغاز شد که تعدادی از دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان در تماس با خبرگزاری ایسنا، نسبت به آنچه کسورات ۴۵ درصدی از حقوقشان می نامیدند، در مقایسه با کسورات ۹ درصدی برخی دانشجویان دانشگاه شهید رجایی، ابراز نارضایتی کردند. سخنگوی وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به این گلایه، ابتدا به پیش فرض اولیه حاکم بر نظام آموزشی این دو دانشگاه اشاره کرد: “اساسا تحصیل در دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی بر مبنای حضور شبانه روزی دانشجو معلم تعریف شده است.” این بدان معناست که برنامه های درسی، دوره های کارورزی و فعالیت های فرهنگی و تربیتی با این فرض طراحی شده اند که دانشجو در محیط دانشگاه و خوابگاه حضور تمام وقت دارد و از کلیه خدمات رفاهی از جمله اسکان و تغذیه بهره مند است.
اما فرهادی در ادامه به محدودیت های عملی موجود اشاره کرد که باعث می شود این پیش فرض برای همه دانشجویان محقق نشود: “واقعیت این است که به دلیل محدودیت های موجود در ظرفیت خوابگاهی هر دو دانشگاه، امکان حضور ۲۴ ساعته یا تمام وقت خوابگاهی برای همه دانشجویان عزیز فراهم نیست.” همین عدم تطابق میان فرض اولیه و واقعیت موجود، زمینه ساز اصلی بروز ابهامات و سوالات در خصوص میزان کسورات بوده است. طبیعی است دانشجویی که به دلیل کمبود ظرفیت، امکان استفاده از خوابگاه را ندارد یا به انتخاب خود از آن استفاده نمی کند، نباید هزینه مربوط به اسکان را بپردازد.
دستور وزیر؛ حرکت به سوی کسورات متناسب با خدمات
سخنگوی وزارت آموزش و پرورش با تاکید بر پیگیری و دستور مستقیم وزیر، از برگزاری جلسات هماهنگی متعدد میان مسئولان وزارتخانه و هر دو دانشگاه خبر داد و اعلام کرد: “با دستور صریح وزیر محترم آموزش و پرورش، مقرر گردید که هر دو دانشگاه، چه فرهنگیان و چه شهید رجایی، کسورات قانونی را دقیقا متناسب و متناظر با خدماتی که عملا به هر دانشجو معلم ارائه می دهند، محاسبه و کسر کنند.”
وی برای روشن تر شدن موضوع مثالی آورد: “به عنوان مثال، دانشجو معلمی که از امکانات خوابگاهی به صورت کامل استفاده می کند و هر سه وعده غذایی (صبحانه، نهار، شام) را در سلف دانشگاه صرف می کند، طبیعتا باید کسورات بیشتری نسبت به سایرین پرداخت نماید. در مقابل، دانشجویی که صرفا در طول روز در کلاس ها حضور دارد و فقط از وعده نهار دانشگاه استفاده می کند و هیچ بهره ای از امکانات خوابگاهی نمی برد، قطعا باید کسورات بسیار کمتری، متناسب با همین خدمات محدود، از حقوقش کسر شود.”
شفاف سازی در مورد کسورات ۹ درصدی و انواع پرداخت هزینه خوابگاه
فرهادی در ادامه به طور خاص به موضوع کسورات ۹ درصدی که در گلایه اولیه به عنوان نرخ دانشگاه شهید رجایی مطرح شده بود، پرداخت و تصریح کرد: “این تصور که تمام دانشجویان دانشگاه شهید رجایی فقط ۹ درصد کسورات دارند، صحیح نیست. دانشگاه شهید رجایی هم دانشجویانی با کسورات ۹ درصدی دارد و هم دانشجویانی با کسورات بسیار بیشتر از ۹ درصد.” وی توضیح داد که دانشجوی با کسورات ۹ درصدی، نمونه ای از حالتی است که دانشجو از امکانات خوابگاهی استفاده نمی کند و احتمالا فقط از وعده غذایی نهار بهره مند است و حتی از شام دانشگاه نیز استفاده نمی کند. بنابراین، این نرخ ۹ درصد مربوط به یک حالت خاص با حداقل خدمات دریافتی است و نباید به کل دانشجویان آن دانشگاه تعمیم داده شود.
سخنگوی وزارت آموزش و پرورش همچنین به وجود دو روش متفاوت برای پرداخت هزینه خوابگاه اشاره کرد که می تواند بر میزان کسورات ماهانه تاثیر بگذارد: “دانشجویان دو انتخاب برای پرداخت هزینه خوابگاه دارند؛ یا می توانند در ابتدای هر ترم تحصیلی، کل هزینه مربوط به استفاده از خوابگاه را به صورت یکجا پرداخت کنند که در این صورت، دیگر هزینه ای بابت خوابگاه به صورت ماهانه از حقوقشان کسر نخواهد شد. یا اینکه می توانند گزینه پرداخت ماهانه را انتخاب کنند که در این حالت، هزینه خوابگاه به صورت اقساطی و ماهانه از حقوق دریافتی شان کسر می گردد.” طبیعتا کسورات ماهانه دانشجویی که هزینه خوابگاه را یکجا در اول ترم پرداخته، کمتر از دانشجویی است که پرداخت ماهانه را انتخاب کرده است.
گام های بعدی؛ به سوی سیستمی منظم تر و شفاف تر
علی فرهادی در پایان تاکید کرد که تلاش وزارت آموزش و پرورش و هر دو دانشگاه بر این است که فرآیند محاسبه و اعمال کسورات، روز به روز منظم تر، دقیق تر و شفاف تر شود. وی عنوان کرد: “تلاش ما بر این است که این موضوع بیشتر حالت فیش محور و پرداخت محور به خود بگیرد.” این گفته نشان دهنده حرکت به سوی سیستمی است که در آن، خدمات ارائه شده به هر دانشجو به صورت دقیق ثبت و هزینه مربوط به آن به صورت شفاف در فیش حقوقی یا صورتحساب دانشجو منعکس گردد تا هرگونه ابهام یا شائبه بی عدالتی از میان برود.
در مجموع، پاسخ سخنگوی وزارت آموزش و پرورش نشان دهنده پذیرش دغدغه های دانشجومعلمان و اقدام عملی برای رفع آن از طریق اجرای دقیق اصل “تناسب کسورات با خدمات” در هر دو دانشگاه فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجایی است. این اقدام می تواند به افزایش رضایتمندی دانشجومعلمان و ایجاد حس عدالت بیشتر در میان آن ها کمک کند.